در برنامه این هفته «جهان آینده» از تازهترین سامانه طراحی شده برای بهبود ایمنی در هواپیماهای کوچک برای شما خواهیم گفت.
باوجود پیشرفت چشمگیر در بهبود شرایط ایمنی پرواز، هواپیماهای کوچک از ایمنی کمتری برخوردار هستند. پژوهشگران اروپایی چند سالی ست با چالش طراحی و ساخت یک سامانه کنترل پرواز دیجیتالی که هم کم حجم و هم کم وزن روبه رو هستند. سامانهای که امنیت پرواز با این گونه هواپیماها را افزایش دهد.
خبرنگاران ما، پژوهشگران را در نخستین پرواز آزمایشی با این تازهترین سامانه کنترل پرواز دیجیتالی همراهی کردند.
سامانه کنترل پرواز دیجیتالی موسوم به FBW سالها است در هواپیماها مسافربری و یا هواپیماهای غول پیکر نصب شده و مورد استفاده قرار میگیرد، اما مدل کوچک آن تا امروز به دلایل فنی قابل تولید نبوده است.
انگمار مایرباخ، خلبانی که سامانه جدید پرواز را آزمایش کرد اینگونه توضیح میدهد: «این هواپیما بینظیر است چرا که برای نخستین بار هواپیمایی با این اندازه به یک سامانه FBW مجهز شده است یعنی سامانه ای دیجیتالی که بخش اعظم پرواز هواپیما را کنترل می کند. به طور خلاصه سه محور حرکات عرضی، طولی و عمودی هواپیما و همچنین کنترل بال ها و سکان و البته موتور توسط این سامانه صورت میگیرد.»
تا امروز، مدلهای نخستین این سامانه به دلیل وزن و حجم زیاد و البته بهای زیادش، در هواپیماهای بزرگ به کار گرفته میشد، اما این مدل جدید که با استفاده از آخرین فن آوریها ساخته شده در هر گونه هواپیمایی قابل نصب است. نوآوری که بدون تردید، پرواز با هواپیماهای کوچک را مطمئنتر و ایمنتر خواهد ساخت.
سباستین پولنتز، محقق در دانشگاه اشتوتگارت، میافزاید: «طبیعتا نمیشود انتظار داشت که هر خلبانی مانند خلبانهای حرفهای آموزشهای پیچیده و دقیق پرواز را فراگیرند. اگر فرض را بر این بگذاریم که میخواهیم در آیندهای نزدیک، پرواز با هواپیما را به اندازه رانندگی خودرو آسان کنیم، باید برای خلبانان نیمه حرفهای یا کم تجربه امکاناتی را فراهم کنیم تا پرواز هم ساده تر و هم امنتر شود.»
برای رسیدن به این هدف، پژوهشگران اروپایی تحقیقات گستردهای را آغاز کردهاند. در آزمایشگاه مرکز تحقیقات هوافضا آلمان، دانشمندان و پژوهشگران نرم افزار و سخت افزاری را طراحی و تولید کردهاند که به طور خودکار هرگونه اختلال در زمان پروازِ هواپیما را تشخیص میدهد و بدون کمک خلبان قادر به کنترل کامل هواپیما است.
فلورین کیک، مهندس برق و عضو گروه تحقیقاتی دانشگاه اشتوتگارت توضیح میدهد: «تصور کنید که ناگهان سیستمِ هدایت هواپیما از کار می افتد به این معنی که هواپیما هر لحظه میتواند سقوط کند. این اتفاق را بازسازی کردهایم و همانطور که میبینید، سامانه جدید ما به سرعت خطر را تشخیص داده و با ارسال فرمانهای لازم به بخش مکانیکی، [مانند یک خلبان کارکشته،] کنترل هواپیما را به دست میگیرد.»
