در جریان بحرانی که ماه ژوئن میان ایران، آمریکا و اسرائیل روی داد، نه روسیه و نه چین به کمک ایران نیامدند.
آگهی
مسکو و پکن، هرچند حمله نظامی اسرائیل و حملات هوایی هدفمند آمریکا علیه تأسیسات هسته‌ای ایران را محکوم کردند، اما هیچ اقدام معناداری برای کمک به ایران انجام ندادند.
آنا بورشچفسکایا، پژوهشگر موسسه واشنگتن و از حامیان اعمال فشار بر ایران، در مقاله‌ای برای مجله نشنال سکیوریتی به این موضوع پرداخته و می‌نویسد: بعد از آنچه در جنگ ایران و اسرائيل رخ داد، بسیاری از تحلیلگران نتیجه گرفتند که این بحران، محدودیت‌های محور موسوم به «محور آشوب» میان ایران، روسیه، چین و کره شمالی را آشکار کرد. برخی نیز پا را فراتر گذاشتند و مدعی شدند سیاست‌های روسیه و چین در خاورمیانه در حال شکست است و این محور در بزنگاه‌ها فرو می‌پاشد.
محور ایران، روسیه و چین نمرده است
درست است که تهران در این بحران نتوانست روی حمایت شرکای راهبردی خود حساب کند، به‌ویژه وقتی آمریکا نشان داد که آماده است برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای از زور استفاده کند، اما این تصور که محور ایران، روسیه و چین از هم پاشیده، نادرست است. برعکس، شواهد نشان می‌دهد این کشورها اکنون حتی بیشتر از گذشته آماده‌اند با یکدیگر همکاری کنند تا منافع آمریکا را تضعیف کنند.
همکاری فضایی؛ ابعاد تازه محور آشوب
همکاری ایران و روسیه تنها به حوزه نظامی محدود نمی‌شود و این دو کشور در حوزه فضایی نیز روابط خود را گسترش داده‌اند.
اوایل ماه جاری، یک موشک سایوز روسیه، ماهواره مخابراتی ایران را از شرق دور روسیه به فضا پرتاب کرد.
این پرتاب، یک اتفاق استثنایی نیست. سه سال پیش نیز روسیه ماهواره خیام ایران را از پایگاه بایکونور قزاقستان به مدار فرستاد.
مسکو طی سال‌های گذشته همکاری فضایی خود را در سراسر خاورمیانه گسترش داده و چین نیز همین مسیر را در پیش گرفته است. ایران، روسیه، چین و کره شمالی هم‌اکنون در زمینه فضا با یکدیگر همکاری می‌کنند.
همکاری فضایی شامل تبادل اطلاعات در حوزه‌های شناسایی، ارتباطات و ناوبری می‌شود. تحلیلگران بر این باورند که فضا، آینده عملیات‌های نظامی است زیرا امکان جنگ چندبعدی مدرن را فراهم می‌کند.
در شرایطی که غرب در تلاش است برای رفتار مسئولانه کشورها در فضا قوانین و هنجارهایی تعریف کند، رقبای اصلی آن با چنین همکاری‌هایی پیام می‌دهند که این تلاش‌ها را به چالش خواهند کشید.
محور آشوب؛ همکاری نظامی زنده است
غرب نباید همکاری نظامی میان رقبای اصلی خود را نادیده بگیرد. روسیه، چین، ایران و کره شمالی همچنان به‌سرعت در حال توسعه پهپادهای پیشرفته هستند؛ حتی به گفته برخی کارشناسان سریع‌تر از غرب.
در ماه ژوئیه، روسیه برای نخستین‌بار طی چند دهه، پروازهای تجاری میان مسکو و پیونگ‌یانگ را از سر گرفت؛ اقدامی که زمینه را برای تعمیق همکاری‌ها میان روسیه و کره شمالی فراهم می‌کند.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز در همان ماه به کره شمالی سفر کرد؛ سفری که نشان می‌دهد این روابط فراتر از صرف همکاری نظامی است. هم‌زمان، موتورهای ساخت چین، به‌صورت پنهانی و از طریق شرکت‌های پوششی به روسیه ارسال می‌شوند و به این کشور کمک می‌کنند که پهپادهای تهاجمی Garpiya-A1 را تولید کند و تحریم‌های غرب را دور بزند.
اگرچه کرملین در تحویل جنگنده‌های سوخو-۳۵ به ایران تعلل کرده، اما تهران اکنون به سمت چین، دیگر عضو محور آشوب، متمایل شده و به دنبال دریافت تسلیحات پیشرفته‌تری چون جنگنده‌های رادارگریز J-20 و سامانه پدافندی HQ-9B است تا قدرت خود را به رخ بکشد، بازدارندگی را احیا کند و سامانه دفاع هوایی آسیب‌دیده خود را ترمیم کند.
در جمهوری اسلامی، عدم حمایت روسیه از ایران در ماه ژوئن با انتقادهایی مواجه شد. با این حال، اکنون تهران به دنبال حمایت دیپلماتیک مسکو و پکن در پرونده هسته‌ای است.
پیش از جنگ دوازده‌روزه، گزارش شده بود که روسیه قصد دارد هشت رآکتور هسته‌ای دیگر در ایران احداث کند. در زمان نگارش این گزارش، نشانه‌ای از کنار گذاشتن این طرح‌ها از سوی مسکو و تهران وجود ندارد.
محور آشوب محدودیت دارد؛ اما برنامه‌ریزی‌شده است
محور آشوب، بی‌شک محدودیت‌هایی دارد اما این محدودیت‌ها عمدی و مبتنی بر سیاست است.
رویکرد ولادیمیر پوتین در خاورمیانه طی بیش از دو دهه گذشته، بر اساس انعطاف‌پذیری بوده تا بتواند نیازهای روسیه را در اولویت قرار دهد و از تعهد بیش‌ازحد به یک شریک خاص پرهیز کند.
توافق راهبردی روسیه با ایران هیچ بند دفاع مشترکی ندارد و تعهدات دفاعی چین به تهران حتی ضعیف‌تر از آن است. واقعیت این است که مسکو و پکن می‌توانستند از بحران ایران، آمریکا و اسرائیل کنار بمانند. اما پس از پایان این بحران، ایران گزینه دیگری برای تکیه ندارد.
گام بعدی چیست؟
تحلیلگرانی که انتظار داشتند روسیه کمک بیشتری به ایران کند، نگاهی لیبرال‌دموکراتیک به ماهیت اتحادها و مشارکت‌ها داشتند؛ رویکردی که در آن، کشورها تعهدات عمیق‌تری نسبت به شرکای خود دارند.
اما این انتظار، دقیقاً از همان ارزش‌هایی ناشی می‌شود که نظم لیبرال جهانی را تشکیل می‌دهند، ارزش‌هایی که محور آشوب در پی فروپاشی آن‌هاست. اگر اعضای این محور موفق شوند، جهان به‌مراتب ناامن‌تر و بی‌ثبات‌تر خواهد شد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
این یک بازی بلندمدت است و دنیای آزاد لیبرال باید بر بازدارندگی این دشمنان تمرکز کند.