شرکتهای چندملیتی بزرگ برای پسگرفتن عوارض گمرکی پرداختشده تحت تعرفههای «روز آزادی» ترامپ به دادگاه تجارت بینالمللی ایالات متحده روی آوردهاند.
جمعی از گروههای شناختهشده مصرفی و صنعتی از جمله کاستکو، رولون، کاوازاکی موتورز و بامبل بی فودز موجی از چالشهای حقوقی علیه تعرفههای گسترده «روز آزادی» دونالد ترامپ بهراه انداختهاند. هدف، دریافت استرداد مبالغ عوارضی است که تاکنون پرداخت کردهاند و جلوگیری از هزینههای بیشتر.
اسناد دادگاه تجارت بینالملل آمریکا نشان میدهد که بیش از ۷۰ شرکت اکنون دادخواستهایی ثبت کردهاند و از قضات میخواهند تعرفهها را غیرقانونی اعلام کنند، دستور استرداد صادر کنند و جلوی اعمال عوارض در آینده را بگیرند.
بسیاری از این پروندهها در هفتههای اخیر ثبت شدهاند، در حالیکه دیوان عالی آمریکا در حال بررسی این است که آیا ترامپ اختیار اعمال این اقدامات را بر اساس قانون اختیارات اقتصادی اضطراری بینالمللی (IEEPA) داشت یا نه.
IEEPA قانونی آمریکایی مصوب ۱۹۷۷ است که به رئیسجمهور اجازه میدهد در برابر تهدید خارجی وضعیت اضطراری اعلام کند و سپس از ابزارهای گسترده اقتصادی مانند تحریم و مسدودسازی دارایی علیه کشورهای خارجی، نهادها یا افراد استفاده کند.
شرکتهای شاکی معتقدند IEEPA برای تحریمهای هدفمند در شرایط اضطراری طراحی شده است نه برای تعرفههای کلاسیک و فراگیر بر واردات.
این پروندههای تازه نشاندهنده تغییر در واکنش شرکتها به رژیم تعرفهای است. پیشتر عمدتا واردکنندگان کوچکتر پرونده تشکیل میدادند. اکنون که شرکتهای چندملیتی بزرگ با زنجیرههای تامین جهانی وارد شدهاند، مخاطرات بهطور چشمگیری تغییر کرده است. آنها میگویند عوارض جریانهای تجارت را مختل کرده و هزینهها را در چندین بازار بالا برده است.
کاستکو، خردهفروش انبارمحور مستقر در آمریکا با فعالیت در آسیا و اروپا، در نوامبر از دولت شکایت کرد و خواستار استرداد کامل تعرفههای پرداختی و صدور دستور منع دریافتهای آتی شد.
این شرکت استدلال کرد که IEEPA بهروشنی به کاخ سفید اختیار تعیین حقوق گمرکی را نمیدهد و بنابراین تعرفههایی که با اتکا به اختیارات اضطراری وضع شدهاند باید لغو شوند.
رولون، گروه لوازم آرایشی با مراکز تولید و توزیع در آمریکای شمالی، اروپا و آسیا، نیز بهدنبال بازپرداخت و صدور حکمی است که استفاده ترامپ از IEEPA را غیرقانونی اعلام کند.
این شرکت در دادخواست خود هشدار داد که برخی از اظهارنامههایی که بابت آنها عوارض پرداخت کرده است ممکن است از میانه دسامبر نهایی یا تسویه شوند؛ موضوعی که توانایی آن برای درخواست استرداد در آینده را بهطور جدی محدود میکند.
سازندگان چندملیتی در بخشهای خودروسازی و صنعتی حضور پررنگی در میان شاکیان دارند.
اسناد دادگاهی نشان میدهد شرکتهای زیرمجموعه گروه تویوتا در ژاپن علیه اداره گمرک و حفاظت مرزی آمریکا بهخاطر افزایش عوارض بر قطعات خودرو و فلزات طرح دعوا کردهاند و در همین حال، کاوازاکی موتورز و مجموعهای از تامینکنندگان خودرو میگویند تعرفهها بر خودرو، فولاد و آلومینیوم هزینههایشان را بهطور قابل توجهی بالا برده است.
تولیدکننده آلومینیوم آلکوآ، گروه بستهبندی برلین پکیجینگ، سازنده تجهیزات تناسباندام آیفیت و تامینکننده لوازم لولهکشی فرگوسن انترپرایزز نیز به این روند پیوستهاند.
شرکتهای غذایی با شبکههای تامین پراکنده میگویند ضربه سختی خوردهاند. بامبل بی فودز که برای برندهای جهانی خود محصولات دریایی را از برزیل، اکوادور، پاناما، مکزیک، اندونزی، چین و هند میخرد، میگوید با اجرایی شدن تعرفهها هزینه وارداتش افزایش یافته است.
دیوان عالی آمریکا پیشتر استدلالها درباره پرسش حقوقی اصلی را شنیده است؛ اینکه آیا رئیسجمهور میتواند برای اعمال تعرفههای گسترده سراسری به IEEPA اتکا کند یا نه.
سه دادگاه پایینتر پیشتر علیه دولت ترامپ رای دادهاند. شماری از قضات دیوان عالی نیز در جلسه رسیدگی نسبت به موضع دولت ابراز تردید کردند اما درباره پیچیدگی هر فرایند استرداد در صورت لغو عوارض ابراز نگرانی کردند و هشدار دادند بازگرداندن سالها وصول میتواند موجب اختلال شود.
پرونده کاستکو پس از آن توجه بیشتری جلب کرد که این خردهفروش بهتازگی جینا ریموندو را که در دولت جو بایدن وزیر بازرگانی بود برای عضویت در هیاتمدیره خود نامزد کرده است.
قرار است انتصاب ریموندو در ژانویه به رای سهامداران گذاشته شود و رای دیوان عالی درباره قانونی بودن راهبرد تعرفهای ترامپ حداکثر تا پایان دوره این نهاد در ژوئن ۲۰۲۶ صادر شود.