وعده های سینمایی رئیس جمهور

وعده های سینمایی رئیس جمهور
نگارش از Parviz Jahed
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button
آگهی

شعارهای انتخاباتی حسن روحانی در مورد آزادی‌ بیان در حوزۀ فرهنگ و هنر، برای سینماگران ایرانی امیدبخش بود. بازگشایی خانه سینما، صدور پروانه نمایش برای برخی از فیلم های توقیف شده در دولت گذشته و دلجویی از سینماگران خانه نشین و زخم خورده از سیاست های فرهنگی دولت محمود احمدی نژاد، از اقدام های مثبت و امیدوار کننده دولت روحانی بود. اما با وقوع برخی حوادث مثل حمله تندورها و دلواپسان به اکران برخی از فیلم ها و جلوگیری از نمایش آنها و عقب نشینی وزارت ارشاد در برابر این حملات و بی قانونی ها، این امیدواری کاهش پیدا کرد و نگرانی های سینماگران دوباره شدت گرفت.

کارنامه دو ساله

در بررسی کارنامه و عملکرد سینمایی دولت روحانی در دو سال گذشته، باید دید که سیاست های این دولت در مقایسه با سیاست های دولت محمود احمدی نژاد در زمینه سینما چه تغییراتی کرده و مسئولان سینمایی کنونی تا چه حد پاسخگوی خواست ها و انتظارات سینماگران ایرانی بوده اند و به وعده های خود عمل کرده اند.

سینماگران ایران، در بیانیۀ خود که بعد از پیروزی انتخاباتی حسن روحانی منتشر کردند، خواستار به ‌رسمیت شناخته شدن حقوق صنفی و سپردن کار به دست اصناف، تضمین آزادی‌های مصرح در قانون اساسی از جمله تأمین آزادی بیان و رفع سانسور، ایجاد فضای حیاتی برای فعالیت بخش خصوصی، بسنده کردن دولت به سیاست‌گزاری کلان در حوزۀ فرهنگ و بسترسازی و سرمایه‌گذاری در حوزۀ سخت‌افزاری سینما شدند.

بازگشایی خانه سینما در شهریور ۱۳۹۲، از جمله نخستین گام های دولت جدید در جهت تحقق شعارهای انتخاباتی آقای روحانی و پاسخگویی به یکی از مهمترین انتظارات سینماگران ایرانی بود و باعث جلب اعتماد سینماگران به دولت و مسئولان جدید وزارت ارشاد شد.

رضا میرکریمی، کارگردان سینما و مدیرعامل خانه سینما، در مورد وعده های رئیس جمهور در زمینه سینما به یورونیوز می گوید: «واقعیت این است که رئیس جمهور توانسته است به بخشی از وعده های خود عمل کند، از جمله کم کردن احساس ناامنی در فضای فرهنگی و برقراری رابطۀ توأم با احترام با هنرمندان و همچنین بازگشایی خانه سینما بعنوان سمبل پایداری یک نهاد مدنی هنری . ولی واقعیت این است که این کافی نیست.»


رضا میرکریمی-کارگردان و مدیرعامل خانه سینما

سیدمحسن هاشمی، معاون اجرایی سابق خانه سینما و کارشناس مدیریت فرهنگی نیز در مورد تحقق وعده های آقای روحانی به سینماگران به یورونیوز می گوید: «از میان هشت نامزد انتخابات ریاست جمهوری، پنج تن از آنها وعدۀ بازگشایی خانه سینما را می دادند. این نشان دهنده اهمیت خانه سینما بود و هزینۀ سنگینی که دولت احمدی نژاد برای تعطیلی اش پرداخته بود. اما بازگشایی خانه سینما، تنها وعده سینمایی حسن روحانی بود كه روز بیست و یكم شهریور سال نود و دو انجام شد. ولی وعده های دیگر سازمان سینمایی از جمله اجرای مطالبات سینماگران در زمینه امنیت شغلی انجام نشد.»

