شایعاتی در فضای مجازی منتشر شده که مقام‌های اسپانیایی درست پیش از قطع برق گسترده در ماه آوریل، اقدام به انجام آزمایش‌هایی روی شبکه برق کشور کرده‌اند. تیم راستی‌آزمایی یورونیوز صحت این گزارش‌ها را بررسی می‌کند.
آگهی
مقاله‌ای که هفته گذشته در روزنامه بریتانیایی تلگراف منتشر شد، مدعی است که قطع گسترده برق در تاریخ ۲۸ آوریل (هشتم اردیبهشت) شبه‌جزیره ایبری را در تاریکی فرو برد، به‌دلیل «آزمایش» دولت اسپانیا با انرژی‌های تجدیدپذیر رخ داده است.
امبروز ایوانز-پریچارد، سردبیر بخش اقتصاد جهانی روزنامه تلگراف، در این گزارش نوشت که به گفته «منابعی در بروکسل»، مقام‌های اسپانیایی پیش از قطع برق، عمداً آزمایشی انجام داده تا ببیند «چقدر می‌توان بدون استفاده از انرژی هسته‌ای، فقط با انرژی‌های تجدیدپذیر [مثل خورشیدی و بادی] برق کشور را تأمین کرد.» هدف این آزمایش، آمادگی برای بستن نیروگاه‌های هسته‌ای در آینده بوده است.
نویسنده این مقاله هیچ‌گونه جزئیات بیشتری درباره منابع خود و هیچ مدرکی برای پشتیبانی از این ادعاها منتشر نکرد.
به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
با این حال، این اتهامات از سوی رسانه‌های بزرگ اسپانیایی و بین‌المللی از جمله ال‌پریودیکو، ال‌موندو، آنتنا ۳، و همچنین دیلی‌میل و سی‌ان‌ان بازتاب یافت و سپس در شبکه‌های اجتماعی نیز به‌طور گسترده دست‌به‌دست شد.
با این حال، بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که مقاله مورد بحث نه یک گزارش خبری بلکه بازتاب یک نظر شخصی بوده و نویسنده آن نیز از ستون‌نویسان همیشگی تلگراف است.
او از این حادثه برای انتقاد از سیاست‌های دولت چپ‌گرای پدرو سانچز استفاده می‌کند. دولت سانچز طبق توافقی که در سال ۲۰۱۹ به تصویب رسید، قرار است تا یک دهه آینده به‌طور کامل از انرژی هسته‌ای خارج شده و به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر برود، سیاستی که نویسنده آن را «بی‌ملاحظه» توصیف می‌کند.
ادعای بدون سند، بدون پاسخ
یوروریفای برای شفاف‌سازی، با روزنامه تلگراف تماس گرفته و درخواست اطلاعات درباره تعداد و نوع منابع مورداستفاده در این ادعا کرده، اما تاکنون هیچ پاسخی دریافت نکرده است.
همچنین، از کمیسیون اروپا پرسیده شده که آیا می‌توانند این ادعاها را تأیید یا رد کنند. یک سخنگو گفته که کمیسیون تا زمان دریافت نتایج تحقیقات رسمی، در این باره اظهارنظر نخواهد کرد.
طبق قانون اتحادیه اروپا، دولت اسپانیا سه ماه فرصت دارد تا گزارشی فنی درباره این حادثه ارائه دهد. همچنین یک هیات کارشناسی اروپایی نیز در حال انجام تحقیقات جداگانه‌ای است که نتایج آن به کمیسیون اروپا تحویل داده خواهد شد.
تکذیب قاطعانه دولت اسپانیا
دولت اسپانیا به‌شدت این ادعاها را رد کرده است. ماریا خسوس مونترو، معاون نخست‌وزیر، ادعاهای مطرح‌شده در مقاله تلگراف را به منافع شرکتی نسبت داده و گفته این روزنامه «شهرتی در پخش اخبار جعلی، دروغ و تحریف افکار عمومی دارد».
سخنگوی شرکت رد الکتریکا، اپراتور نیمه‌دولتی شبکه برق اسپانیا نیز این خبر را کاملا نادرست دانسته و آن را مصداقی از «اخبار جعلی» خوانده است.
کارشناسان می‌گویند این نظریه «منطقی نیست»
برای ارزیابی امکان فنی چنین آزمایشی از سوی دولت، یوروریفای با سه کارشناس مهندسی برق گفت‌وگو کرده است.
مانوئل آلکازار-اورتگا، معاون گروه مهندسی برق دانشگاه پلی‌تکنیک والنسیا، می‌گوید: «از لحاظ فنی، رد الکتریکا دارای یک شبیه‌ساز پیشرفته است که کل شبکه انتقال برق را شبیه‌سازی می‌کند. این‌گونه آزمایش‌ها نیازی به انجام واقعی ندارند و به‌صورت مجازی قابل انجام هستند.»
او توضیح می‌دهد که این شبیه‌ساز برای آزمایش ظرفیت شبکه، تحلیل نقاط ضعف و توسعه آینده آن طراحی شده است.
پروفسور دیرک ون هرتِم، محقق مرکز تحقیقاتی «انرژی‌ویل» در بلژیک، نیز این موضوع را تأیید کرده و می‌افزاید که هیچ نشانه‌ای از آزمایش واقعی در زمان مورد بحث در اسپانیا وجود ندارد.
او همچنین خاطرنشان کرد که زمان وقوع قطعی برق، هرگز دوره اوج تولید انرژی تجدیدپذیر در اسپانیا نبوده و بنابراین زمان مناسبی برای آزمایش چنین موضوعی نیز به شمار نمی‌رفته است.
آیا انرژی‌های تجدیدپذیر نقش داشته‌اند؟
با گذشت یک ماه از قطع برق، هنوز تحقیقات نتیجه قطعی نداده‌اند، هرچند تحلیل‌های اولیه نشان از یک «نوسان شدید» در شبکه برق، نیم ساعت پیش از خاموشی و چندین اختلال پیاپی در پست‌های برق جنوب غرب اسپانیا دارد.
آلکازار-اورتگا در این‌باره پاسخ می‌دهد: «همه چیز نشان می‌دهد که انرژی‌های تجدیدپذیر در این واقعه نقش داشته‌اند، اما مشکل از نحوه مدیریت آن‌هاست، نه خود انرژی‌های پاک.»
او می‌افزاید: «ما شاهد رشد شدید استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در اسپانیا هستیم، اما زیرساخت‌های لازم برای جبران کاهش اینرسی سیستم فراهم نشده‌اند.»
اسپانیا در سال ۲۰۲۴ رکورد جدیدی ثبت کرد و ۵۶.۸ درصد برق کشور را از منابع تجدیدپذیر باد، خورشید و آب تأمین کرد.
اینرسی سیستم برق به پایداری و حفظ فرکانس مناسب شبکه کمک می‌کند. منابع تجدیدپذیر مانند خورشید و باد، به‌طور طبیعی فاقد این ویژگی هستند و باعث ناپایداری بیشتر در شبکه می‌شوند.
این کارشناس انرژی نتیجه می‌گیرد که برای حفظ پایداری شبکه، اسپانیا باید زیرساخت‌هایی مانند باتری ذخیره‌ساز و اینورترهای پیشرفته برای کنترل فرکانس ایجاد کند.
نخست‌وزیر اسپانیا نیز اعلام کرده که هیچ مدرک معتبری وجود ندارد که نشان دهد افزایش انرژی‌های تجدیدپذیر باعث این حادثه شده، و تأکید کرده که برخی گروه‌های طرفدار انرژی هسته‌ای از این موضوع سوءاستفاده سیاسی می‌کنند.