وزیر ارشاد: سپردن ممیزی کتاب به ناشران با محدودیت روبرو است

وزیر ارشاد: سپردن ممیزی کتاب به ناشران با محدودیت روبرو است
نگارش از مهران احمدی
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button
آگهی

رضا صالحی امیری، وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران سیاست دولت در زمینه نشر کتاب و حوزه ممیزی آن را اجرای قانون دانست.

به گزارش خبرگزاری ایسنا وزیر ارشاد همزمان با هفته کتاب روز پنجشنبه بر پرهیز دولت از «رفتارهای سلیقه‌ای، روزمرگی و احساسی» در حوزه ممیزی نشر کتاب تاکید کرد. رضا صالحی امیری در مورد سپردن ممیزی کتاب به ناشران اظهار داشت: «محدودیت هایی وجود دارد و خود ناشران هم نسبت به این مسئله مشکلاتی دارند که باید پیگیری شود.»

سخنان وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی نوعی عقب نشینی از موضع گیری حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران محسوب می شود که اردیبهشت ماه امسال در افتتاحیه نمایشگاه کتاب گفته بود: «کتاب باید تراوش ذهن و اندیشه یک متفکر باشد، اگر یک متفکر بخواهد قلم بر کاغذ ببرد صد جای نظارتی به ذهنش خطور کند، کار پیش نمی رود.»

رئیس جمهوری ایران همچنین اظهار داشته بود: «بارها به وزیر فرهنگ و ارشاد گفته ام که کارها را به صاحب‌نظران بسپارید، کتاب قابل چاپ است یا نه، آن را به انجمن نویسندگان و ناشران واگذار کنید. این نهادها کارشان را به خوبی انجام می دهند. این گونه نباشد که کار به دست یک کارمند دانشجو تصمیم گیری شود.»

با این حال سیاست واگذاری ممیزی کتاب به ناشران با مخالفت های مختلفی روبرو شده بود. از یک سو برخی از ناشران از تبعات چنین تصمیمی برای خود ابراز نگرانی کرده بودند. از نظر این دسته از ناشران، وزارت ارشاد با سپردن ممیزی کتاب به ناشران از خود سلب مسئولیت خواهد کرد و ناشران با سایر دستگاه های نظارتی جمهوری اسلامی سر و کار پیدا خواهند کرد.

رضا حاجی آبادی، مدیر انتشارات هزاره ققنوس از جمله ناشرانی است که واگذاری ممیزی به ناشران را دارای تبعاتی برای آنها می داند. وی مرداد ماه سال جاری در برنامه گفتگوی فرهنگی شبکه رادیویی گفتگو اظهار داشته بود: «در حقیقت این مسئله ناشی از ضعف وزارت ارشاد است که می خواهد از مجوزهایش دفاع کند. قطعا اگر با این نگاه جلو برویم، کسی که ضرر خواهد کرد، ناشران خواهند بود زیرا پیش از این باید به مجموعه رسمی مانند وزارت ارشاد پاسخگو می بودند ولی الان باید به خیلی‌ها پاسخگو باشند.»

از سوی دیگر گروهی از ناشران نزدیک به حکومت ایران به دلایلی کاملا متفاوت خواستار ادامه ممیزی کتاب توسط وزارت ارشاد هستند. از نظر آنها تنها ناشرانی که در نهایت آثارشان مورد ممیزی وزارت ارشاد قرار می گیرد، مایل به حذف آن هستند.

مهدی رمضانی، مدیر عامل موسسه فرهنگی و هنری انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی مرداد ماه سال جاری در گفتگو با خبرگزاری فارس گفته بود: «ممکن است یک ناشر مسئله‌‌داری باشد که مسئله ممیزی برایش اهمیت داشته باشد، [او] باید انگیزه داشته باشد و این طرح را دنبال کند.»

وی افزوده بود: «به عنوان ناشر، سر ممیزی با ارشاد مشکلی ندارم و چرا باید ممیزی را بر عهده بگیرم که فردا ارشاد به خاطر یک اشکال در یک اثری که از سوی هیات علمی تایید شده از ناشر بخواهد که در قبال آن پاسخگو باشد.»

نمونه هایی از ممیزی وزارت ارشاد

ممیزی کتاب در ایران طی سالهای اخیر هر از چند گاه خبرساز بوده است. بسیاری از نویسندگان و مترجمان با ممیزی آثارشان مواجه شده اند و در نهایت یا مجبور به اجرای تغییرات مورد نظر وزارت ارشاد شده اند و یا از چاپ آثارشان صرف نظر کرده اند.

لیلی گلستان، مترجم ادبی تیرماه سال جاری در نامه اعتراضی خود به حسن روحانی که در روزنامه «شرق» به چاپ رسید از ادامه «قلع و قمع کتاب ها» سخن گفته بود. او پیش از این در مصاحبه ای با خبرگزاری ایسنا تجربه خود در مواجهه با ممیزی وزارت ارشاد را بیان کرده بود و با ارائه مثالی از این ممیزی ها گفته بود: «برای خنده یک نمونه را می آورم: “دست رد بر سینه اش زد” اصلاحی آمده است که این را بردارید و به جای “سینه” چیز دیگری بگذارید.»