خانه سینما و انتظارت سینماگران

با اینکه بازگشایی خانه سینما، به عنوان مهم ترین حرکت دولت روحانی در جهت حمایت از حقوق سینماگران تلقی شد اما به اعتقاد برخی از منتقدان، خانه سینما هنوز به عنوان زیرمجموعۀ وزارت ارشاد عمل می کند و تا زمانی که کاملا مستقل نشده است نمی تواند مدافع واقعی حقوق صنفی و معنوی سینماگران باشد.

به اعتقاد محمد آقازاده، روزنامه نگار و منتقد فیلم، با اینکه وعدۀ دولت روحانی در مورد بازگشایی خانه سینما تحقق یافت ولی این نهاد سینمایی، «بعد از فراز و نشیب های زیاد با ترکیب تازه ای که یافته در حقیقت دچار انفعال شده و به مثابۀ زائدۀ وزارت ارشاد عمل می کند و هیچ دفاع صنفی از فیلمسازان تحت فشار انجام نمی دهد.»

محسن سید هاشمی که مدت ها به عنوان معاون اجرایی در خانه سینما فعالیت کرده معتقد است، با اینکه وظیفه خانه سینما مثل هر نهاد مدنی، كوشش برای بهبود وضعیت رفاهی اعضاست اما ابزار اجرایی لازم برای این کار را ندارد. هاشمی می گوید: «خانه سینما در سال ١٣٧٨ دو لایحه تهیه كرد؛ یكی در باره حقوق مادی و معنوی آثار سینمایی و سینماگران و دیگری تشكیل و اداره سازمان نظام سینمایی مثل نظام پزشكی و مهندسی كه علیرغم پیگیری از دولت و مجلس به جایی نرسید.» به گفته هاشمی، در دولت کنونی هم خانه سینما كوشید این لوایح را زنده كند اما نظام سخت و متصلب اداری مانع اجرای آن است.

در دی ماه سال گذشته، کانون کارگردانان سینمای ایران با انتشار نامۀ سرگشاده ای به حسن روحانی، نسبت به وضعیت سینما و عدم تحقق مطالبات سینماگران هشدار داد و ابراز نگرانی کرد. در نامۀ سینماگران به روحانی آمده بود:« ما نگرانیم، چرا که می‌بینیم وعده‌های گشایش و تساهل و امید به آینده، در باور اهالی سینما، غالباً به درهای بسته و سدهای نهاده در راهی ختم شده که روز به روز گسترده‌تر و قطورتر می‌شوند و نمایندگان عالی و مباشران محترم و قانونی شما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی – اگر نگوئیم رضایتمندانه – در برابر این هجمه‌ها به دفعات سر و شانه خم کرده‌اند.»

از سوی دیگر عملکرد و رفتار محافظه کارانۀ برخی از مدیران دولتی فعلی نیز مورد انتقاد سینماگران بوده است. خسرو معصومی، کارگردان سینما، با اعلام نارضایتی از عملکرد بعضی ازمدیران دولتی مثل علیرضا رضاداد، دبیر جشنوارۀ فیلم فجر می گوید: «عملکرد ایشان چندان خوب نبوده و ایشان همچنان نسبت به نمایش بعضی ازفیلم های اجتماعی ازخود عافیت طلبی نشان داده که به نظرمن این نوع رفتارها دور از شان مدیران دولت تدبیر و امید است.» با این حال معصومی، عملکرد وزارت ارشاد را در شرایطی که فشارهای زیادی از جانب جناح تمامیت خواه بر آن وارد می شود، در مجموع مثبت ارزیابی می کند. به گفتۀ معصومی، «آقای دکتر ایوبی (رئیس سازمان سینمایی) در راه اندازی سینمای هنر و تجربه بسیارموفق عمل کرده است. ایشان به دوراز هر نوع حاشیه، صنف ازهم پاشیدۀ سینما را یک پارچه کرده و همچنان در حوزۀ مدیریتی خویش فردی موفق و کارآزموده است.»

