تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران در چارچوب مکانیسم ماشه ساعت ۸ شب شنبه ۲۷ سپتامبر به وقت شرق آمریکا (۲ بامداد یکشنبه ۲۸ سپتامبر به وقت اروپای مرکزی) رسما اعمال شد. این در حالی است که به گزارش رویترز، رژیم ایران همزمان با ناکامی در سیاست خارجی با نارضایتی‌های روزافزون داخلی روبرو است.
آگهی
پس از آن‌که مذاکرات دقیقه نودی هیات ایرانی با مقامات فرانسه، بریتانیا و آلمان در نیویورک به نتیجه نرسید، سازمان ملل متحد شامگاه شنبه تحریم‌هایی که در چارچوب توافق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ در سال ۲۰۱۵ لغو شده بودند را مجددا بر ایران اعمال کرد.
چهار مقام ایرانی و دو منبع آگاه به رویترز گفتند که اگر گشایشی در گفتگو با غرب حاصل نشود، انزوای اقتصادی ایران بیشتر شده و خشم عمومی را بیش از پیش شعله‌ور خواهد کرد.
به گفته آن‌ها، از سوی دیگر پذیرش خواسته‌های غرب نیز خطر شکاف میان حاکمیت و به حاشیه رفتن باورهای انقلابی جمهوری اسلامی مبنی بر «تسلیم‌نشدن در برابر فشارهای غرب» را به همراه دارد.
هراس فزاینده تهران از حملات دوباره اسرائيل
یک مقام ایرانی گفت: «جمهوری اسلامی نه راه پس دارد، نه راه پیش. موجودیت آن در خطر است. مردم ما تاب فشار اقتصادی بیشتر یا جنگ دیگر را ندارند.»
یک مقام ایرانی دیگر گفت که علاوه بر این فشارها، نگرانی‌های تهران از احتمال آغاز حملات مجدد اسرائيل به تاسیسات هسته‌ای در صورت شکست دیپلماسی با غرب رو به افزایش است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل پیش‌تر هشدار داده‌اند، در صورتی که ایران غنی‌سازی اورانیوم را از سر بگیرد، در حمله مجدد تردید نخواهند کرد.
غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، نماینده سابق مجلس ایران روز جمعه گفت: «من احتمال جنگ را زیاد می‌دانم؛ یعنی فکر می‌کنم احتمال وقوع جنگ بالا است، به‌خاطر روحیاتِ اسرائیل و این‌که الان به‌شدت مورد حمایت آمریکا قرار دارند یعنی صهیونیست‌ها در آمریکا از آن حمایت می‌کنند و طبیعی است که ما روزهای سختی پیش رو خواهیم داشت.»
موضع سختگیرانهتر ایران در قبال برنامه هسته‌ای
مقامات ایرانی پیش‌تر تاکید کردند که اعمال مجدد تحریم‌ها آن‌ها را به سوی اتخاذ موضعی سختگیرانهتر در قبال برنامه هسته‌ای سوق می‌دهد، با این حال تهدید حملات اسرائیل دامنه مانور تهران را محدود کرده است.
یک مقام ارشد پیشین ایران گفت، با توجه به این که رهبری جمهوری اسلامی متوجه خطرات ناشی از تضعیف جایگاه منطقه‌ای، افزایش فشارهای داخلی و هزینه‌های احتمالی ناشی از افزایش تنش‌هاست، تردید دارد که تهران دست به اقدامات تنش‌‌زای جدیدی بزند.
به گزارش رویترز، شکاف‌ها در راس نظام درباره چگونگی مدیریت بحران رو به افزایش است. برخی خواهان اتخاذ رویکردی سختگیرانهتر هستند و برخی بیم آن دارند که چنین رویکردی به فروپاشی جمهوری اسلامی بینجامد و به همین دلیل با آن مخالف‌اند.
به گفته یک مقام ایرانی، در پی احیای سریع کارزار «فشار حداکثری» دونالد ترامپ بر تهران در ماه فوریه و سیل تحریم‌های جدید و تهدید به حملات نظامی بیشتر، برخی تصمیم‌گیران جمهوری اسلامی بر این باورند که «حفظ وضع موجود، یعنی حالت نه جنگ، نه توافق و ادامه مذاکرات» بهترین گزینه بدون نیاز به دادن امتیازات بیشتر است.
این درحالی است که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران اوایل ماه جاری وضعیت کنونی ایران را «حالت نه جنگ، نه صلح» خوانده و گفته بود: « یکی از ضررها و خطرهای کشور همین حالت نه جنگ، نه صلح است که خب خوب نیست، فضای خوبی نیست. روحیه‌ی کار را، روحیه‌ی تلاش را، همت و انگیزه را، با گفتن، با عمل کردن، با نشان دادن نتایج، بر این حالت غلبه بدهیم.»
بازگشت تحریم‌های سازمان ملل می‌تواند فشار بر اقتصاد ایران را به طور چشمگیری افزایش دهد و تجارت آن را با کشورهایی که پیش‌تر تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا را نادیده می‌گرفتند بیشتر محدود کند.
این تحریم‌ها محدودیت‌هایی بر بخش‌های نفت، بانکداری و مالی ایران، تحریم تسلیحاتی، ممنوعیت غنی‌سازی و بازفرآوری اورانیوم، ممنوعیت فعالیت‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک قادر به حمل کلاهک هسته‌ای، مسدودسازی جهانی دارایی‌ها و ممنوعیت سفر برای افراد و نهادهای ایرانی را در پی دارد.
اقتصاد رو به احتضار و خشم فزاینده مردم
جمهوری اسلامی در کنار این چالش‌ها با خشم فزاینده مردم به دلیل تشدید مشکلات اقتصادی و معیشتی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند.
بسیاری از مردم بیم آن دارند که احیای تحریم‌های سازمان ملل متحد اقتصاد ایران را که هم‌اکنون زیر فشار سال‌ها تحریم و سوء‌مدیریت به زانو درآمده، بیش از پیش فلج کند.
به گفته یک مقام ایرانی، رژیم بیشتر نگران آن است که خشم عمومی از تنگناهای اقتصادی به اعتراضات گسترده تبدیل شود و موقعیت جمهوری اسلامی را در عرصه بین‌المللی بیش از پیش تضعیف کند.
نرخ رسمی تورم ایران حدود ۴۰ درصد است و برخی برآورد‌ها از بیش از ۵۰ درصد حکایت دارد. رسانه‌های ایران در ماه‌های اخیر از افزایش قابل توجه قیمت مواد غذایی و هزینه‌های مسکن و آب و برق، ناشی از سقوط شدید ارزش ریال و افزایش هزینه‌های مواد اولیه خبر داده‌اند.
ایران تاکنون عمدتا به لطف خرید نفت از سوی چین، از فروپاشی اقتصادی جلوگیری کرده است. با این حال بازگشت تحریم‌های سازمان ملل تداوم صادرات را با عدم قطعیت مواجه می‌کند.