برخی از منتقدان حمله موشکی ایران را نمایشی پرهزینه و پرطمطراق به منظور تحت تاثیر قرار دادن اذهان عمومی توصیف کرده‌اند. برخی دیگر نگران هستند که این حرکت آخرین میخ در تابوتی است که جرقه بزرگ‌ترین جنگ منطقه را در دهه‌های اخیر خواهد زد. اما چه چیزی باعث شد تهران در این لحظه خاص تشدید تنش را برگزیند؟
آگهی
تهران شامگاه سه‌شنبه یکم اکتبر (۱۰ مهر ۱۴۰۳) در تصمیمی شوکه کننده برای ورود به مناقشه کنونی، که حالا به یک درگیری منطقه‌ای بدل شده است یک حمله موشکی بزرگ علیه اسرائیل از خاک خود انجام داد.
نشانه‌های اولیه حاکی از آن است که این حمله بسیار حساب شده تر و جسورانه‌تر از حمله ۱۳ آوریل (۲۵ فروردین ۱۴۰۳) بوده است. مشاهده صدها موشک ایرانی که بر فراز اسرائیل به پرواز درآمدند، همراه با صدای بی‌امان آژیرهای خطر در شهرهای بزرگ اسرائیل، این حمله را به طور قابل توجهی جدی‌تر از حملات تلافی‌جویانه قبلی کرد.
تهران مدعی است که این حمله «دفاع مشروع از خود» بوده که در پاسخ به حملات مکرر به خاک و شهروندانش انجام شده است.
پس از نزدیک به دو ماه «خویشتنداری طولانی مدت» تهران مدعی است که به دلیل کشته شدن اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس، حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله و عباس نیلفروشان، مشاور ارشد نظامی سپاه پاسداران در لبنان تصمیم به انتقام گرفته است.
سپاه همچنین در بیانیه خود اعلام کرد که بخشی از این حمله برای انتقام خون کودکان غزه و مردم لبنان بوده است.
چرا ایران زمان حمله را این موقع انتخاب کرد؟
این موضوع در روزهای اخیر جنجال‌های قابل توجهی ایجاد کرده و این گمانه‌زنی را برانگیخته بود که ایران متحد اصلی خود در منطقه را رها کرده است.
در واقع، رئیس جمهوری جدید ایران پس از ترور شدن آقای هنیه در تهران با انتقادهایی روبرو شد که چرا نتوانسته است از اسرائیل انتقام بگیرد. اگرچه اسرائیل مسئولیت ترور او را به طور رسمی برعهده نگرفته است، اما باور همگان این است که کار آن بوده است.
تندروها در ایران با اشاره به ترور هدفمند نصرالله و نیلفروشان در بیروت در روز جمعه گذشته، استدلال می‌کنند که این انفعال تنها نتانیاهو را جسورتر کرده است.
برخی از منتقدان حتی گفتند که نتانیاهو ممکن است اکنون جرأت پیدا کرده باشد تا ترورهای دیگری را در داخل ایران انجام دهد و احتمالاً رهبران ایران را هدف قرار دهد.
بنابراین تهران احساس کرد که چاره‌ای جز پاسخ به اسرائیل برای آرام کردن بخشی از مردم داخلی خود و تقویت مجدد روحیه «محور مقاومت» در کشورهای همسایه ندارد.
با وجود این، عملیات نظامی اسرائیل در لبنان همچنان ادامه دارد و ارتش اسرائیل اعلام کرده است که تا رسیدن به اهداف خود ادامه خواهند داد.
چه موشک‌هایی در این حمله استفاده شد و پروازهای غیرنظامی چه شدند؟
در حالی که ایران ادعا می‌کند که ۹۰ درصد موشک‌هایش با موفقیت اهداف مورد نظر خود را مورد اصابت قرار داده‌اند، اما مقامات اسرائیلی نیز به نوبه خود مدعی هستند که اکثر این پرتابه‌ها توسط سامانه‌های پدافند هوایی اسرائیل رهگیری شده‌اند. با این حال، آنها احتمال اصابت برخی پایگاه‌های نظامی را رد نمی‌کنند.
سپاه پاسداران مدعی است که برای اولین بار از یک موشک فراصوت جدید به نام فتاح-۱ برای حمله به حداقل سه پایگاه نظامی استفاده کرده است.
طبق گزارش‌ها، موشک فتاح-۱ که توسط تهران به عنوان یک موشک «فرا صوت» توصیف شده است، با سرعت ۵ ماخ یا پنج برابر سرعت صوت (حدود ۶۱۰۰ کیلومتر در ساعت) حرکت می‌کند. با این حال، هنوز مشخص نیست که واقعاً چه تعداد موشک فتاح-۱ پرتاب شده است.