فشار دلواپسان و عقب نشینی وزارت ارشاد

با اینکه سیاست وزارت ارشاد و سازمان سینمایی زیر نظر آن در دولت جدید، مبتنی بر پایبندی به قانون و حمایت از سینماگران بوده اما در عمل نشان داد که در برخی موارد توانایی دفاع از فیلمسازان و حقوق آنها در مقابل قانون شکنی برخی نهادها و نیروهای سیاسی تندرو (یا به اصطلاح دلواپسان) را ندارد و تسلیم فشارهای آنها می‌شود.

بعد از روی کارآمدن آقای روحانی، سینماگران ایران امیدوار بودند که دیگر هیچ فیلمی که مراحل قانونی را گذرانده و از وزارت ارشاد پروانه ساخت دریافت کرده، به اتهام “سیاه نمایی” یا برچسب های دیگر توقیف نشود اما توقیف فیلم های «خانه پدری» ساخته کیانوش عیاری، « عصبانی نیستم» ساختۀ رضا درمیشیان، «رستاخیز» ساختۀ محمدرضا درویش و چند فیلم دیگر، به خاطر اعتراض ها و فشارهای گروه ها و رسانه های تندرو، نشان داد که حتی اگر وزارت ارشاد و نهادهای سینمایی دولتی هم موافق اکران یک فیلم باشند، باز هم نهادهای موازی قدرتمندتری هستند که بر اساس نگاه ایدئولوژیک و تنگ نظرانۀ خود می توانند جلوی نمایش آن فیلم را بگیرند.

از بین فیلم های توقیف شده در دوره احمدی نژاد، دولت روحانی تنها به فیلم «قصه ها» ساختۀ رخشان بنی اعتماد مجوز اکران داده است و نمایش محدود فیلم «خانه پدری» در گروه هنر و تجربه، به دلیل فشارهای نمایندگان مجلس و رسانه های گروه های محافظه کار و تندرو، بلافاصله متوقف شد. اتهام هایی از قبیل، سیاه نمایی و یا «حمایت از فتنه گران ۸۸»، برخی از مهمترین دلایل مخالفت تندروها و توقیف این فیلم ها بوده است.

آگهی

عقب نشینی وزارت ارشاد در برابر فشارهای مجلس و رسانه های تندرو و توقیف برخی از فیلم ها، با انتقاد و اعتراض اهالی سینما به سیاست منفعلانه مدیران سینمایی دولت روحانی مواجه شد.

به گفتۀ رضا میرکریمی، «عدم توفیق دولت در مهار و کنترل فشارهایی که اکثراً با مقاصد سیاسی ، فضای آزاد فعالیت فرهنگی را تهدید می کند، چهره ای ناکارآمد از دولت در ایجاد آرامش مطلوب این حوزه تصویر کرده است و نگرانی جدیدی که در اذهان اهالی فرهنگ و هنر شکل گرفته است، نتیجۀ عقب نشینی های پی در پی سیاست گذاران فرهنگی دولت و قربانی کردن حوزه فرهنگ به بهانۀ تصاحب مقاصد و امتیاز های سیاسی است . معاملۀ اشتباهی که در دورۀ سازندگی و اصلاحات انجام شد و پشتوانه مردمی آن دولت ها را نشانه رفت.»

سید محسن هاشمی نیز در انتقاد از عملکرد مسئولان سینمایی دولت روحانی می گوید: «سوگمندانه دكتر ایوبی و جناب جنتی، شجاعت ایستادن در برابر انتظارات و اشخاص فرا قانونی را ندارند و تاكنون چندین نوبت از مجوز های قانونی شان عقب نشسته اند و با این عقب نشینی، به حقوق سینما گران و مردم خدشه وارد ساخته اند. این رفتار دولت روحانی كه وجه همتش سیاست خارجی و تنش زدایی است از اول قابل پیش بینی بود.»

به اعتقاد محمد آقازاده نیز دولت روحانی در بخش سینما همانند بخش موسیقی، در برابر گروه های فشار که نیروی اجتماعی قدرتمندی نیستند ولی با نهادهای سیاسی قدرتمندی در ارتباطند، مدام عقب نشینی می کند و در نتیجه بسیاری از فیلم ها مثل «عصبانی نیستم»، «خانه پدری» و «رستاخیز» از دیده شدن محروم شده اند.

