با فرارسیدن یازدهمین سالگرد هفته طراحی دبی و تمرکز آن بر جامعه، ناتاشا کارلا، مدیر رویداد، از روند رشد جشنواره می‌گوید و از صداهای منطقه‌ای و روایت‌های اصیل طراحی حمایت می‌کند.
«هفته طراحی دبی» که در سال ۲۰۱۵ آغاز به کار کرد، ۳۰ هزار بازدیدکننده را پذیرا شد. یک دهه بعد، این جشنواره پنج برابر شده، اما مدیر آن ناتاشا کارلا اصرار دارد که همچنان «در ابعادی انسانی و قابل هضم» باقی بماند.
این توازن، میان گستره‌ای بلندپروازانه و دسترس‌پذیری صمیمی، بخش زیادی از رویکرد او به یکی از مهم‌ترین گردهمایی‌های طراحی منطقه را رقم می‌زند.
یازدهمین دوره که تا ۹ نوامبر ۲۰۲۵ ادامه دارد، بیش از ۳۰۰ شرکت‌کننده را در نمایشگاه تجاری Downtown Design، مجموعه‌ای از نصب‌های بزرگ‌مقیاس و برنامه‌هایی رو به گسترش گرد هم می‌آورد که عامدانه از آنچه کارلا «کلمات باب روز» می‌نامد فاصله می‌گیرد. به‌جای آن، جشنواره بر سه اصل بنا شده است: نمایش طراحی‌های باکیفیت و اصیل؛ نمایندگی صداهای واقعی از منطقه؛ و واکاوی اینکه طراحی چگونه می‌تواند از آینده‌ای جمعی پشتیبانی کند.
کارلا بی‌پرده از چالش‌های پیشِ‌روی هر رویداد بزرگ سخن می‌گوید؛ در حالی که ادعاهای پایداری را رد می‌کند، بر ضرورت «یافتن راه‌های تازه برای ساختن و تولید کردن» تاکید دارد.
همین صراحت برنامه‌ریزی هفته طراحی دبی را شکل می‌دهد؛ از پرداختن به مواد آزمایشی چون «دیت‌کریت» (ساخته‌شده از هسته‌های خرما) تا کاوش در معماری بومی سراسر جهان عرب، جایی که سنت‌های طراحی در کویت با بحرین و نیز با چشم‌اندازهای متنوع عربستان سعودی تفاوت‌های چشمگیر دارد.
تم امسال، «جامعه»، هم بازتابی از اولویت ملی امارات متحده عربی است و هم نشانه تعهد کارلا به دیده‌شدن آنچه او «جوامع کوچک‌تر در دل برنامه‌هایمان» می‌نامد؛ از پروژه کتابخانه عمومی Bootleg Griot که ادبیات آفریقا را گرامی می‌دارد تا یک گروه تماماً اماراتیِ فلامنکو. با تکثیر هفته‌های طراحی در سراسر منطقه، از دوحه تا قاهره، کارلا در امکان نمایندگی صداهای متنوع در سراسر منطقه فقط فرصت می‌بیند: «هرکدام از ما نقشی برای ایفا داریم.»
او در این گفت‌وگو از تحول جشنواره، رشد شتابان زیست‌بوم طراحی دبی و چشم‌اندازش برای همکاری‌های عمیق‌تر در سراسر جنوب جهانی سخن می‌گوید و یادآور می‌شود که طراحی در بهترین حالتش فضاهایی برای تبادل می‌آفریند، نه رقابت.
فرهنگ یورونیوز: از هفته طراحی دبی برایمان بگویید و اینکه چه چیزی آن را متمایز می‌کند؟
ناتاشا کارلا: هفته طراحی دبی اکنون به یازدهمین دوره رسیده و از ۴ تا ۹ نوامبر برگزار می‌شود. تفاوتش با دیگر هفته‌های طراحی این است که معمولاً آن‌ها سراسر یک شهر را دربر می‌گیرند؛ نمونه پرهیاهویش هفته طراحی میلان است. ما هم رویدادهایی در سطح شهر داریم، اما بخش عمده برنامه‌ها همچنان در محدوده‌ای به نام منطقه طراحی دبی، که به‌طور عامیانه D3 خوانده می‌شود، متمرکز است. اینجا محل حضور کسب‌وکارها، شرکت‌ها و دفاتر فعال در رشته‌های گوناگون طراحی است؛ از فاسترز اند پارتنرز و گریمشاو گرفته تا شوپارد یا ون کلیف، و نیز آدیداس، پوما، لگو و لایکا. همه‌شان اینجا هستند که بسیار دلپذیر است، چون بسیاری از آن‌ها علاوه بر نقش مخاطب، خودِ مشارکت‌کننده در رویداد هم هستند. وقتی در سال ۲۰۱۵ شروع کردیم حدود ۳۰ هزار نفر آمدند. حالا حدود ۱۵۰ هزار نفر. اما هنوز هم در ابعادی انسانی و قابل هضم باقی مانده که به‌نظر من بسیار مهم است.
