پروژه‌ی ساخت ریل بالتیکا به طول ۸۷۰ کیلومتر که از لیتوانی، لتونی و استونی عبور می‌کند، شتاب بیشتری گرفته است، زیرا به‌جای استاندارد ریلی عریض روسی از استاندارد اروپایی استفاده می‌شود. اتحادیه‌ی اروپا بخش عمده‌ای از هزینه‌ها را تقبل کرده است.
آگهی
پس از سال‌ها تأخیر، ساخت خط آهن ۸۷۰کیلومتری از مسیر لیتوانی، لتونی و استونی اکنون با سرعت بیشتری پیش می‌رود. پروژه‌ی ریل بالتیکا یکی از مدرن‌ترین خطوط قطار پرسرعت اروپا را احداث می‌کند. با تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، استفاده‌ی نظامی از خط آهن جدید مطابق با استاندارد ناتو اهمیت اهمیت بیشتری یافته است.
اروپا به‌سمت هم‌گرایی پیش می‌رود و زیرساخت‌های حمل‌ونقل فرامرزی‌اش نیز همراه با آن گسترش می‌یابند. بر اساس برنامه‌ی کمیسیون اروپا، قرار است نُه کریدور اصلی حمل‌ونقل اتحادیه‌ی اروپا تا سال ۲۰۳۰ تکمیل شوند. کشورهای حوزه‌ی بالتیک نقشی مهم در اتصال دریای شمال به دریای بالتیک دارند و همچنین در مسیرهای شمال-جنوب به دریای سیاه و مدیترانه نیز اهمیت دارند.
در لیتوانی، لتونی و استونی، در خطوط راه‌آهن هنوز از ریل‌های عریض قدیمی روسی استفاده می‌شود. خط جدید مطابق استاندارد ریلی اروپایی خواهد بود این تغییر استاندارد ریل دلایل ژئوپلیتیکی مهمی نیز دارد. در صورت حمله‌ی روسیه، خط راه‌آهن ریل بالتیکا باید بتواند نیروها و تجهیزات سنگین نظامی را از غرب به شرق منتقل کند. اما هدف اصلی این خط ریلی جدید، تسهیل ارتباط میان شهرهای بالتیک و بازار واحد اروپاست؛ به‌گونه‌ای که سفر برای گردشگران، بازرگانان و حمل‌ونقل کالا سریع‌تر انجام شود
مشکل چیست؟ هزینه‌ها چهار برابر شده‌اند؛ از ۶میلیارد به حدود ۲۴میلیارد یورو رسیده است. براساس اعلام کمیسیون اروپا، این مبلغ بسیار زیاد است. حساب‌رسان حوزه‌ی بالتیک نیز در این زمینه هشدار داده‌اند. طبق حساب‌رسی مشترک سه کشور، کسری بودجه‌ای به میزان ۱۱میلیارد یورو وجود دارد.
بنابراین، فعلاً یک مسیر ساده‌شده با عنوان «مسیر اقتصادی» در نظر گرفته شده که به‌جای دو خط کامل، عمدتاً به‌صورت تک‌خطه اجرا خواهد شد. تعداد کمتری دیوار عایق صدا نصب خواهد شد، بستر ریل اندکی پایین‌تر از آنچه در ابتدا برنامه‌ریزی شده بود ساخته می‌شود و خطوط فرعی در ابتدا از همان ریل پهن موجود استفاده خواهند کرد. این کار صرفه‌جویی چند میلیارد یورویی به همراه خواهد داشت.
اتحادیه‌ی اروپا تا سقف ۸۵درصد هزینه‌های پروژه‌ی ریلی بالتیکا را از محل صندوق «تسهیلات اتصال اروپا» تأمین می‌کند. این بودجه بخشی از برنامه‌ی اتحادیه اروپاست برای حمایت از پروژه‌های حمل‌ونقل فرامرزی. لیتوانی، لتونی و استونی مابقی هزینه‌ها را می‌پردازند.
در پشت پرده، نبرد سخت مالی در جریان است. اوایل سال، ده تن از رؤسای دولت‌های اتحادیه‌ی اروپا نامه‌ای به کمیسیون اروپا ارسال کردند و خواهان افزایش بودجه برای شبکه‌های حمل‌ونقل فرامرزی و کاهش محدودیت‌ها شدند. چند هفته بعد، نامه‌ی دومی با همین مضمون ارسال شد؛ این بار با امضای رؤسای دولت سه کشور حوزه‌ی بالتیک.
پروژه‌ی ریل بالتیکا در واقع قرار بود امسال به پایان برسد. اما دست‌کم پنج سال تأخیر دارد! اکنون هم گفته می‌شود در سال ۲۰۳۰ تکمیل خواهد شد. دلیل این روند کند و هزینه‌های سرسام‌آور چیست؟ در گفت‌وگوهای پشت‌پرده، مشکلات گذشته کاملاً آشکار است:
- تعارض منافع ملی
- برنامه‌ریزی مالی آشفته‌ی دولت‌ها
- و سوءمدیریت برخی وزارت‌خانه‌ها
اکنون کار بهتر پیش می‌رود، چون کمیسیون اروپا درباره‌ی پروژه سخت‌گیری می‌کند. در بخش‌هایی که عملیات ساخت‌وساز در حال انجام است، مثل پل نریس در لیتوانی، کارها به‌خوبی پیش می‌رود. در پایتخت لیتوانی، ویلنیوس، با ماریوس نارمونتاس دیدار کردم؛ یکی از مدیران ارشد شرکت مشترک سه‌جانبه‌ی ریل بالتیکا. او این تأخیر چندساله را چطور توضیح می‌دهد؟ نارمونتاس گفت: «برنامه‌ریزی و طراحی مسیر بیشتر از حد انتظار طول کشید، زیرا ما تاکنون پروژه ای به این بزرگی نداشته‌ایم.» او افزود«بسیاری از امور بستگی دارد به کمیسیون اروپا و اینکه آن‌ها چطور درباره‌ی دوره‌ی مالی بعدی مذاکره خواهند کرد».
در پایتخت لتونی، ریگا، گونتیس آبولتینش-آبولینش، مدیر شرکت ساختمانی برریکس، درباره‌ی خطر امنیتی احتمالی هشدار داد: از دید نظامی، می‌توان تانک‌ها را در روسیه روی قطار بار زد و ظرف چند ساعت به ریگا رساند! به همین دلیل است که فکر می‌کنم باید استراتژیک به این موضوع نگاه کنیم.» آبولتینش-آبولینش بر این باور است که تبدیل سریع کل شبکه‌ی ریلی از استاندارد عریض روسی به استاندارد اروپایی تصمیمی هوشمندانه خواهد بود.
کاترین تراوتمان هماهنگ‌کننده‌ی کریدور حمل‌ونقل دریای شمال–بالتیک در اتحادیه‌ی اروپاست. او تأکید کرد که مسیر اصلی، «ستون فقرات ریل بالتیکا»، باید هرچه سریع‌تر ساخته شود. تراوتمان خوشبین است: «ریل بالتیکا پروژه‌ای است که تخصیص بودجه‌ی اروپایی را توجیه می‌کند. ما پاییز امسال با بانک سرمایه‌گذاری اروپا جلسه داریم، چون دریافت وام هم می‌تواند یک راه‌حل باشد.» آیا قطارها تا سال ۲۰۳۰ به راه می‌افتند؟ پاسخ تراوتمان واضح است: «بله!»