کمبود آب ناشی از سوءمدیریت‌های چندین و چند ساله، گزینه‌های کم و کمتری را برای چاره‌اندیشی پیش روی مردم ایران قرار داده است، چرا که همزمان با افزایش دمای هوا، نبود امکانات و فقر فزاینده هم باعث شده تا تهویه مطبوع برای بسیاری از مردم در دسترس نبوده و یا مقرون به صرفه نباشد.
آگهیمردم جنوب ایران به خوبی این را می‌دانند که اگر تنها چند ساعت در چنین گرمایی بیرون از خانه باشند با سردرد، ضعف، سرگیجه و آفتاب‌سوختگی مواجه خواهند شد. مضافا اینکه رطوبت و شرجی بودن هوا چنان حسی به آن‌ها می‌دهد که گویی با هر نفسی بخار داغ را استنشاق می‌کنند.
حتی آبی که در طول روز از لوله‌ها جاری می‌شود می تواند خیلی داغ باشد، دمپایی‌های پلاستیکی بیرون مانده در برابر نور خورشید تغییر شکل می‌دهند؛ یا اگر عینک آفتابی خود را در ماشین جا گذاشته باشید ممکن است ذوب شده باشد.
در گزارشی در نیویورک تایمز به قلم «ویویان یی» وی ضمن پرداختن به موضوع گرمای شدید در ایران، از تجربیات افراد در گرمای سوزان جنوب ایران سخن به میان آورده است. این در حالی است که شهرهای اروپایی از همین حالا به فکر پیش‌بینی برای روزهای گرم در دهه‌های آینده هستند.
نیویورک تایمز با اشاره به تجربه یکی از افراد ساکن جنوب ایران می‌نویسد که شهروندان ایران برخی از روزها فقط صبح‌ها برای رفتن به سر کار از خانه بیرون می‌آیند و تنها زمانی که مواد غذایی‌شان رو به اتمام باشد برای خرید مایحتاج منازل خود را ترک می‌کنند، چرا که در برخی ساعات روز دماسنج داخل ماشین تا عدد ۵۷ درجه سانتیگراد را نیز نشان می‌دهد.
اما تهویه مطبوع ممکن است در دسترس همگان نباشد. این در حالی است که ترکیبی از فقر روزافزون و افزایش گرما، بخش اعظمی از زندگی ساکنان نواحی بیابان‌های گسترده جنوب ایران را تحت تاثیر قرار داده و در ترکیب با هوای شرجی خلیج‌فارس، این منطقه را به طور ویژه‌ای در معرض امواج گرما و خشکسالی قرار داده که با تغییرات جهانی آب و هوایی شدت بیشتری هم یافته است.
بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی ملی آمریکا، فرودگاه بین‌المللی خلیج فارس در عسلویه در روز یکشنبه گذشته، شاخص گرمایی (میزان شرجی بودن هوا) ۶۶.۷ درجه سانتیگراد را به ثبت رساند، گرمایی که از حد تحمل هر انسانی فراتر است.
پیرو هشدار اداره‌کل هواشناسی بوشهر مبنی بر افزایش دما تا ۵۰ درجه در برخی مناطق غیرساحلی استان و درخواست شرکت برق برای مدیریت مصرف، ۲۱ تیرماه ادارات و دستگاه‌های اجرایی استان تعطیل شدند. اما بسیاری از کارگران چاره‌ای جز تحمل آفتاب ندارند.
یکی از ویدئوهای منتشر شده در کانال تلگرامی به نام اتحادیه آزاد کارگران ایران، مردی را در عسلویه نشان می‌دهد که می‌گوید هر روز باید از ساعت ۵ صبح تا ۷ بعد از ظهر در فضای باز کار کند. او می‌گوید: «این وضعیت کارگرها است. روزی صد دفعه می‌میریم.»
گزینه‌های اندک برای مقابله با گرمای شدید
کارشناسان معتقدند سوء مدیریت طولانی‌مدت دولت از منابع آب باعث شده که شیرهای آب شور یا خشک شوند، مضافا اینکه رکود در اقتصاد ونرخ دو رقمی تورم در ایران، فقر را بیشتر کرده است.
