اعتراضات مردمی در نقاط مختلف جهان، از ابزارها و نمادهای متفاوتی برای بیان خشم، عزاداری یا مقاومت بهره می‌گیرند. برای مثال روز سه شنبه ۸ ژانویه حامیان یون سوک یول، رئیس‌جمهور عزل شده کره جنوبی با تراشیدن سرهای خود در نزدیکی محل اقامت ریاست‌جمهوری در سئول، مخالفت خود را با استیضاح وی ابراز کردند.
آگهی
در کره جنوبی، تراشیدن سر نمادی از همبستگی و فداکاری است، در حالی که در ایران، بریدن گیسو در جنبش «زن، زندگی، آزادی» معنای اعتراض و عزاداری دارد. این دو عمل نمادین، ریشه در فرهنگ، مذهب و تاریخ جوامع خود دارند. اما تفاوت این دو نماد چیست و چگونه پیشینه فرهنگی و مذهبی هر جامعه بر معنای آن‌ها تأثیر گذاشته است؟
تراشیدن سر در کره جنوبی؛ ریشه‌ای در مذهب و فرهنگ
تراشیدن سر در کره جنوبی از آیین‌های بودایی الهام گرفته است. در آیین بودایی، تراشیدن سر نمادی از رهایی از تعلقات دنیوی و تعهد به زندگی معنوی است. این عمل در مراسم مذهبی همچون ورود به معابد و شروع زندگی راهبان بودایی مشاهده می‌شود.
با این حال، این عمل در کره جنوبی فراتر از مذهب رفته و به ابزاری برای اعتراضات سیاسی و اجتماعی تبدیل شده است. تراشیدن سر در اعتراضات، جدیت معترضان را نشان داده و پیام همبستگی و فداکاری را به جامعه منتقل می‌کند.
پیشینه تاریخی تراشیدن سر در اعتراضات کره‌ای
این نماد اعتراضی در تاریخ معاصر کره جنوبی بارها دیده شده است:
- سال ۲۰۱۶: در اعتراض به استقرار سامانه دفاع موشکی «تاد»، حدود ۹۰۰ نفر از ساکنان سئونگجو سرهای خود را تراشیدند و با تحصن در سکوت، خشم خود را نسبت به این اقدام نشان دادند.
- سال ۲۰۱۹: رهبر یکی از احزاب مخالف در اعتراض به عملکرد دولت وقت، سر خود را در مقابل رسانه‌ها تراشید تا پیام مخالفتش را به رئیس‌جمهور مون جه‌این برساند.
- سال ۲۰۲۵: در تازه‌ترین مورد، حامیان رئیس‌جمهور استیضاح‌شده یون سوک یول، با تراشیدن سرهای خود در نزدیکی اقامتگاه ریاست‌جمهوری، مخالفت خود را با استیضاح و دستگیری وی ابراز کردند.
بریدن گیسو در ایران؛ نمادی از عزاداری و مقاومت
در جنبش «زن، زندگی، آزادی»، بریدن گیسو توسط زنان ایرانی به‌عنوان نمادی از سوگواری و مقاومت مورد استفاده قرار گرفت. این عمل که با مرگ مهسا امینی آغاز شد، ریشه در فرهنگ ایرانی دارد؛ جایی که بریدن مو در آیین‌های سنتی به‌عنوان نمادی از عزاداری و خشم شناخته می‌شود.
زنان ایرانی با بریدن گیسوان خود نه‌تنها عزاداری خود را نشان دادند، بلکه به یک نماد جهانی برای اعتراض علیه سرکوب و نابرابری تبدیل شدند. این عمل پیامی از مقاومت و ایستادگی در برابر ظلم را به جهان مخابره کرد.
تفاوت‌های دو نماد اعتراضی
تراشیدن سر در کره جنوبی و بریدن گیسو در ایران، هر دو از عمل ساده‌ای استفاده می‌کنند تا پیام‌های عمیقی را منتقل کنند. با این حال، تفاوت‌های آن‌ها به پیشینه فرهنگی و معنای نمادین این اعمال برمی‌گردد:
- تراشیدن سر در کره جنوبی ریشه در آیین‌های بودایی دارد و بیشتر بر همبستگی و تعهد تأکید می‌کند، در حالی که بریدن گیسو در ایران معنایی از سوگواری و خشم دارد.
- تراشیدن سر اغلب توسط مردان و در اعتراضات گروهی انجام می‌شود، در حالی که بریدن گیسو عمدتاً توسط زنان و به‌عنوان یک حرکت فردی یا جمعی در برابر ظلم صورت گرفته است.
- بریدن گیسو در ایران توانست به یک پیام جهانی برای اعتراض علیه سرکوب زنان تبدیل شود، در حالی که تراشیدن سر در کره جنوبی بیشتر به مسائل داخلی این کشور محدود بوده است.
نمادها، ابزار قدرتمندی در اعتراضات اجتماعی هستند که می‌توانند پیام‌های پیچیده‌ای را در قالب اعمال ساده منتقل کنند. تراشیدن سر در کره جنوبی و بریدن گیسو در ایران هر دو نشان‌دهنده خشم، تعهد و مقاومت هستند. با وجود تفاوت‌های فرهنگی و معنایی، این نمادها قدرت زیادی در جلب توجه عمومی و رساندن پیام معترضان به جهان دارند.