روسیه توسعه موشک کروز هسته‌ای خود موسوم به «بوروستنیک» را به پایان رسانده است؛ سلاحی که ناتو آن را به دلیل برد نامحدود و قابلیت مانور بالا، تهدیدی عمده برای امنیت اروپا می‌داند.
بر اساس یک سند محرمانه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، این موشک می‌تواند با سرعتی بیش از ۹۰۰ کیلومتر در ساعت پرواز کند، از سکوهای متحرک پرتاب شود و در آسمان مسیر خود را آزادانه تغییر دهد.
به گزارش روزنامه آلمانی دی‌ولت که به نسخه‌ای از این سند دست یافته، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، سه هفته پیش از «آزمایش موفقیت‌آمیز» این موشک خبر داده بود.
موشک بوروستنیک چه توانایی‌هایی دارد؟
راکتور هسته‌ای نصب‌شده در موشک به آن بردی تقریبا نامحدود می‌دهد، به طوری که قادر است ده‌ها هزار کیلومتر بدون سوخت‌گیری پرواز کند، مدت طولانی در آسمان بماند، در میانه مسیر تغییر جهت دهد و از هر زاویه‌ای به هدف حمله کند.
در ارزیابی ناتو آمده است: «چالش‌های موجود با توجه به برد و قابلیت مانور فوق‌العاده این سامانه، به‌شدت افزایش خواهد یافت.»
به نوشته سند، بوروستنیک (Burevestnik) می‌تواند از مسیرهای غیرمستقیم و طولانی پرواز کند تا از سامانه‌های دفاع هوایی ناتو بگریزد، از جمله از مسیرهای جنوبی و قطبی که پوشش راداری اندکی دارند.
به باور ناتو عملیاتی شدن کامل این موشک چالشی بزرگ برای اروپا ایجاد خواهد کرد زیرا در صورت استقرار آن، ائتلاف ناتو با تهدیدی تقریبا کنترل‌ناپذیر روبه‌رو می‌شود.
با این حال، برخی کارشناسان یادآور شده‌اند که چون این موشک به سرعت‌های مافوق صوت نمی‌رسد، هرچه بیشتر در آسمان بماند آسیب‌پذیری آن افزایش می‌یابد.
تردیدها درباره کارایی بوروستنیک
با وجود نگرانی‌ها، برخی کارشناسان نسبت به ارزش واقعی این سلاح تردید دارند.
فابیان هوفمن، پژوهشگر پروژه هسته‌ای دانشگاه اسلو، در شبکه ایکس نوشت که بوروستنیک «سلاحی بی‌فایده و غیرضروری» است.
در یکی از آزمایش‌های این موشک در سال ۲۰۱۹، پنج دانشمند روسی کشته شدند. گزارش‌ها حاکی است چند تن از کارکنان به دریا پرتاب شدند و پس از آن افزایش سطح تشعشع در منطقه ثبت شد. هنوز مشخص نیست که این تابش‌ها باعث مرگ کسی شده باشند یا نه.
ایالات متحده در دهه ۱۹۵۰ ایده ترکیب راکتور هسته‌ای با سلاح هسته‌ای را کنار گذاشت، زیرا خطرات زیست‌محیطی و فنی آن بسیار بالا بود.
«چرنوبیل پرنده» در آسمان؟
ویلیام آلبِرک، تحلیلگر ارشد در اندیشکده «پسیفیک فروم» و مدیر پیشین کنترل تسلیحات در ناتو، در این باره می‌گوید: «بزرگ‌ترین خطر در لحظه پرتاب است. اگر موشک هدف قرار گیرد یا دچار نقص فنی شود، مواد رادیواکتیو آن می‌تواند در سطح گسترده پخش شود مثل یک چرنوبیل کوچک در آسمان.»
در همین حال اما پاول پودویگ، کارشناس مستقل هسته‌ای، درباره خطرات احتمالی پرتاب چنین موشکی می‌گوید: «من با احتیاط برخورد می‌کنم و نمی‌گویم این سلاح ‘چرنوبیل پرنده’ است. اگر نشت رادیواکتیو قابل‌توجهی رخ داده بود، فورا قابل‌تشخیص بود. البته سقوط موشک هنگام برخاست یا در پرواز می‌تواند خطرناک‌تر از کارکرد معمول آن باشد.»
بررسی موشک جدید دیگر روسیه
کارشناسان ناتو همچنین موشک میان‌برد متحرک جدید روسیه با نام ارشنیک (Oreshnik) را بررسی کرده‌اند. این موشک نخستین‌بار در نوامبر ۲۰۲۴ در اوکراین آزمایش شد.
بر اساس ارزیابی‌های غربی، برد این موشک تا ۵۵۰۰ کیلومتر است و می‌تواند کلاهک‌های مختلف از جمله هسته‌ای حمل کند.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
در سند ناتو آمده است: «توانایی هدف‌گیری هر نقطه از اروپا، همراه با تحرک بالای سکوی پرتاب، نرخ بقای بالایی برای این سامانه ایجاد می‌کند. ابهام درباره نوع کلاهک‌های به‌کاررفته، چالشی جدی برای سامانه‌های دفاعی ناتو به شمار می‌آید.»
به گفته ناتالیا ایسمنت، سخنگوی رئیس‌جمهور بلاروس، این کشور قصد دارد موشک‌های ارشنیک را در دسامبر ۲۰۲۵ مستقر کند.
الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس، گفته است این اقدام پاسخی به «تشدید اقدامات تحریک‌آمیز غرب» است.