رویکردتان به برنامه‌ریزی برای هفته طراحی چیست؟
NC: ما سعی می‌کنیم از کلمات پرزرق‌وبرق دوری کنیم. در عوض، محتوا را بر پایه اصول گرد هم می‌آوریم. سه محور داریم: نخست، اطمینان از ارائه طراحی باکیفیت و اصیل؛ دوم، که برای ما بسیار مهم است، این است که واقعاً نماینده صداهای این منطقه باشد. هنوز هم وقتی پای جهان عرب در میان است، خیلی چیزها یکدست فرض می‌شود؛ در حالی‌که ظرافت‌های بسیاری وجود دارد، از معماری بومی در کویت در مقایسه با بحرین گرفته تا چه برسد به پهنه عظیم جغرافیایی عربستان سعودی.
و سومین نکته این است که ببینیم طراحی چگونه می‌تواند از آینده‌ای جمعی پشتیبانی کند. من اولین کسی هستم که می‌گوید هیچ رویدادی پایدار نیست؛ پس تظاهر نکنیم. اگر صادقانه وضعیت کنونی‌مان را نپذیریم، هرگز به‌راستی مسائل موجود را حل نخواهیم کرد. کاری که می‌توانیم بکنیم این است که راه‌های تازه‌ای برای ساختن و تولید پیدا کنیم. طراحی چگونه می‌تواند به جوامع به‌حاشیه‌رانده‌شده کمک کند؟
اجزای اصلی هفته طراحی کدام‌اند؟
NC: ما دو نمایشگاه داریم. Downtown Design نمایشگاه تجاری ماست. امسال بیش از ۳۰۰ شرکت‌کننده داریم؛ ترکیبی بسیار خوب از برندهای شاخص بین‌المللی، از مبلمان تا نساجی، و نیز نمایندگانی از منطقه. سال گذشته نمایشگاه دیگری به نام Editions را هم آغاز کردیم که به هنر و طراحی‌های نسخه محدود می‌پردازد. ما بخشی از گروه آرت دبی هستیم، بنابراین همان رویکرد را داریم با تمرکز بیشتر بر جنوب جهانی.
سپس اشیای طراحیِ بزرگ‌مقیاس یا اینستالیشن‌ها را داریم. مثلاً Nikken Sekkei با خانواده‌ای ژاپنی که صدها سال در حوزه اتصالات چوبی کار کرده‌اند شراکت کرده و پاویونی ساخته‌اند که درونش مراسم استادانه چای برگزار می‌شود. یا Art Collective که عمدتاً ریشه در هند دارد اما در دبی به دنیا آمده و بزرگ شده، «دیت‌کریت» را ابداع کرده است؛ یک متریال سطحِ جامد ساخته‌شده از هسته‌های خرما. آن‌ها با این کار نشان می‌دهند مواد جایگزینی هم برای ساختن و تولید وجود دارد.
زیست‌بوم طراحی دبی چگونه دگرگون شده است؟
NC: اگر حتی به ۱۰ سال پیش نگاه کنم، معنای طراحی اینجا عمدتاً واردات محصول و مبلمان بود؛ اصلاً زنجیره تأمین وجود نداشت. اما به سبک همیشگی دبی، این وضعیت در مدت کوتاهی واقعاً دگرگون شد. امروز مؤسسات دانشگاهی شگفت‌انگیزی دارید، مثل دانشگاه آمریکایی شارجه با دانشکده معماری خارق‌العاده‌ای که استعدادهای نوظهور بسیار خوبی پرورش می‌دهد.
