در پی بارندگیهای رکوردشکن و طغیان امواج ناشی از طوفان در بخشهایی از قاره آسیا بیش از ۱۳۰۰ نفر جانباختهاند.
در پی بارشهای رکوردشکن و طغیان آب دریا، این هفته ویرانی بخشهایی از آسیا را درنوردید.
تیمهای امدادی همچنان برای رسیدن به بازماندگان میکوشند، پس از چند روز سیلابهای ناگهانی و رانش زمین که هزاران شهروند را گرفتار و بیش از هزار و ۳۰۰ نفر را به کام مرگ کشاند.
افراد برای زندهماندن به پشتبامها یا درختان چنگ زدهاند و جادهها بهسرعت به رودهای گلآلود خروشان تبدیل شده و هزاران خانه ویران شده است.
اندونزی، آسیبدیدهترین کشور، تا سهشنبه ۲ دسامبر ۷۵۳ کشته ثبت کرده است. پس از آن سریلانکا و تایلند قرار دارند که بهترتیب ۴۱۰ و ۱۸۱ قربانی دادهاند. در مالزی نیز سه نفر کشته شدهاند و هزاران نفر آواره شدهاند.
علت سیلابهای مرگبار آسیا چیست؟
کلر نولیس، سخنگوی سازمان جهانی هواشناسی (WMO)، میگوید کشورهایی مانند اندونزی، سریلانکا، تایلند، ویتنام و فیلیپین بیش از همه از «ترکیبِ بارشهای مرتبط با مانسون و فعالیت گردبادهای حارهای» آسیب دیدهاند.
مانسون فقط باران نیست؛ در واقع به الگوهای بادِ فصلی گفته میشود که تفاوتی آشکار میان فصلهای خشک و پرباران ایجاد میکند.
این تغییر از دیرباز در جنوب و جنوبشرق آسیا محسوستر بوده است؛ جایی که مانسونِ تابستانی بارانهای سیلآسا میآورد که برای کشاورزی، زیستبومها و تامین آب حیاتیاند.
گردبادهای حارهای (که معمولا بهعنوان هاریکن یا تایفون شناخته میشوند) توفانهایی چرخان با بادهای شدید و بارش سنگیناند. آنها انرژی خود را از اقیانوسهای استوایی میگیرند و تا زمانی که روی آبِ گرم بمانند میتوانند قدرت خود را حفظ کنند.
کلر نولیس هشدار میدهد: «آسیا بسیار، بسیار در برابر سیلابها آسیبپذیر است»، و توضیح میدهد که سیلاب همواره در صدر فهرستِ خطرات اقلیمی در این منطقه است.
با این حال، گردبادهای حارهای مانند سنیار که هفته گذشته بارانهای سیلآسا و سیلابهای گسترده را در اندونزی، مالزی و جنوب تایلند بههمراه آورد، در نزدیکی خط استوا معمولا پدیدهای نادرند.
نولیس میافزاید: «این پدیده را چندان زیاد نمیبینیم و همین یعنی پیامدها بزرگتر میشوند، چون جوامع محلی تجربهای در این زمینه ندارند».
آیا تغییرات اقلیمی مقصر است؟
هیئت بیندولتی تغییر اقلیم (IPCC) هشدار میدهد که گرمایش قابلتوجهی که از قرن بیستم در سراسر آسیا مشاهده شده، احتمال سیلابها را در مناطق مانسونِ جنوب، جنوبشرق و شرق آسیا افزایش میدهد.
زیرا بهازای هر ۱ درجه افزایش دمای هوا، جو حدود ۷ درصد رطوبت بیشتری در خود نگه میدارد و این میتواند به بارشهای شدیدتر و سنگینتر منجر شود.
سال گذشته، سطح دیاکسید کربنِ گرماگیر در جو به بالاترین میزان ثبتشده جهش کرد و سازمان ملل هشدار داد که این امر اقلیم زمین را «توربوشارژ» میکند و به رخدادهای حدی بیشتری میانجامد.
یک گزارش از IPCC تایید میکند که بارشهای حدی در سالهای اخیر در جنوب و شرق آسیا رو به افزایش بوده و میافزاید که بسامد این رخدادهای جوی تنها بدتر خواهد شد.
بنجامین هورتون، استاد علوم زمین در دانشگاه شهری هنگکنگ، هشدار میدهد که اگرچه تعداد کل توفانهای مرگبار شاید «بهطور چشمگیر افزایش پیدا نکند»، شدت و غیرقابلپیشبینیبودن آنها افزایش خواهد یافت.
یک «بحران انسانساخته»
علاوه بر گرمایش جهانی، کارشناسان همچنین به مداخله انسانی بهعنوان عاملی در تشدید اثرات سیلابها اشاره کردهاند.
در سوماترای شمالیِ اندونزی، مقامها میگویند سیلابها و رانش زمین میلیونها متر مکعب چوبِ قطعشده را با خود برده است. این موضوع نگرانیها را برانگیخته که قطع غیرقانونی درختان ممکن است به این فاجعه دامن زده باشد.
باتانگ تورو که زمانی منطقهای جنگلی و سرسبز بود، به پهنهای از الوارهای شکسته و خانههای ویران تبدیل شده است.
ریاندی پوربا از گروه کنشگری انجمن محیط زیست اندونزی به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «این فقط یک فاجعه طبیعی نیست، یک بحران انسانساخته است».
او افزود: «جنگلزدایی و توسعه بیرویه تابآوری باتانگ تورو را از بین برده است. بدون احیای فوری و حفاظتهای سختگیرانهتر، این سیلابها به وضعیت عادیِ تازه تبدیل میشوند».