نتایج یک مطالعه جدید نشان میدهد که کمبود شدید غذا در زیستگاههای قطبی باعث شده هزاران پنگوئن بر اثر گرسنگی جان ببازند.
پنگوئنهایی که در نزدیکی سواحل آفریقای جنوبی زندگی میکنند، احتمالا در پی فروپاشی منابع غذایی به طور گسترده از گرسنگی جان باختهاند.
پژوهش تازهای از وزارت جنگلداری، شیلات و محیطزیست آفریقای جنوبی و دانشگاه اکستر نشان داد که بین سالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۱ حدود ۶۲ هزار پنگوئن آفریقایی بر اثر کمبود شدید غذا جان خود را از دست دادهاند.
پژوهشگران هشدار میدهند که جمعیتها در دو تا از مهمترین کلونیهای زادآوری این گونه (جزیره داسن و جزیره روبن) کاهش یافتهاند و گمان میرود حدود ۹۵ درصد پرندگانی که در سال ۲۰۰۴ تولیدمثل کرده بودند طی آن دوره هشتساله مرده باشند.
چرا پنگوئنهای آفریقایی در چنین شمار بزرگی میمیرند؟
پنگوئنهای آفریقایی هر سال پرریزی میکنند؛ پرهای فرسودهشان را میاندازند و پرهای تازهای جایگزین میکنند تا عایق و آبگریز بمانند.
در این مدت پرندگان باید روی خشکی بمانند و در نتیجه نمیتوانند شکار کنند. دوره پرریزی حدود ۲۱ روز طول میکشد، بنابراین پنگوئنها باید پیش از آن ذخیره چربی کافی فراهم کنند.
دکتر ریچارد شرلی از دانشگاه اکستر میگوید: «آنها طوری تکامل یافتهاند که خیلی سریع ذخیره انرژی بسازند و بعد بدون غذا بمانند، در حالی که بدنشان آن ذخایر و حتی پروتئین عضلات را مصرف میکند تا پرریزی را پشت سر بگذارند.»
او ادامه میدهد: «بعد از آن هم باید بتوانند خیلی سریع وضعیت بدنیشان را بازیابی کنند. اگر پیش از پرریزی یا بلافاصله پس از آن غذا بهسختی پیدا شود، ذخیره کافی برای دوام آوردن در این بیغذایی نخواهند داشت.»
پژوهشگران میگویند این دقیقا همان «خطری» است که پنگوئنها در یکی دو دهه اخیر با آن روبهرو بودهاند، زیرا کمبود روزافزون غذا همچنان این گونه بهشدت در معرض خطر انقراض را تهدید میکند.
چگونه تغییرات اقلیمی زادآوری ساردینها را مختل میکند
پنگوئنهای آفریقایی برای بقا به ساردین بهعنوان منبع غذایی کلیدی وابستهاند. با این حال از سال ۲۰۰۴ تاکنون، بهجز سه سال، زیتوده گونه ساردینSardinops sagax در آبهای ساحل غربی آفریقای جنوبی به ۲۵ درصد بیشینه فراوانیاش (بیشترین مقدار ممکن) کاهش یافته است.
این مطالعه تغییرات دما و شوری در سواحل غربی آفریقا را عامل کاهش موفقیت زادآوری این ماهی میداند.
بخش زیادی از گرمای اضافی ناشی از انتشار گازهای گلخانهای وارد اقیانوسها میشود و آنها را به بزرگترین مخزن جذب کربنِ سیاره تبدیل میکند. اما افزایش دما این کارکرد را تهدید میکند و خطر آن وجود دارد که پهنههای وسیعی از مخزن به منبع انتشار بدل شوند.
به گفته کارشناسان، بهدلیل تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیتهای انسانی، افزایش دمای سطح دریا از ۰.۰۶ درجه سانتیگراد در هر دهه در دهه ۱۹۸۰ به ۰.۲۷ درجه سانتیگراد در هر دهه اکنون رسیده است.
تغییرات دما و شوری در واقع موفقیت زادآوری ساردین در آبهای ساحل جنوبی را افزایش داد، اما بیشتر صید در غرب ادامه یافت و این به «نرخهای بالای بهرهبرداری» انجامید.
دکتر شرلی اضافه میکند: «نرخهای بالای بهرهبرداری از ساردین که در سال ۲۰۰۶ برای مدتی کوتاه به ۸۰ درصد رسید، در دورهای که بهخاطر تغییرات محیطی جمعیت ساردین رو به کاهش بود، احتمالا مرگومیر پنگوئنها را تشدید کرد.»
آیا کاهش صید بیرویه به احیای پنگوئنها کمک میکند؟
پژوهشگران میگویند کمک به جمعیت پنگوئنهای آفریقای جنوبی «دشوار» است، چون بهبودهای لازم در زادآوری ساردین به شرایط محیطی وابسته است.
با این حال، مقابله با صید بیرویه میتواند گام نخست مهمی باشد.
دکتر شرلی معتقد است: «اگر شیلات طوری مدیریت شود که وقتی زیتوده ساردین به کمتر از ۲۵ درصد بیشینه خود میرسد از آن بهرهبرداری نشود و اجازه داده شود بالغهای بیشتری از دوره زادآوری جان سالم بهدر ببرند، پنگوئنها میتوانند بهبود یابند.»
اقدامهای حفاظتی هم میتواند راهحل باشد و برخی از آنها از پیش اجرا شده است؛ از جمله استفاده از لانههای مصنوعی، مدیریت شکارگران و پرورش دستی بالغها و جوجهها.
صید تجاری با تور محاصرهای که با استفاده از تورهای بزرگ ماهیان دستهزی را در آبهای باز به دام میاندازد، اخیرا در اطراف شش کلونی از بزرگترین کلونیهای زادآوری در آفریقای جنوبی ممنوع شده است.
با پایان این مطالعه، پژوهشگران میگویند به پایش موفقیت تولیدمثل، وضعیت جوجهها، رفتار جستوجوی غذا و مسیر تغییرات جمعیت پنگوئنهای آفریقایی ادامه خواهند داد.