مریخ‌نورد ناسا برای نخستین‌بار شواهدی از وقوع رعد و برق در مریخ را به ثبت رساند. میکروفن این کاوشگر صدایی بسیار ضعیفی را ثبت کرده که در طوفان‌های گرد و غبار دائمی سطح سیاره ایجاد می‌شود.
سال‌ها بود که دانشمندان درباره احتمال وقوع تخلیه الکتریکی در شرایط غبارآلود و ناشناخته جو مریخ بحث می‌کردند اما یافتن مدرکی قطعی دشوار بوده است.
بر اساس پژوهشی که این هفته در نشریه نیچر منتشر شده، مریخ‌نورد «استقامت» ناسا که از سال ۲۰۲۱ در سطح مریخ فعال است، به‌طور اتفاقی صدای این تخلیه‌های الکتریکی را ضبط کرده است.
این صداها به هیچ‌وجه شبیه رعد و برق‌های عظیم زمینی نیست؛ بلکه «جرقه‌های کوچکی» هستند که به گفته باپتیست شید پژوهشگر مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، بیشتر یادآور «برقی است که در هوای خشک هنگام لمس بدنه خودرو احساس می‌کنید.»
او می‌گوید این جرقه‌های کم‌انرژی «همیشه و همه‌جا» در مریخ رخ می‌دهند.
فرایند از آنجا آغاز می‌شود که ذرات ریز غبار به هم ساییده می‌شوند و بار الکتریکی می‌گیرند؛ سپس این انرژی را در قالب قوس‌های الکتریکی چند میلی‌متری یا چند سانتی‌متری آزاد می‌کنند که موج صوتی قابل شنیدن ایجاد می‌کند.
در زمین هم طوفان‌های شن در مناطق بیابانی می‌توانند میدان الکتریکی تولید کنند، اما به‌ندرت به مرحله تخلیه الکتریکی می‌رسند. اما به گفته شید «در مریخ به دلیل فشار بسیار پایین و ترکیب خاص جو، مقدار بار لازم برای ایجاد تخلیه الکتریکی بسیار اندک است.»
این پدیده از زمانی که کاوش مریخ آغاز شد، به صورت تئوری مطرح شد و در آزمایشگاه نیز بازتولید شده است.
به گفته شید، اهمیت این مسئله چنان زیاد بود که در فرودگر «اسکیاپارلی» آژانس فضایی اروپا ابزاری برای شناسایی آن تعبیه شده بود اما این فضاپیما سال ۲۰۱۶ هنگام فرود سقوط کرد و این مسیر تحقیقاتی تا حدی به فراموشی سپرده شد.
این روند ادامه داشت تا اینکه «به‌طور کاملا اتفاقی» میکروفن «استقامت» سیگنال‌هایی شبیه تخلیه الکتریکی ضبط کرد.
دنیل میچارد کارشناس رعد و برق در دانشگاه کاردیف در نیچر نوشته است که این تحقیق «شواهد قانع‌کننده‌ای از تخلیه الکتریکی ناشی از گرد و غبار» ارائه می‌دهد. با این حال او می‌گوید از آنجا که این تخلیه‌ها «فقط شنیده شده و دیده نشده‌اند» بحث‌ها میان دانشمندان احتمالا ادامه خواهد داشت.
این یافته‌ها می‌تواند به روشن‌تر شدن تصویر اقلیم رازآلود مریخ کمک کند. شید می‌گوید: «گرد و غبار موتور محرک اقلیم مریخ است؛ همان نقشی که چرخه آب در زمین دارد.» به گفته او فصل طوفان‌های گرد و غبار تا پایان سال آغاز خواهد شد.
تخلیه‌های الکتریکی ممکن است آغازگر فرایندی باشد که مولکول‌های آلی از اجزای اصلی سازنده حیات‌اند را در سطح مریخ از بین می‌برد. این پدیده همچنین می‌تواند توضیحی برای ناپدید شدن سریع و شگفت‌انگیز متان در جو مریخ باشد؛ موضوعی که سال‌ها دانشمندان را سردرگم کرده است.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
این نتایج پیامدهایی برای ماموریت‌های آینده مریخ نیز دارد. شید می‌گوید اکنون مهندسان می‌توانند ابزارهای فضایی را طوری طراحی کنند که در برابر این جرقه‌ها مقاوم‌تر باشند. و به گفته او با توجه به برنامه حضور انسان در مریخ این پرسش مطرح می‌شود: «در بلندمدت، آیا ممکن است لباس فضانوردانی که مدت طولانی روی سطح مریخ می‌مانند بر اثر این تخلیه‌های الکتریکی آسیب ببیند؟»
او می‌افزاید: «این پرسشی است که باید به آن فکر کنیم.»