به همین اندازه، نهادهای فرهنگی‌ای چون «تشکیل» با برنامه‌ای به نام «تنویین» هم هستند؛ گروهی از خلاقان جوان را می‌گیرند، با منتورینگ به توسعه محصول کمک می‌کنند و سپس آن‌ها را در Downtown Design عرضه می‌کنند. حمایت دولت هم هست. امسال D3 نخستین دوره جوایز D3 را برای کسانی که تا پنج سال از آغاز مسیر حرفه‌ای‌شان گذشته برگزار کرد.
تم امسال «جامعه» است. این موضوع چگونه در برنامه‌ها نمود پیدا می‌کند؟
NC: امسال در امارات «سال جامعه» است و همین مردم را برمی‌انگیزد و گرد هم می‌آورد. یکی از سفارش‌های ویژه ما «Urban Commissions» نام دارد. برندگان امسال بر حیاط به‌عنوان فضای اجتماعی تمرکز کردند. آن‌ها در حال خلق یک تیپولوژی‌اند که نشان می‌دهد مواد بومی چگونه در مناطق ساحلی و کوهستانی به‌کار می‌رفته‌اند؛ مرجان در نواحی ساحلی در برابر سنگ و برگ نخل در نواحی کوهستانی.
نمایشگاه معماری D3 با همکاری RIBA نیز بر جامعه تمرکز دارد. برای ما، جامعه یعنی گنجاندن گونه‌های مختلفی از جوامع کوچک‌تر در دل برنامه‌هایمان. Bootleg Griot هست؛ سه جوان که پروژه کتابخانه عمومی‌ای را به راه انداخته‌اند و ادبیات آفریقا را گرد می‌آورند. یک گروه پسرانه تماماً اماراتی هم هست که فقط موسیقی فلامنکو اجرا می‌کند. برای ما مهم است که چگونه از پلتفرم‌مان استفاده کنیم تا به جوامعی که لزوماً در جریان اصلی دبی دیده نمی‌شوند صدا و فضا بدهیم.
جایگاه هفته طراحی دبی را در منظر گسترده‌تر طراحی منطقه چگونه می‌بینید؟
NC: می‌بینیم که در سطح منطقه برنامه‌های طراحی گوناگونی در حال شکل‌گیری است که بسیار مهم است؛ Design Doha در قطر، Tanween Design Week در عربستان، هفته طراحی اَمان در اردن که سال آینده بازمی‌گردد، و Cairo Design Week. خیلی‌ها از من می‌پرسند وقتی همه این فضاها باز شوند شما چه خواهید کرد. باید یادآوری کنم که در لندن هر روز هزار رویداد برگزار می‌شود! ما واقعاً به بیشتر از این‌ها نیاز داریم. هرکدام از ما نقشی داریم. این فقط به تقویت ما می‌انجامد. مأموریت همه‌مان یکی است: نمایندگی طراحی برخاسته از اینجا و ایجاد فضاهایی برای تبادل با جامعه جهانی.
آینده را چگونه می‌بینید؟
NC: بدیهی است که هوش مصنوعی در همه‌چیز تنیده شده، اما باید اندکی هدفمندتر به آن بپردازیم. پتانسیل بسیار زیادی برای حمایت از رشته‌های طراحی دارد، اما باید به یاد داشته باشیم که این‌ها مدل‌های زبانی بزرگی هستند که بر پایه کنش‌ها و خلاقیت انسانی شکل گرفته‌اند. مرز ظریف میان طراحی اصیل و مالکیت فکری کجاست؟ چگونه می‌توانیم انسان‌محور بمانیم؟
دبی از این جهت واقعاً جالب است که هم در سیاست‌گذاری و هم در اصلاح مسیر سریع عمل می‌کند. با شکست خوردن مشکلی ندارند و فقط با شکست است که می‌توانید راه‌حل‌ها را پیدا کنید. و برای ما، واقعاً ادامه دادن و گسترش دادن روابط با جنوب جهانیِ وسیع‌تر اهمیت دارد. Lagos Design Week هم هست؛ شخصاً دوست دارم با آن‌ها ارتباط بگیرم و ببینیم چگونه می‌توانیم برای تقویت بیشتر بازارها و روایت‌های غیرغربی کارهای مشترکی انجام دهیم.