در همین حال، سازمان هواپیمایی کشوری ایران اعلام کرد که تمامی پروازهای کشور تا ساعت ۵ صبح روز پنجشنبه به وقت محلی متوقف می شود.
توقف پروازها ممکن است منعکس کننده نگرانی تهران در مورد تلافی سریع اسرائیل باشد. این اعلامیه در حالی منتشر شد که پرتاب دست‌کم ۱۸۰ موشک توسط ایران به اسرائیل منجر به بسته شدن مختصر فرودگاه بن گوریون شد.
هنوز مشخص نیست که آیا ایران در آغاز حمله موشکی خود حریم هوایی خود را به طور کامل بسته بود یا خیر.
ویدئوهایی از مسافران یک پرواز که آنها را در حال تماشای موشک‌ها از پنجره هواپیما نشان می‌دهد، شک و شبهه‌ها را برانگیخته و یاد هواپیمای اوکراینی را که نزدیک به چهار سال پیش توسط سپاه سرنگون شد، زنده کرد. در آن حادثه، سپاه به استفاده از غیرنظامیان به عنوان سپر انسانی متهم شد.
در آینده چه می‌شود؟
بنیامین نتانیاهو در اظهارات اولیه خود به صراحت اعلام کرد که ایران با این حمله اشتباه فاحشی را مرتکب شده و با عواقب آن روبرو خواهد شد. وی تصریح کرد: «قاعده این است: هر که به ما حمله کند ما به او حمله می کنیم.»
تأسیسات نفتی ایران همچنان یک هدف بالقوه است و برخی از تحلیگران گمانه‌زنی می‌کنند که اسرائیل ممکن است به ترورهای هدفمند متوسل شود یا به سامانه‌های پدافند هوایی ایران حمله کند. اسرائیل در ماه آوریل درتلافی حمله موشکی ایران، به بخش راداری پدافند هوایی اس-۳۰۰ در ایران حمله کرد و پایان آن دور از حملات مستقیم بین ایران و اسرائیل را رقم زد.
با این حال، به نظر می‌رسد احتمال حمله به فرماندهان درگیر در حمله موشکی روز سه‌شنبه بیشتر باشد. یکی دیگر از اهداف بالقوه می‌تواند پالایشگاه‌های ایرانی باشد که در تولید بنزین نقش دارند، زیرا ایران در این بخش بسیار آسیب پذیر است.
به طور معمول، ظهور هر بحران در ایران، از ناآرامی گرفته تا ترس از جنگ، با تشکیل صف‌های طولانی در پمپ بنزین‌ها نمایان می‌شود، موضوعی که در ۲۴ ساعت گذشته به وضوح مشهود بوده است.
از سوی دیگر، دیپلمات‌ها و فرماندهان نظامی ایرانی اعلام کردند که عملیات آنها به پایان رسیده است، به این معنی که ایران هیچ اقدام دیگری انجام نخواهد داد مگر اینکه اسرائیل پاسخ دهد. با این حال، ایران هشدار داده است که هرگونه اقدام تلافی جویانه اسرائیل با واکنش شدیدتری مواجه خواهد شد.
توانایی نظامی ایران
به غیر از توانایی‌های موشکی، سایر گزینه‌های راهبردی تهران نامشخص است، به خصوص که ایالات متحده حمایت کامل خود را از اسرائیل اعلام کرده است. واکنش کشورهای غربی که اکثر آنها اقدامات ایران را محکوم کردند، نشان می‌دهد که متحدان واشنگتن نیز با قاطعیت پشت اسرائیل ایستاده‌اند.
با این تفاصیل، موازنه به وضوح به نفع اسرائیل تغییر می‌یابد، به‌ویژه از آنجایی که موضع متحدان استراتژیک ایران - یعنی روسیه و چین - همچنان مبهم هستند و اغلب مواضع خود را بر اساس منافع ملی خود محاسبه می‌کنند.
برخی از منتقدان حمله موشکی ایران را نمایشی پرهزینه و پرطمطراق به منظور تحت تاثیر قرار دادن اذهان عمومی توصیف کرده‌اند.
حدود ۲۰۰ موشک بالستیک پرتاب شد، اما هیچ اسرائیلی کشته نشد و تنها یک فلسطینی جان خود را از دست داد. هنوز مشخص نیست که آیا زمان بندی و توزیع جغرافیایی این حملات در ساعات شلوغی به عنوان بخشی از یک استراتژی برای تحت تأثیر قرار دادن افکار عمومی بوده است یا خیر.
صرف نظر از این، قربانیان واقعی جنگ و درگیری همیشه غیرنظامیان عادی هستند - افرادی که هیچ دخالتی در سیاست ندارند. آنها به طور مستقیم یا غیرمستقیم از خشونت رنج می برند و عواقب گسترده‌ای از جمله مشکلات اقتصادی و آسیب‌های روانی را تحمل می‌کنند.