ریال ایران همچنان در حال سقوط است و به پایینترین سطح رکورد تاریخی خود رسیده است. به طوری که نرخ دلار آمریکا در بازار آزاد از مرز یک میلیون و ۳۲۰ هزار ریال هم عبور کرده است.
این افت شدید، کمتر از دو هفته پس از آن روی میدهد که ریال برای نخستین بار از مرز ۱.۲ میلیون در برابر دلار عبور کرده بود؛ روندی که تحت تاثیر فشار تحریمها و تشدید تنشهای منطقهای شتاب گرفته است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی به موضوع کاهش بیسابقه ارزش پول ملی ایران پرداخته و مینویسد: معاملهگران ارز در تهران روز پنجشنبه نرخهایی بالاتر از ۱۳۲ هزار تومان برای هر دلار اعلام کردند؛ موضوعی که نشاندهنده سرعت بالای کاهش ارزش پول ملی از سوم دسامبر تاکنون است؛ تاریخی که در آن ریال به رکوردی تاریخی دست یافته بود.
فشار مضاعف بر معیشت خانوارها
کاهش سریع ارزش ریال، فشارهای تورمی را تشدید کرده و به افزایش قیمت مواد غذایی و کالاهای ضروری روزمره دامن زده است؛ روندی که اقتصاددانان هشدار میدهند میتواند با تغییرات اخیر در قیمت بنزین شدت بیشتری بگیرد.
دولت ایران روز شنبه یک سقف قیمتی جدید برای بنزین معرفی کرد؛ اقدامی که نخستین تغییر عمده در نظام قیمتگذاری سوخت از سال ۲۰۱۹ بهشمار میرود؛ سالی که افزایش قیمت بنزین به اعتراضات گسترده سراسری انجامید و سرکوب آن بنا بر گزارشها بیش از ۳۰۰ کشته بر جای گذاشت.
بر اساس نظام جدید، رانندگان همچنان ماهانه ۶۰ لیتر بنزین با قیمت یارانهای ۱۵ هزار ریال و ۱۰۰ لیتر دیگر با نرخ ۳۰ هزار ریال دریافت میکنند، اما مصرف بیش از این سهمیه اکنون با قیمتی بیش از سه برابر نرخ یارانهای اولیه محاسبه میشود. هرچند بنزین در ایران همچنان از ارزانترینها در جهان است، اما کارشناسان هشدار میدهند این تغییر میتواند در شرایط سقوط سریع ریال، به افزایش بیشتر قیمتها دامن بزند.
بنبست دیپلماسی و سایه درگیری تازه
سقوط ریال همزمان با توقف تلاشها برای احیای مذاکرات میان تهران و واشینگتن بر سر برنامه هستهای ایران رخ داده است. در عین حال، نگرانیها درباره احتمال ازسرگیری درگیریها پس از جنگ ۱۲ روزه ماه ژوئن میان ایران و اسرائيل همچنان ادامه دارد.
بسیاری از شهروندان ایرانی نگران گسترش دامنه تنشها و کشیدهشدن پای ایالات متحده به یک رویارویی بزرگتر هستند؛ عاملی که به گفته تحلیلگران، به تشدید نااطمینانی در بازارها دامن زده است.
تحریمها و سقوط تاریخی ارزش پول ملی
اقتصاد ایران سالهاست زیر فشار تحریمهای بینالمللی قرار دارد، بهویژه پس از آنکه دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ بهطور یکجانبه از توافق هستهای سال ۲۰۱۵ خارج شد. در زمان اجرای این توافق، که در ازای محدودیت شدید بر غنیسازی اورانیوم، به لغو بخشی از تحریمها انجامید، نرخ دلار در حدود ۳۲ هزار ریال بود.
با بازگشت ترامپ به کاخ سفید برای دومین دوره ریاستجمهوری در ژانویه، دولت او بار دیگر سیاست «فشار حداکثری» را احیا کرد و تحریمهای گستردهتری را علیه بخش مالی و صادرات انرژی ایران اعمال کرد. مقامهای آمریکایی اعلام کردهاند که واشنگتن بار دیگر شرکتهای دخیل در تجارت نفت ایران، از جمله فروشهای تخفیفی به خریداران چینی را هدف قرار داده است.
در اواخر سپتامبر نیز فشارها افزایش یافت؛ زمانی که شورای امنیت سازمان ملل با استفاده از سازوکار موسوم به «اسنپبک»، تحریمهای مرتبط با برنامه هستهای ایران را دوباره اعمال کرد. هرچند پیش از آن هم تحریمهای ایالات متحده علیه ایران فعال بود اما بار روانی بازفعال شدن تحریمهای سازمان ملل، تبعات اقتصادی قابل توجهی بر ایران و پول ملی کشور داشته است.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
اقتصاددانان هشدار میدهند که ادامه سقوط ریال میتواند یک چرخه معیوب از افزایش قیمتها و کاهش قدرت خرید ایجاد کند؛ بهویژه در مورد کالاهای اساسی مانند گوشت و برنج که نقش مهمی در سبد غذایی خانوارهای ایرانی دارند. برای بسیاری از مردم، رسیدن ریال به این رکورد تازه، نشانهای از دور بودن هرگونه گشایش اقتصادی در شرایط تداوم بنبست دیپلماسی و تشدید تحریمهاست.