جنگ از بزرگ‌ترین آلاینده‌های جهان است؛ آیا وقت افشای میزان انتشار ارتش‌های اتحادیه اروپا رسیده؟

اتحادیه اروپا در معرض نقض اهداف اقلیمی است مگر آنکه «رهبری قابل‌اعتنا» نشان دهد و انتشارهای نیروهای نظامی خود را به طور کامل افشا کند.

کارشناسان هشدار داده‌اند که هزینه‌های زیست‌محیطی جنگ دیگر نمی‌تواند «پنهان در برابر دیدگان» بماند، چرا که در COP30 مذاکراتِ خروج از سوخت‌های فسیلی شدت گرفته است.

یک مطالعه در سال ۲۰۲۲ به قلم سازمان «Scientists for Global Responsibility» و «Conflict and Environment Observatory» برآورد می‌کند که نیروهای نظامی مسئول حدود ۵.۵ درصد از انتشار جهانی گازهای گلخانه‌ای هستند و درگیری‌های مسلحانه بیش از بیشترِ کشورها CO₂ منتشر می‌کنند.

با این حال، آن‌ها به‌طور گسترده از گزارش‌دهی اجباری در چارچوب توافق‌های جهانی اقلیمی مستثنی شده‌اند.

آیا جنگ محرک بحران اقلیمی است؟

سال گذشته، ۹۲ کشور، تقریباً نیمی از جهان، درگیر جنگ بودند. جنگ‌های گسترده نه‌تنها معیشتِ مردمِ مناطقِ درگیر را نابود می‌کند، بلکه به محیط‌زیست نیز آسیب‌های جدی می‌زند.

انتشارها از جت‌ها و تانک‌های پُرمصرفِ سوخت تولید می‌شود؛ همچنین اقدامات مربوط به پاکسازی و بازسازیِ خسارت پس از درگیری نیز انتشار ایجاد می‌کند.

به گفته «The War On Climate»، جنگ اسرائیل و غزه تنها در ۱۵ ماه، ۳۲.۲ میلیون تُن معادل CO₂ تولید کرده است.

تهاجم روسیه به اوکراین نیز در سه سال، رقم خیره‌کننده ۲۳۰ میلیون معادل CO₂ ایجاد کرده است.

این سازمان می‌گوید: «نیروهای نظامی مقدار عظیمی از گازهای گلخانه‌ای تولید می‌کنند، اکوسیستم‌ها را ویران می‌سازند و پسماندهای سمی بر جا می‌گذارند که نسل‌ها جوامع را مسموم می‌کند. با این حال هیچ پاسخ‌گویی‌ای وجود ندارد.»

انتشارهای نظامی اروپا

اتحادیه اروپا حدود ۸۲ درصد از انتشارهای نظامی خود را گزارش نمی‌کند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۷ هزینه‌های دفاعی‌اش را ۱۰۰ میلیارد یورو افزایش دهد.

آلمان برای نمونه اخیراً اعلام کرده هزینه‌های نظامی‌اش را به‌طور چشمگیر افزایش می‌دهد؛ اقدامی که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند منجر به انتشار ۱۰ میلیون تُن کربن شود.

همزمان، این کشور بودجه سالانه خود برای کمک به کشورهای درحال‌توسعه به‌منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را حدود ۱.۵ میلیارد یورو کاهش داده است.

دکتر سروش ابوالفتی، دانشیار دانشگاه وارویک و عضو کمپین «The War on Climate»، می‌گوید: «اروپا نمی‌تواند ادعای رهبری اقلیمی داشته باشد وقتی انتشارهای نظامی‌اش غیرشفاف باقی مانده است.»

او می‌افزاید: «گمان می‌رود نیروهای مسلح در سراسر جهان حدود ۵.۵ درصد از انتشارهای جهانی را تولید کنند، اما اتحادیه اروپا حدود ۸۲ درصد از انتشارهای نظامی خود را از حساب‌ها خارج می‌گذارد.»

به باور دکتر ابوالفتی، اتحادیه اروپا باید این شکاف را ببندد، چرا که گفت‌وگوهای خروج از سوخت‌های فسیلی در COP30 به «مرحله‌ای بحرانی» رسیده تا توافق پاریس را دست‌یافتنی نگه دارد.

آیا ارتشِ با انتشار صفر ممکن است؟

هرچند بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا می‌گویند افشای انتشارهای نظامی‌شان تهدیدی برای امنیت است، دو کشور به انتشار خالصِ صفرِ نظامی متعهد شده‌اند: اتریش و اسلوونی.

با این حال، دکتر ابوالفتی به یورونیوز گرین می‌گوید دستیابی به این هدف «بسیار جاه‌طلبانه» است و به تعریفی که هر کشور ارائه می‌کند و دامنه آن بستگی دارد.

او می‌پرسد: «آیا «ارتشِ با انتشار صفر» به همه نیروهای مسلح اشاره دارد یا فقط به بخشی از آن‌ها؟»

او ادامه می‌دهد: «حتی در کشورهایی که به انتشار خالصِ صفر متعهد می‌شوند، بزرگ‌ترین چالش‌ها احتمالاً مصرفِ بالای سوخت، به‌ویژه در هواگردها و کشتی‌ها، تولید تجهیزات با مصرف انرژی بالا، عملیات برون‌مرزی و انتشارهای ناشی از تدارکات و زنجیره‌های تأمین خواهد بود. بسیاری از این‌ها در حال حاضر به‌خوبی رهگیری یا گزارش نمی‌شوند.»

از آنجا که گزارش‌دهی انتشارهای نظامی داوطلبانه است و اغلب به‌صورت تفکیک‌شده ارائه نمی‌شود، دکتر ابوالفتی معتقد است دستیابی به خالصِ صفر به تعهدی بسیار قویِ سیاسی، مالی و فنی نیاز دارد، و نیز به «دگرگونی در نحوه سازمان‌دهی لجستیک و عملیات دفاعی».

او اضافه می‌کند: «با این همه، چنین اهدافی می‌تواند از نظر نمادین قدرتمند باشد و به پایشِ دقیق‌تر و شفافیتِ بیشتر انگیزه بدهد؛ که گامی مثبت است.»

کدام کشورهای اتحادیه اروپا بیشترین انتشارهای نظامی را دارند؟

بر اساس برآوردهای «Conflict and Environment Observatory»، فرانسه یکی از بزرگ‌ترین ردپای کربنی نظامی را در اتحادیه اروپا دارد و آلمان نیز انتشارهای نظامی قابل‌توجهی دارد.

ایتالیا، اسپانیا و هلند نیز در تحلیل‌های انتشارهای نظامی دیده می‌شوند؛ با این حال، داده‌های گزارش‌شده آن‌ها محدودتر است.

یک مطالعه برآورد می‌کند که مجموعِ انتشارِ نظامیِ ۲۷ عضو اتحادیه اروپا ۲۴.۸ مگاتن معادل CO₂ است.

دکتر ابوالفتی توضیح می‌دهد: «کشورهایی که بودجه‌های دفاعیِ کلان، تجهیزاتِ پرمصرفِ عمده (مانند هواپیماها یا شناورهای دریایی) و بخش‌های قدرتمندِ صنایع دفاعی دارند، محتمل‌ترین منتشرکنندگانِ بزرگ‌اند؛ اما به‌دلیل شکاف‌های گزارش‌دهی، رتبه‌بندیِ واقعی تا حدی نامطمئن است.»