جیمز بوسبرگ، قاضی دادگاه ناحیه‌ای، روز سه‌شنبه حکم داد که خریدهای متا از اینستاگرام و واتس‌اپ ناقض قوانین ضدانحصار ایالات متحده آمریکا نیست.
متا بر یک چالش وجودی برای کسب‌وکارش غلبه کرد که می‌توانست این غول فناوری را وادار کند اینستاگرام و واتس‌اپ را جدا کند؛ پس از آن که یک قاضی حکم داد این شرکت در حوزهٔ شبکه‌های اجتماعی انحصار ندارد.
قاضی دادگاه منطقه‌ای ایالات متحده، جیمز بواسبرگ، روز سه‌شنبه پس از پایان محاکمهٔ تاریخی ضدانحصار در اواخر ماه مه حکم خود را صادر کرد. تصمیم او در تضاد آشکار با دو حکم جداگانه‌ای است که گوگل را در جست‌وجو و تبلیغات آنلاین یک انحصار غیرقانونی دانست و ضربه‌های مقرراتی به صنعتی وارد آورد که سال‌ها از رشدی تقریباً مهارنشده برخوردار بود.
بواسبرگ در حکم خود نوشت: «کمیسیون تجارت فدرال همچنان اصرار دارد که متا با همان رقبای قدیمیِ یک دههٔ گذشته رقابت می‌کند، این‌که شرکت در میان آن مجموعهٔ کوچک انحصار دارد و این انحصار را از طریق خریدهای ضدرقابتی حفظ کرده است. فارغ از این‌که متا در گذشته از قدرت انحصاری برخوردار بوده یا نه، این نهاد باید نشان دهد که اکنون نیز چنین قدرتی دارد. رأی امروز دادگاه تعیین می‌کند که FTC چنین نکرده است.»
این نهاد فدرال استدلال کرده بود که متا با عمل کردن به گفته‌ای که مارک زاکربرگ، مدیرعامل، در سال ۲۰۰۸ مطرح کرده بود، انحصار خود را حفظ کرد: «بهتر است بخریم تا رقابت کنیم».
این نهاد گفت: «وفادار به همان ضرب‌المثل، فیس‌بوک به‌طور نظام‌مند رقبای بالقوه را زیر نظر گرفته و شرکت‌هایی را که آن‌ها را تهدیدهای جدیِ رقابتی می‌دانست، خریده است».
زاکربرگ در شهادت ماه آوریل خود ادعاها مبنی بر این‌که فیس‌بوک برای خنثی کردن یک تهدید، اینستاگرام را خریده، رد کرد. در جریان پرسش‌وپاسخ، دانیل متیسون، وکیل FTC، بارها به ایمیل‌هایی اشاره کرد که بسیاری از آن‌ها مربوط به بیش از یک دهه پیش بود؛ ایمیل‌هایی که زاکربرگ و همکارانش پیش و پس از خرید اینستاگرام نوشته بودند.
زاکربرگ ضمن اذعان به اسناد، اغلب کوشیده است محتوای آن‌ها را کم‌اهمیت جلوه دهد و گفته است این ایمیل‌ها را در مراحل اولیهٔ فرایند خرید نوشته و یادداشت‌ها دامنهٔ کامل علاقه‌اش به آن شرکت را به‌درستی نشان نمی‌دادند. اما موضوع پرونده دربارهٔ خریدهای اینستاگرام و واتس‌اپ در بیش از یک دهه پیش، که همان زمان مورد تأیید FTC قرار گرفت، نبود؛ بحث بر سر این بود که آیا متا اکنون انحصار دارد یا نه. دادستان‌ها، همان‌طور که بواسبرگ در حکم نوشت، تنها در صورتی می‌توانستند پیروز شوند که «نقض قانونیِ فعلی یا قریب‌الوقوع» را ثابت کنند.
شکایت FTC می‌گوید فیس‌بوک همچنین سیاست‌هایی را اجرا کرده که ورود رقبای کوچک‌تر به بازار را دشوار می‌کرد و «تهدیدهای رقابتیِ ادراک‌شده» را خنثی می‌ساخت؛ درست در زمانی که توجه جهان از رایانه‌های رومیزی به دستگاه‌های تلفن همراه معطوف شده بود.
چشم‌انداز فناوری با سرعت در حال تغییر
متا گفت تصمیم روز سه‌شنبه «به رسمیت می‌شناسد که متا با رقابت شدیدی روبه‌روست».
جنیفر نیوستد، مدیر ارشد حقوقی، در بیانیه‌ای گفت: «محصولات ما برای مردم و کسب‌وکارها سودمند است و نمونه‌ای از نوآوری آمریکایی و رشد اقتصادی به شمار می‌رود. مشتاق همکاری مستمر با دولت و سرمایه‌گذاری در آمریکا هستیم».
