میخائیل گورباچف؛ از اصلاحات ویرانگر تا پایان جنگ سرد

میخائیل گورباچُف آخرین رهبر اتحاد شوروی
میخائیل گورباچُف آخرین رهبر اتحاد شوروی Copyright آرشیو یورونیوز
نگارش از یورونیوز فارسی
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button
لینک کپی پیست کد امبد ویدیو:Copy to clipboardCopied

میخائیل گورباچف فرزند کشاورز بود و توانست به سرعت پله‌های ترقی را طی کند و رهبر یکی از دو ابرقدرت جهان شود. از او در جهان به عنوان مردی یاد می‌کنند که موفق شد با روشی صلح آمیز به جنگ سرد پایان دهد. او که بود و برای جهان چه کرد؟

آگهی

میخائیل گورباچُف آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی بود که طی سالهای ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۱ هدایت این کشور را برعهده داشت. روستا زاده ای از استپ های روسیه که آمده بود تا دنیا را تغییر دهد. بسیاری در غرب گورباچف را به‌خاطر پایان جنگ سرد ستایش می‌کنند این در حالی است که او در روسیه چندان محبوب نبود.

معمار اصلاحات و فضای باز سیاسی

دوستان و همراهانش او را فردی جاه طلب، سخت کوش، کاریزماتیک و مهربان توصیف می کردند. اوهر چه در سلسله مراتب حزب کمونیست بالا می رفت بیش از پیش از ماهیت سیستمی که بهبود ناپذیر به نظر می رسید، سرخورده می شد. گورباچف با قرار گرفتن در راس اتحاد جماهیر شوروی دکترین دوگانه «پرسترویکا» یا اصلاحات اقتصادی و «گِلاسنوست» به معنای شفافیت و فضای باز سیاسی را مطرح کرد.

این در حالی است که پس از فاجعه چرنوویل در سال ۱۹۸۶ هیچ نشانه ای از شفافیت دیده نشد. مقامات شوروی ابتدا پنهان کاری کردند و سپس دست به انتشار اطلاعات نادرست زدند. گورباچف نوزده روز پس از این فاجعه برای نخستین بار با مردم روبرو شد و از ترس و وحشت موجود و نیز پذیرفتن اشتباه سخن گفت.

مسامحه پس از فرو ریختن نماد جنگ سرد

گورباچف پس از این حادثه بیش از همیشه مصمم به اجرای اصلاحات بود. وی در سال ۱۹۸۷ پیمان منع استفاده از موشک های هسته ای میان برد را با رونالد ریگان، رئیس جمهوری آمریکا امضا کرد. گورباچف ​​و ریگان هر دو خواستار تغییر بودند و دوستی آنها در نهایت به خنثی کردن جنگ سرد کمک کرد.

آخرین رهبر شوروی نیروهای تغییر را فعال کرده بود و قصد نداشت این روند را متوقف کند. وی در سال ۱۹۸۹، زمانی که دیوار برلین به عنوان نماد جدایی شرق و غرب پس از ماه ها اعتراض فرو ریخت با رویکرد عدم مداخله از جنگ و خونریزی جلوگیری کرد.

کودتا و فروپاشی شوروی

اما مسامحه او به کشورهای بالتیک تعمیم نیافت. در ژانویه ۱۹۹۱ تمایلات استقلال طلبانه ساکنان لیتوانی توسط نیروهای شوروی سرکوب شد و در جریان ناآرامی ها ۱۳ غیرنظامی جان باختند.

نیروهای تندرو در کادر رهبری شوروی که مخالف اصلاحات گورباچف بودند اوت ۱۹۹۱ کودتایی نظامی را برضد وی تدارک دیدند. کودتا در مسکو اما با مقاومت مدنی و سپس ابتکار بوریس یلتسین، رئیس جمهوری روسیه شکست خورد.

گورباچف پس از سه روز حبس خانگی در کریمه به مسکو بازگشت. شکست کودتا اما آغاز یک پایان بود. گورباچف دسامبر ۱۹۹۱ استعفا کرد و چند روز پس از آن اتحاد جماهیر شوروی رسما از هم پاشید.

جایزه صلح نوبل

اصلاحات گورباچف در واقع زمینه ساز فروپاشی اتحاد شوروی بود. از او در جهان به عنوان مردی یاد می کنند که موفق شد با روشی صلح آمیز به جنگ سرد پایان دهد؛ بهانه ای که جایزه صلح نوبل را برایش به ارمغان آورد. 

گورباچف همواره از اصلاحات به نیکی یاد می کرد و از عملکرد خود پشیمان نبود: «برخی افراد گورباچف را همچون موم (اشاره به شخصیتی نرم و شکننده) می پندارند. و حالا برایشان جالب نیست که این موم ظرف شش سال اینقدر تغییر کرده است. من انتخاب بسیاردرستی انجام دادم. اگر به آن زمان باز می گشتم همان انتخاب را می کردم اما بدون آنکه اشتباهات گذشته را تکرار کنم.»

به توییتر یورونیوز فارسی بپیوندید

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

چرا پوتین در مراسم تشییع جنازه گورباچف حاضر نمی‌شود؟

رونالد ریگان: آقای گورباچف، درها را باز کن

پوتین پس از پیروزی در انتخابات:حضور غرب در اوکراین می‌تواند جهان را در آستانه جنگ جهانی سوم قرار دهد