ایران از نوعی «ورشکستگی آبی» رنج می‌برد و به اعتقاد کاوه مدنی، کارشناس سازمان ملل متحد در حوزه آب و قائم مقام سابق وزارت محیط زیست ایران، سیاست‌های نادرست ترویج کشاورزی و توسعه باعث شده مصرف آب برای مدت طولانی از عرضه پیشی بگیرد و هیچ راهی برای برگرداندن این کسری باقی نماند.
نه خدماتی، نه توصیه‌ای، نه مراقبت ویژه‌ای
علاوه بر خشک شدن آب‌های زیرزمینی و مخازن، تشدید خشکسالی و تغییرات اقلیمی هم باعث افزایش دما می‌شود. با این شرایط مردم نواحی روستایی به طور فزاینده‌ای قادر به پرداخت هزینه‌های انتقال آب توسط ماشین یا خریداری آب از فروشگاه‌ها نیستند.
همچنین کمبود آبی که به اعتراض‌های سال ۲۰۲۱ در شهر اصفهان و استان خوزستان دامن زد موجب شده تا نارضایتی‌های مردم نسبت به ناتوانی دولت در رسیدگی به گرمای شدید در حال افزایش باشد.
در مطلب روز یکشنبه نیویورک تایمزبه نقل از یک شهروند ساکن شهر ساحلی بندر دیر در استان بوشهر، جایی که تابستان امسال آب شور و غیرقابل آشامیدنی در لوله‌های شهر جاری بود آمده است: «دولت هیچ کاری انجام نمی‌دهد: نه خدماتی، نه توصیه‌ای، نه مراقبت ویژه‌ای. خودمان باید مراقب خودمان باشیم.»
نیویورک‌تایمز به نقل از فرد دیگری نوشته است که وی تابستان امسال در روستاهای اطراف مسجد سلیمان، شهر زادگاهش در غرب ایران دیده است که برخی از افراد بیمار به آب لوله‌کشی دسترسی ندارند. روستاییان مجبور شده اند به چاه‌هایی مراجعه کنند که به گفته این شهروند پر از موش‌های مرده، مارمولک و سوسک است.
او گفت: «تمام چیزی که در اطرافم می بینم بدبختی و فقر است. کاش می‌توانستم چیز امیدوارکننده‌ای بگویم. اگرچه واقعیت همین است.»
مردم باید به فکر خودشان باشند
مقامات دولتی در ایران گفته‌اند که استان فقیر و روستایی‌نشین سیستان و بلوچستان تا ماه سپتامبر به طور کامل از آب شهری بی‌بهره خواهد شد.
نماینده مردم چابهار در مجلس ماه گذشته در توصیف وخامت وضعیت در این استان گفته بود که شدت گرما به حدی است که یک چراغ راهنما در زابل در اثر گرما آب شده و اگر مشکل آب سیستان و بلوچستان حل نشود فاجعه مهاجرت اتفاق خواهد افتاد.
به گفته یکی از اهالی بندر کنگان در استان بوشهر، آب در روزهای تابستان از اواخر بعد از ظهر تا ساعت ۵ یا ۶ صبح قطع بوده است. در چند سال اخیر، شیرهای آب هر روز صبح فقط چند ساعت آب دارند. او گفت: «ما آب را در مخازن خود ذخیره‌سازی می‌کنیم و یاد گرفته‌ایم که چگونه از کمترین میزان آب استفاده کنیم و در واقع، اصلا آبی نیست که بتوان هدر داد.»
آگهیسازگاری با گرمای سوزان و رطوبت خفه کننده کاری است که مردم در سراسر جنوب ایران از مدت ها قبل آن را آموخته‌اند و آن چیزی نیست جز بیرون رفتن از منزل فقط در صبح‌های زود یا اواخر شب، و همچنین دیدار با دوستان در کنار رودخانه‌ها و کانال‌ها.
برای کسانی که وسع‌شان می‌رسد، ساده‌ترین راه سازگاری با این شرایط این است که در زیر تهویه مطبوع سپری کنند و امیدوار باشند که برق قطع نخواهد شد.
ایرانیان باستان هزاران سال قبل از پدیدار شدن برق و دستگاه‌های تهویه و خنک‌کننده، پیشگامان ساخت و استفاده از سازه‌های بادگیر بوده‌اند. هر چند که این بادگیرها در حال حاضر در بین معماران آگاه به شرایط آب و هوایی در کشورهای دیگر در حال افزایش است، اما شیوه‌های ناپایدار تهویه مطبوع (استفاده از کولر) از مدت‌ها پیش در ایران رایج شده است.