خسرو معصومی، اخلال در انجام وظایف قانونی وزارت ارشاد و سازمان سینمایی را کار عوامل خودسر و دولت در سایه می داند و می گوید: «متاسفانه دولت در سایه، مانع از اجرای قانون می شود و هرکس یا گروهی مانع از پخش بعضی از فیلم می شوند که به نظر من این نوع قانون شکنی، ازجانب عوامل خودسر است. این نوع رفتارهای سلیقه ای، نظم و آرامش سینما را به هم می زند.»

آگهی

ممیزی و خط قرمزها

ممیزی و سانسور فیلم ها، همیشه یکی از مهم ترین موانع بر سر راه فیلمسازی در ایران بوده اگرچه این ممیزی در دوره های مختلف و بسته به سیاست دولت حاکم، شدت و ضعف داشته است.

برخی شعارهای انتخاباتی ریاست جمهوری حسن روحانی از جمله اینکه “نظارت مسائل فرهنگی را به مردم واگذار می کنیم” و یا این سخن او که “آیا مقدسات را فقط آن فردی که به دنبال ممیزی است و در اداره‌ای برای ممیزی نشسته، می‌داند و باید کنترل کند؟“، نشانه هایی از تصمیم دولت جدید برای کاهش ممیزی و سانسور و نظارت های سلیقه ای در زمینه سینما و فرهنگ بود.

فردین صاحب زمانی، کارگردان، فیلمنامه نویس و تدوین گر و سازندۀ فیلم «چیزهایی هست که تو نمی دانی»، دربارۀ کاهش میزان ممیزی فیلم ها در دولت جدید می گوید: «در مورد فیلم صفی یزدانیان (در دنیای تو ساعت چند است؟) می‌توانم بگویم که جو ارشاد در مورد ما جو همکاری بود، یعنی نه یک فریم مجبور شدیم از فیلم دربیاوریم و نه چیزی را تغییر بدهیم. فکر می‌کنم در مورد همۀ فیلم ها همین طور است ولی جاهایی که از طرف دست راستی‌ها به مسئولان سینمایی فشار وارد می‌شود، ترجیح می‌دهند کوتاه بیایند و به نفع کل سیستم فکری شان از خیر چیزهایی بگذرند.»

اما به اعتقاد رضا میرکریمی، «فقدان ضوابط ممیزی روشن و دخالت های نابجا و سلیقه ای، از سقف پرواز خلاقانۀ سینماگران کاسته است و در مقایسه با تولیدات نیمۀ دوم دهۀ شصت وفیلم های دهۀ هفتاد، جسارت ورود به مسایل جدی امروز جامعۀ ایرانی کاهش یافته است.»

آگهی

با این حال خسرو معصومی، کارگردانی که قربانی ممیزی بوده و فیلم «خرس» او هنوز اجازۀ نمایش ندارد، در این مورد خوشبین است و می گوید: «فضای فعلی هم برای ساخت و هم برای نمایش نسبت به گذشته کمی بازتر و هموارتر شده. تا آنجایی که فیلم ساز با تعامل بعضی ازدوستان در شوراهای مختلف می تواند درباره بعضی ازموضوع هایی که در دولت گذشته جزو خط قرمزهای وزارت ارشاد تلقی می شد، فیلم بسازند.»

  • فردین صاحب زمانی-کارگردان، فیلمنامه نویس و تدوینگر

“اتفاق خوبی که افتاده، هجوم (واقعا هجوم) فیلمسازان جوان برای ساختن فیلم اول شان است”

  • حجت‌ الله ایوبی- رئیس سازمان سینمایی

  • سید محسن هاشمی

“سوگمندانه دكتر ایوبی و جناب جنتی، شجاعت ایستادن در برابر انتظارات و اشخاص فرا قانونی را ندارند و تاكنون چندین نوبت از مجوز های قانونی شان عقب نشسته اند و با این عقب نشینی، به حقوق سینما گران و مردم خدشه وارد ساخته اند. این رفتار دولت روحانی كه وجه همتش سیاست خارجی و تنش زدایی است از اول قابل پیش بینی بود”