لیلی گلستان سپس افزوده بود: «وقتی کتابی قلع و قمع می شود دیگر کسی رغبت به خواندن آن ندارد. پس نمی خرد و ناشر متضرر می شود و همین می شود که می بینید. ممیزی آن قدر روحیه ها را آزرده می کند که دیگر دست و دل کسی به نوشتن و یا ترجمه کردن نمی رود.»

محمد سلگی، مدیر اداره کتاب وزارت ارشاد ایران دی ماه سال گذشته در گفتگو با ماهنامه شیرازه در مورد ممیزی و کلمات ممنوعه در کتاب ها گفته بود ذکر کلمه «شراب» حتی در تقبیح شراب هم ممنوع است. وی افزوده بود: «در خصوص ذکر اسامی حیوانات و اسامی خارجی و… هم سختگیری های لازم اِعمال می شود.»

استدلال موافقان و مخالفان ممیزی

موافقان ممیزی کتاب توسط وزارت ارشاد اغلب به احتمال انتشار آثار «غیر اخلاقی»، «خلاف مصالح ملی» و «تفرقه افکن» اشاره می کنند. مواردی که در اصل سه محور اصلی حدود تعیین شده توسط مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۶۷ را شامل می شود.

غلامعلی حدادعادل، از جمله اصولگرایانی است که از ممیزی کتاب دفاع می کند. او که در سال ۱۳۹۲ نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده بود دو سال پیش در گفتگو با روزنامه «ایران» در مورد ممیزی کتاب اظهار داشت: «اگر من رئیس جمهوری بودم، در برابر این غوغاهایی که گاهی درباره ممیزی برپا می شود، آن مطالبی که باعث شده تا برخی از کتاب ها دچار ممیزی شود را به تلویزیون می آوردم. آن وقت می گفتم این آقای نویسنده معروف این ناسزاها را به نظام داده یا این حرف های ضد اخلاقی را زده، این تحریک ها را هم برای به جان هم انداختن قومیت ها انجام داده است. ما هم به این دلایل جلوی انتشار اثرش را گرفته ایم. آن وقت نویسنده مذکور جرأت نداشت فردای آن روز حتی از خانه خارج شود! من اگر رئیس جمهوری بودم، چنین کارهایی می کردم.»

در مقابل منتقدان ممیزی کتاب با بررسی جنبه حقوقی آن، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را در حکم قانون نمی دانند و علاوه بر آن موضوع این مصوبه را تنها ادبیات کودکان و نوجوانان می دانند.

مهدی یزدانی خرم، نویسنده و روزنامه نگار و از مخالفان ممیزی کتاب تیر ماه امسال در نشست بررسی ممیزی در ادبیات داستانی در مورد مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشته بود: «مصوبه موجود در مورد ممیزی قانون نیست، بلکه به عنوان قانون جا زده شده است. این بخشنامه بیشتر برای حوزه ادبیات کودک و نوجوان موضوعیت دارد و اگر قانون بود وزارت ارشاد به عنوان نهاد اعمال آن جرات می کرد و برای ابلاغ ممیزی هایش آنها را به روی سربرگ خود درج می کرد که سند قانونی باشد نه اینکه بر روی یک تکه کاغذ بی نشان تحویلش دهد.»

بازدید وزیر ارشاد از کتاب فروشی نشر چشمه

فارغ از سخنان روز پنجشنبه وزیر جدید ارشاد در مورد ممیزی کتاب توسط این وزارتخانه، بازدید وی از کتاب فروشی های خیابان های انقلاب و کریم خان زند تهران را نیز می توان حائز اهمیت ارزیابی کرد.

آگهی

رضا صالحی امیری در حالی ، از کتاب فروشی نشر چشمه در خیابان کریم خان زند بازدید کرد که اجازه نشر انتشارات چشمه در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد تعلیق شده بود و این انتشارات از حضور در نمایشگاه کتاب نیز محروم شده بود. وزارت ارشاد در آن زمان یکی از کتابهایی را که نشرچشمه برای دریافت مجوز به این وزارتخانه ارسال کرده بود «سراسر ضد قیام کربلا و ضد امام حسین» تشخیص داده بود. با این حال از ابلاغ حکم تعلیق مجوز نشر انتشارات چشمه در دولت یازدهم جلوگیری شد.

حساب توئیتر نشر چشمه روز پنجشنبه تصاویری از رضا صالحی امیری و علی جنتی، وزرای فعلی و سابق ارشاد دولت حسن روحانی را در کنار حسن کیائیان، مدیر نشر چشمه منتشر کرد.

دیدار آقای صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از کتاب فروشی نشرچشمه ی مرکزی (کریمخان) pic.twitter.com/woNmU2HTSw

— نشرچشمه (@Cheshmehpub) November 17, 2016

دیدار وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی از کتاب فروشی نشرچشمه ی مرکزی (کریمخان) pic.twitter.com/loBhQqHcTx

— نشرچشمه (@Cheshmehpub) November 17, 2016

هفته کتاب در ایران از ۲۴ آبان تا اول آذر برگزار می شود و روز پنجشنبه ۲۷ آبان روز کتاب فروشی نام گرفته است.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

نیروی دریایی ایران برای رزمایش قریب‌الوقوع با روسیه و چین آماده می‌شود

افزایش قدرت جناح‌های طرفدار سلاح هسته‌ای در ایران؛ دیپلمات‌های غربی نگرانند

دادگاهی در تهران به توقیف «محموله نفتی» کشتی «آمریکایی» به نفع بیماران پروانه‌ای حکم داد