پس از طراحی و ساخت نرم افزار، پژوهشگران به دنبال راه حلی برای ساخت یک سخت افزار کوچک و سبکِ قابل نصب در داخل هواپیماهای کوچک بودند. اما پیش از آن میبایست نرم افزار تازه را در یک نمونه مجازی آزمایش میکردند.
تیم سازنده نرم افزار به شهر دِلفت در هلند رفتند، جایکه پژوهشگران برای نخستین بار، تواناییهای نرم افزار جدید سامانه کنترل پرواز را در فضای مجازی محک زدند. در این آزمایش، هواپیمای فرضی در سختترین شرایط آب و هوایی و جغرافیایی قرار گرفت.
آلکساندر اینتولت، پژوهشگر دانشگاه دِلفت در هلند توضیح میدهد: «هنگام وزش شدید باد یا بارش باران و تندباد، کنترل هواپیما بسیار سخت است. اما با به کارگیری سامانه کنترل پرواز دیجیتالی، هواپیما همواره در یک ارتفاع مشخص ثابت میماند و کار به مراتب سادهتر میشود. البته پرواز در این شرایط به صورت خودکار انجام نمیشود، اما این سامانه بخشی از کار خلبان را به عهده میگیرد؛ مثلا دیگر نیازی نیست که میان باد و توفان بر تک تک اطلاعات مربوط به ارتفاع، سرعت و یا هدایت هواپیما متمرکز شد.»
یکی دیگر از پژوهشگران دانشگاه دلفت میافزاید نرم افزار را در شرایط بسیار سخت و خطرناک پرواز آزمایش کردیم و هر بار هواپیما را سالم به مقصد رساند: «برای نمونه، یکی از مشکلات جدی هواپیماهای کوچک که اکثرا موجب سقوط آنها نیز میشود این است که این گونه هواپیماها به دلیل طراحی ویژهشان، بعضا هنگام، وزش باد شدید، در یک زاویه غلطِ گردشی [یعنی زاویهای نادرستی که یک بال در هنگام گردش حول محور طولی با افق میسازد] قرار میگیرند. در نتیجه سرعت ناگهان کم میشود و هواپیما سقوط میکند. اما به لطف این سامانه جدید دیجیتالی، پیشگیری لازم صورت گرفته و شرایط امن پرواز تامین میشود.»
در اتریش، دانشمندان نخستین پرواز آزمایشی نمونه نهایی را موفقیت آمیز دانستهاند. رینموند کوکه از مسئولان این طرح عظیم تحقیقاتی اینگونه نتیجه میگیرد: «تحقیقات ما به وضوح نشان داد که این سامانه جدید احتمال سانحههای هوایی هواپیماهای کوچک را به نحو چشمگیری کاهش میدهد. این تازهترین مدل سامانه کنترل دیجیتالی پرواز، بهترین یارِ خلبان است و فکر میکنم تا ده سال دیگر پرواز با هواپیماهای کوچک به مراتب امنتر خواهد بود.»
احتمال میرود بسیاری از سازندگان این گونه هواپیماها، از تولید گسترده این فن آوری جدید استقبال کنند. رخدادی که میتواند بر تعداد خریداران آنها بیافزاید.
مارتین فولک، مهندس و مدیر بخش طراحی در مرکز تحقیقات هوافضا آلمان میگوید: «روز به روز بر قابلیتهای مدلهای جدید این سامانه افزده میشود و حالا با قطعیت میتوان گفت که این سامانه بسیار کارآمد است و آنقدرها گران قیمت نیست. ما میتوانیم بازار فروشمان را گستردش دهیم در صورتی که به خریداران نشان دهیم که این سامانه جدید امنیت پرواز با هواپیماهای کوچک را به نحو چشمگیر افزایش میدهد.»
در پی موفقیت این طرح، پژوهشگران در حال تحقیق بروی مدلی جدیدتر هستند که بتواند هواپیما را هنگام بلند شدن از زمین و فرود آمدن نیز کنترل کند.
www. fp۷-safar. de