با وجود پیشرفتهای اخیر، آلودگی هوا همچنان یکی از مرگبارترین تهدیدهای محیطزیستی در سراسر قاره اروپا به شمار میرود.
با وجود بهبود «قابل توجه» کیفیت هوا، آلودگی هوا در اتحادیه اروپا با هزاران مرگ قابل پیشگیری پیوند خورده است.
گزارش جدید آژانس محیط زیست اروپا (EEA) نشان میدهد بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۳، مرگهای زودرس منتسب به ذرات معلق بسیار ریز ۵۷ درصد کاهش یافته است.
با این حال، سطوح ناسالم آلودگی هوا در سال ۲۰۳۳ به رقم تکاندهنده ۱۸۲ هزار مرگ انجامید.
هنوز ۹۵ درصد از اروپاییهای شهری در معرض سطوح آلودگی هوا هستند که «بهطور قابل ملاحظه» بالاتر از توصیههای سازمان جهانی بهداشت است.
به گفته EEA، آلودگی هوا همچنان بزرگترین خطر زیستمحیطی برای اروپاییهاست، فراتر از عواملی مانند آلودگی صوتی و مواد شیمیایی یا خطر موجهای گرمایی مرتبط با اقلیم.
ذرات معلق چیست؟
ذرات معلق که اغلب با عنوان PM2.5 شناخته میشود، ذرات بسیار ریزی در هواست با قطری برابر با ۲.۵ میکرومتر یا کمتر.
استنشاق این ذرات میتواند بیماریهایی مانند آسم، بیماری ایسکمیک قلب و سرطان ریه را ایجاد یا تشدید کند. شواهد جدید نشان میدهد سطوح بالای PM2.5 میتواند موجب زوال عقل نیز بشود.
منشأ اصلی PM2.5 منابع انسانی است؛ از جمله انتشار خودروها، سوزاندن سوختهای جامد، خوشبوکنندههای هوا و فرآیندهای صنعتی مانند انتشار ناشی از تولید. این ذرات از «منابع طبیعی» مانند آتشسوزیهای جنگلی نیز میایند؛ پدیدهای که تغییرات اقلیمی احتمال آن را بیشتر کرده است.
کدام کشور اتحادیه اروپا بیشترین آسیب را از آلودگی هوا دید؟
طبق ارزیابی اثرات سلامت ناشی از کیفیت هوا، ایتالیادر سال ۲۰۲۳ بیشترین زیان را متحمل شد و ۴۳ هزار و ۸۳ مرگ به غلظتهای بالای PM2.5 نسبت داده شد.
این رقم معادل ۱۰۰.۶ مرگ قابل انتساب به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر در معرض خطر است. همچنین ۴۰۷ هزار و ۹۴۹ سالِ از دسترفته عمر (YLL) است؛ شاخصی که بهعنوان میانگین سالهای اضافی تعریف میشود که افراد یک جمعیت بهطور آماری میتوانستند زندگی کنند اگر به خاطر یک بیماری یا گروهی از بیماریها نمیمردند.
پس از آن، لهستان با ۲۵ هزار و ۲۶۸ مرگ قابل انتساب قرار گرفت و آلمان با ۲۱ هزار و ۶۴۰ مورد در رتبه سوم بود.
با این حال، بالاترین اثرات نسبی (سالهای از دسترفته عمر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۳۰ ساله و بالاتر) در کشورهای جنوب شرقی اروپا مانند مقدونیه شمالی، بوسنی و هرزگوین و آلبانی مشاهده شد.
در مقابل، ایسلند هیچ مرگی ناشی از آلودگی هوا نداشت و در فنلاند نیز تنها ۳۴ مرگ به قرارگیری بلندمدت در معرض PM2.5 نسبت داده شد.
کمترین اثرات نسبی آلودگی هوا در کشورهای واقع در شمال و شمال غرب اروپا رخ داد، از جمله سوئد، استونی و نروژ.
قواعد جدید کیفیت هوای اتحادیه اروپا
گزارش EEA بر فوریت کاهش شدید آلودگی هوا تاکید میکند؛ مطابق آنچه در دستورالعمل کیفیت هوای محیطی بازنگریشده آمده که از ۱۰ دسامبر ۲۰۲۴ لازمالاجرا شد.
این قانون حد مجاز سالانه برای PM2.5 را بیش از نصف کاهش میدهد و استانداردهای کیفیت هوای اتحادیه اروپا برای سال ۲۰۳۰ را بیشتر با توصیههای سازمان جهانی بهداشت همسو میکند. همچنین به مقامات محلی در تقویت مقررات پایش و مدلسازی کیفیت هوا کمک میکند و به بهبود طرحهای کیفیت هوای آنها یاری میرساند.
جسیکا روسوال، کمیسر محیط زیست، تابآوری آب و اقتصاد چرخشی رقابتی، سال گذشته گفت: «هر سال هوای آلوده حدود ۲۵۰ هزار مرگ زودرس بههمراه دارد و تا ۸۵۰ میلیارد یورو به اقتصاد اتحادیه اروپا هزینه تحمیل میکند.»
او افزود: «قواعد جدید کیفیت هوا کیفیت زندگی میلیونها اروپایی را بهبود میدهد و در حالی که به اقتصادمان رونق میبخشد، از تنوع زیستی و زیستبومهای ما بیشتر حفاظت میکند.»
روسوال اضافه کرد این دستورالعمل جدید یک «نقطه عطف مهم» است و به تبدیل آلودگی به «موضوعی متعلق به گذشته» کمک میکند.