جمهوری ترکیه در آستانه صدمین سالگرد تاسیس خود در ماه اکتبر، شاهد شکوفایی آرای ملی‌گرایان برای پیشی گرفتن از مخالفان رجب طیب اردوغان است.
آگهیاتین کوپو مورخ فرانسوی در حوزه ملی‌گرایی ترک معتقد است که در مواجهه با بحران‌های شدید اقتصادی و در شرایط نامشخص منطقه‌ای ( سوریه، عراق و جنگ در اوکراین) «ناسیونالیسم مامنی است که در آنجا احساس خوبی به ما دست می‌دهد.» این یک نوع «اجماع اجباری» و «آموزه‌ای» همسو با ملتی است که توسط مصطفی کمال آتاتورک شکل گرفت.
رجب طیب اردوغان در حالی به استقبال دور دوم انتخابات ریاست جمهوری روز یکشنبه می‌رود که با کسب ۴۹.۵ درصد آرا در دور اول انتخابات ترکیه، در جایگاه بهتری نسبت به رقیب خود کمال قلیچداراوغلو با ۴۴.۹٪ قرار دارد.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
سنان اوغان ملی‌گرای افراطی نیز که در دور اول انتخابات ریاست جمهوری ترکیه با کسب ۵.۲ درصد آرا در جایگاه سوم قرار گرفت، پیشتر و به طور رسمی از رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری این کشور برای دور دوم انتخابات حمایت کرد.
ترس از تغییر و نیاز به امنیت و ثبات
جان دوندار روزنامه‌نگار تبعیدی در برلین معتقد است که در شرایطی که ناظران بر روی تمایل به تجدید در کشور شرط می‌بندند، با تضعیف مداوم حقوق و آزادی‌ها «ترس از تغییر و نیاز به امنیت و ثبات غالب شده است.» و «آن‌ها دیگر بیش از صلح و آزادی، امنیت را انتخاب کردند.»
از نظر وی این گرایش که مختص ترکیه به تنهایی نیست، پیشتر نیز در پارلمان دیده شد، آن هم زمانی که تشکل‌های ملی گرا در ۱۴ ماه مه از جمله حزب راست افراطی موسوم به «حرکت ملی» (متحد با اردوغان) و «حزب خوب» تقریباً یک چهارم ارا را به دست آوردند.
پیشرفت اسلام‌گرایی همسو با ملی‌گرایی در دوران اردوغان
آقای کوپو همچنین هرگونه تضاد ملی‌گرایی با اسلام‌گرایی سیاسی مورد حمایت اردوغان را انکار می‌کند. امری که در به قدرت رسیدن او از اواسط دهه ۱۹۹۰ موثر بوده است و می گوید: «ناسیونالیسم مانند هوایی است که دائما بر سر ترکیه می وزد.»
وی با اشاره به این جمله‌ی حزب «حرکت ملی» که «ما ترک نیستیم، اگر مسلمان نباشیم.» افزود که «ترکیه‌ی به ظاهر سکولار یک افسانه است.»
این مورخ با بیان اینکه اردوغان «اصول مصطفی کمال را به طور کامل رد نکرده‌است» خاطرنشان کرد که وی همزمان در مقابل اصول سکولاریسم بنانهاده شده‌ی آتاتورک، به زنان اجازه‌ی پوشیدن روسری در مراکزعمومی را داد یا کلیساهای قدیمی (از جمله کلیسای سابق سنت سوفیا در استانبول) را به مسجد تبدیل کرد.
مندرس چینار، استاد علوم سیاسی در دانشگاه باشکنت آنکارا، بر «پیشرفت منظم ناسیونالیسم به موازات اسلام گرایی از دهه ۱۹۹۰» تاکید می کند. امری که با فرسایش احزاب مرکزی نیز همراه است.
قلیچداراوغلو و بیگانه هراسی
در مواجهه با این موج، کمال قلیچداراوغلو، رییس حزب سوسیال دموکرات تاسیس شده توسط مصطفی کمال مجبور به چرخش به سمت راست برای مقاومت می‌شود و از ۱۴ ماه مه در راه این مقاومت مشغول به سخنرانی است.
وی با حمله به ۳.۴ میلیون آواره سوری قول داده است که آن‌ها را «در عرض دو سال» به کشورشان بازگرداند. همچنین در پاسخ به زلزله ۶ فوریه در مرز سوریه گفت: «ما ترکیه را به انباری برای مهاجران تبدیل نخواهیم کرد.»
حمایت او از اومیت اوزداغ نیز که به بیگانه هراسی معروف است، باعث ناراحتی رای‌دهندگان کرد شد.
اردوغان همچنین وی را به دلیل حمایت از تشکیلات اصلی طرفدار کردها یعنی حزب دموکراتیک خلق(HDP) و متهم به تبانی با حزب کارگران کردستان (PKK) یک «تروریست» می نامد.
با اینکه با وجود این ضدحمله‌ها امکان از دست رفتن اعتبار قلیچداراوغلو وجود دارد اما حزب (HDP) همچنان تصمیم گرفت که بر حمایت خود از او تاکید کند.