آگهی

  • محمد آقازاده، روزنامه نگار و منتقد فیلم

“خانه سینما بعد از فراز و نشیب های زیاد با ترکیب تازه ای که یافته در حقیقت دچار انفعال شده و به مثابۀ زائدۀ وزارت ارشاد عمل می کند”

  • رضا میرکریمی-کارگردان و مدیرعامل خانه سینما

“نگرانی جدیدی که در اذهان اهالی فرهنگ و هنر شکل گرفته است، نتیجۀ عقب نشینی های پی در پی سیاست گذاران فرهنگی دولت و قربانی کردن حوزه فرهنگ به بهانۀ تصاحب مقاصد و امتیاز های سیاسی است”

آگهی
  • خسرو معصومی-کارگردان سینما

“آقای دکتر ایوبی (رئیس سازمان سینمایی) در راه اندازی سینمای هنر و تجربه بسیارموفق عمل کرده است. ایشان به دوراز هر نوع حاشیه، صنف ازهم پاشیدۀ سینما را یک پارچه کرد”

  • عصبانی نیستم

عصبانی نیستم، ساخته رضا درمیشیان هنوز مجوز پخش نگرفته است

  • خانه پدری

نمایش محدود فیلم خانه پدری، اثر کیانوش عیاری، به دلیل فشارهای نمایندگان مجلس و برخی رسانه ها بلافاصله متوقف شد

آگهی

  • قصه ها

قصه ها، ساخته رخشان بنی اعتماد تنها فیلم توقیف شده در دولت قبل بود که وزارت ارشاد دولت حسن روحانی به آن مجوز پخش داد

شکاف سینماگران و دولت

آگهی

یکی از واقعیت های دوران هشت ساله دولت احمدی نژاد، افزایش شکاف بین سینماگران و دولت و بی اعتمادی و بیگانه شدن آنها نسبت به دولت بود. در حالی که سیاست علی جنتی، وزیر ارشاد دولت روحانی و حجت الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی از آغاز، جلب اعتماد سینماگران، کاهش شکاف بین آنها و دولت و ایجاد فضای گفتگو و تعامل به جای فضای امنیتی و تهدید بوده است.

محسن سید هاشمی، در مورد آشتی سینماگران با دولت می گوید: «شكاف بین سینماگران و دولت احمدی نژاد به دو دلیل بود، نخست خود احمدی نژاد و بعد تیم سینمایی اش یعنی باند شمقدری، سجادپور، شورجه، سلحشور و طالبی. البته این شكاف با آشتی دولت با سینماگران که تجلی اش بازگشایی خانه سینما بود، پرشد اما اینك سینماگران باز خود را در برابر زیاده خواهان فراقانونی تنها می بینند و كت و شلوار بِرَند و لبخند رئیس سازمان سینمایی برای حل این مشکل كارساز نیست.»

هاشمی مهم ترین مشکلات سینمای ایران در حال حاضر را كمبود زیر ساخت های نمایشی و بعد نبود باور و اعتماد حاكمیت و مقامات به سینماگران می داند.

فردین صاحب زمانی در مورد مقایسه وضعیت امروز سینما با دوران احمدی نژاد می گوید: «فکر می کنم که وضعیت الان خیلی فرق کرده و اصلا قابل مقایسه با آن دوره نیست. الان آقای ایوبی درِ دفترش به روی همه ظاهراً باز است و با خوشرویی سعی می‌کند به فیلمسازها کمک کند.»