بواسبرگ نوشت چشم‌انداز شبکه‌های اجتماعی از زمانی که FTC در سال ۲۰۲۰ شکایت خود را مطرح کرد آن‌قدر تغییر کرده است که هر بار دادگاه اپلیکیشن‌ها و رقابت متا را بررسی می‌کرد، آن‌ها تغییر می‌کردند. دو رأی برای رد پرونده (که در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ صادر شد) حتی به پلتفرم محبوب ویدیوی اجتماعی تیک‌تاک اشاره‌ای نکرد. امروز این پلتفرم «در جایگاه مرکزیِ صحنه به‌عنوان سرسخت‌ترین رقیب متا» قرار دارد.
او با نقل قول از هراکلیتوس، فیلسوف یونانی، که می‌گوید «هیچ‌کس نمی‌تواند دو بار در یک رودخانه قدم بگذارد»، افزود همین امر در دنیای آنلاینِ شبکه‌های اجتماعی نیز صادق است.
او نوشت: «چشم‌اندازی که تنها پنج سال پیش، زمانی که کمیسیون تجارت فدرال این دعوای ضدانحصار را مطرح کرد، وجود داشت به‌طور محسوسی تغییر کرده است. زمانی شاید منطقی بود که اپلیکیشن‌ها را به بازارهای جداگانهٔ شبکه‌سازی اجتماعی و رسانه‌های اجتماعی تقسیم کنیم، اما آن دیوار از آن زمان فروریخته است».
میندا اسمایلی، تحلیلگر eMarketer، گفت پیروزی متا «با توجه به تلاش‌های گسترده‌ای که این شرکت در سال‌های اخیر برای هم‌پای تیک‌تاک ماندن انجام داده، الزاماً شگفت‌انگیز نیست».
او افزود: «با این حال از منظر مقرراتی، متا هنوز از جنگل بیرون نیست؛ سال آینده شبکه‌های اجتماعی بزرگ در آمریکا با محاکمه‌های تاریخی در زمینهٔ سلامت روان کودکان روبه‌رو خواهند شد. بااین‌همه، پیروزی امروز قطعاً برای شرکتی که با انتقادها و پرسش‌ها دربارهٔ این‌که هزینه‌کرد عظیم آن در حوزهٔ هوش مصنوعی در بلندمدت چگونه به سود متا تمام خواهد شد، دست‌به‌گریبان است، یک تقویت‌کننده به شمار می‌رود».
خریدهای بزرگ فیس‌بوک
فیس‌بوک در سال ۲۰۱۲ اینستاگرام را خرید؛ اپلیکیشن اشتراک‌گذاری عکس که آن زمان ساده بود، بدون تبلیغ و با دنبال‌کنندگان اندکِ وفادار. قیمت خرید نقدی و سهامی ۱ میلیارد دلار (۸۶۳٫۷۹ میلیون یورو) در آن زمان خیره‌کننده بود، هرچند پس از افت قیمت سهام فیس‌بوک در پی عرضهٔ عمومی اولیه در ماه مه ۲۰۱۲، ارزش این معامله به ۷۵۰ میلیون دلار (۶۴۷٫۸۶ میلیون یورو) کاهش یافت.
اینستاگرام نخستین شرکتی بود که فیس‌بوک خرید و به‌عنوان یک اپلیکیشن جداگانه به کار خود ادامه داد. تا آن زمان فیس‌بوک به دلیل «acqui-hires»های کوچک‌تر شناخته می‌شد؛ نوعی معاملهٔ رایج درهٔ سیلیکون که طی آن یک شرکت برای جذب کارکنان مستعدِ یک استارت‌آپ، آن را می‌خرد و سپس شرکتِ خریداری‌شده را تعطیل می‌کند. دو سال بعد همین کار را با اپلیکیشن پیام‌رسان واتس‌اپ انجام داد و آن را با ۲۲ میلیارد دلار (۱۹ میلیارد یورو) خرید.
واتس‌اپ و اینستاگرام به فیس‌بوک کمک کردند کسب‌وکار خود را از رایانه‌های رومیزی به دستگاه‌های همراه منتقل کند و در حالی که رقبایی مانند اسنپ‌چت (که فیس‌بوک تلاش کرد آن را بخرد اما ناکام ماند) و تیک‌تاک ظهور کردند، نزد نسل‌های جوان محبوب بماند.
با این حال، FTC تعریف محدودی از بازار رقابتیِ متا ارائه کرده و شرکت‌هایی مانند تیک‌تاک، یوتیوب و سرویس پیام‌رسانیِ اپل را از دایرهٔ رقبای اینستاگرام و واتس‌اپ خارج می‌کند.
به‌نظر نمی‌رسید سرمایه‌گذاران از این حکم شگفت‌زده شده باشند. سهام این شرکت مستقر در منلو پارکِ کالیفرنیا روز سه‌شنبه ۰٫۷۲٪ افت کرد که همسو با روندهای گسترده‌تر بازار بود.