صاحب زمانی، یکی از اتفاق های سینمایی مهم دورۀ کنونی را راه اندازی «گروه هنر و تجربه» می داند که به زعم او، محال بود در دولت قبل بگذارند پا بگیرد. او در این مورد می گوید: «البته گروه‌های مشابهی در طول سال‌ها ساخته بودند که در نهایت یک گندی از تویشان در می‌آمد، به خاطر مدیریت نادرست و باندبازی و زد و بند. دومین اتفاق خوبی که افتاده، هجوم (واقعا هجوم) فیلمسازان جوان برای ساختن فیلم اول شان است. به طوری که من شنیده‌ام در نیمسال اول، بیشتر از ۲۰۰تقاضا به وزارت ارشاد داده شده که این واقعا جای بررسی و ریشه یابی دارد. خیلی‌ها در این یک سال گذشته، برای ساخت فیلم اول به دفتر ما فیلمنامه فرستادند که ما تهیه‌کننده‌شان بشویم و ادعا می‌کردند که سرمایه‌گذار هم دارند.»

آگهی

اما محمد آقازاده (منتقد فیلم)، چندان به وضعیت جدید خوشبین نیست و می گوید: «تردیدی نیست که شکاف بین دولت روحانی و سینماگران مثل دوران احمدی نژاد آنچنان عمیق نیست ولی روز به روز سینماگران دچار ناامیدی بیشتری می شوند که در نهایت اگر چاره ای اندیشیده نشود، وارد دوران بی اعتمادی هم می شویم.»

آقازاده با اینکه معتقد است فضا برای فیلمسازی بهتر شده ولی به نظر او به دلیل عدم فروش فیلم ها، سینما وضعیت خوبی ندارد و با رکود اقتصادی مواجه است. به نظر آقازاده، همۀ تقصیرها را نمی توان به دولت ارجاع داد. به گفته او در دوسال گذشته فیلم قابل قبولی تولید نشد و به نظر می رسد سینما دوران انحطاط و رکود را می گذارند و چشم انداز امیدوار کننده ای هم نیست.

آقازاده مهمترین مشکلات کنونی سینمای ایران را کمبود ایده و فیلمنامه خوب، تجاری شدن فرایند فیلمسازی، کاهش قدرت فیلمنامه نویسی و میل به کارگردان شدن در ایران می داند به نحوی که همه دلشان می خواهد کارگردان فیلم خود باشند.

به اعتقاد رضا میرکریمی، «نگرانی های نظام برای حفظ موازنه قدرت بین طرفین سیاسی کشور مانع از پرداختن دقیق و آشکار به عملکرد تخریب گرایانۀ دولت نهم و دهم گردیده است. از این رو تحلیل های کارشناسانه در مورد میزان خسارت هولناک فرهنگی ناشی از عملکرد عمدی یا سهوی سیاست گذاران فرهنگی دولت سابق، کمتر فرصت بروز و ظهور در رسانه های عمومی را می یابد.»

به گفتۀ مدیرعامل خانه سینما، «هنوز تغییر عمده ای در سیاست های صدا و سیما در جهت تقویت وحدت ملی و عبرت آموزی از وقایع گذشته به چشم نمی خورد. در این میان تمرکز بیش از پیش دولت روحانی روی سیاست خارجی و اقتصاد ، فضا را برای رشد فعالیت های فرهنگی و هنری تنگ تر کرده و احساس امید بدست آمده را بتدریح کمرنگ می کند.»

آگهی

به این ترتیب، می توان چنین نتیجه گرفت که دولت روحانی اگرچه موفق شده به برخی از خواست های سینماگران ایرانی پاسخ مناسبی دهد و تا حد زیادی اعتماد آنها را جلب کند اما همچنان بسیاری از مطالبات این سینماگران به خاطر سیاست های محافظه کارانۀ این دولت در زمینه فرهنگ و نیز نرمش وزیر ارشاد و مسئولان سینمایی در برابر مخالفان تندرو و دلواپسان، معوق مانده است.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

دیوان بین‌المللی دادگستری به اسرائیل دستور داد تا گذرگاه‌های بیشتری برای کمک به نوار غزه باز کند

شبکه ایکس برای جذب دوستداران محتوای جنسی بزرگسالان، قابلیت جدیدی را آزمایش می‌کند

عربستان سعودی برای اولین بار در مسابقه دختر شایسته جهان شرکت می‌کند