در پی وضع تحریمهای آمریکا علیه صنایع نفت و گاز ایران در سال ۲۰۱۸، مقامات جمهوری اسلامی به منظور دور زدن تحریمها شروع به استفاده از راههای جایگزین برای فروش فرآوردههای نفتی خود کردند. اکنون روسیه نیز در پی جنگ در اوکراین به روشهای مشابه روی آورده است.
آگهیدر پی وضع تحریمهای آمریکا علیه صنایع نفت و گاز ایران در سال ۲۰۱۸ میلادی، مقامات جمهوری اسلامی به منظور دور زدن تحریمها شروع به استفاده از راههای جایگزین برای فروش فرآوردههای نفتی خود کردند.
پس از اجرایی شدن تحریمها و ممانعت از قاچاق نفت ایران در دریاها، تهران از روشهای متنوعی برای گم کردن رد نفتکشهایش استفاده کرده و با همین راهها موفق شده تا بازاری برای فروش نفت خود دست و پا کند؛ هرچند منتقدان میگویند دولت جو بایدن رئیسجمهور آمریکا نیز به دلیل تمرکز بر دستیابی به یک توافق جدید هستهای با ایران، تمایلی به اعمال تحریمها بر صادرات نفت این کشور نداشته و با دیده اغماض به تردد نفتکشهای ایرانی نگاه کرده است.
خاموش کردن فرستندۀ ایآیاس
کلر جانگمن، رئیس دفتر سازمان غیرانتفاعی «متحد علیه ایران هستهای» در نیویورک که در سالهای اخیر حرکت نفتکشهای ایران را زیر نظر دارد، در مصاحبه با نشریه پولیتیکو میگوید: «قبلاً بیشتر کشتیها را میدیدیم که از صفحه رادار محو میشوند؛ زیرا فرستنده ایآیاس (AIS) خود را خاموش میکردند (سیگنال ردیابی ماهوارهای منحصربهفردی که همه کشتیها از موقعیت جغرافیایی خود میفرستند) اما این راه پس از مدتی کارآیی خود را از دست داد چراکه افراد ناظر میتوانستند کشتیهایی را که ناگهان ناپدید میشوند تشخیص دهند.»
در واقع زمانی که سیستمهای ردیابی ماهوارهای به صورت عمدی خاموش میشوند، وبسایتهای ناظر کشتیرانی در دریاها نظیر «هاوکآی۳۶۰» یا «تانکر ترکرز» با استفاده از اطلاعات دیگر نظیر رادار ناوبری باند ایکس و اس و یا نشاندهنده موقعیت اضطراری چراغهای رادیویی موسوم به EPIRB رد آنها را در دریا میزنند و موقعیت احتمالیشان را مشخص میکنند.
دستکاری فرستندهها
خانم جانگمن میگوید به دلیل لو رفتن روش خاموش کردن فرستنده سیگنال مکانیابی ماهوارهای، «اکنون شاهد ترفند جدیدی هستیم یعنی آنها فرستنده خود را دستکاری میکنند تا به نظر برسد که در یک مکان لنگر انداختهاند، در حالی که در واقعیت در حال بارگیری در بنادر ایران یا درگیر عملیات انتقال محموله از یک کشتی به کشتی دیگر هستند.»
انتقال کشتی به کشتی یا تغییر پرچم
او میافزاید: «یکی دیگر از روشها، انتقال محمولهها است. نفتکشها ابتدا مشخصات خود را مخدوش میکنند، سپس یک انتقال کشتی به کشتی را در دریا برای تخلیۀ محمولۀ نفت خود انجام میدهند».
مخدوش کردن مشخصات از طریق تغییر پرچم کشتی به پرچم کشوری دیگر نیز از دیگر روشها است.
به گفته نهادهای ناظر از ۲۰۰ کشتی که نفت ایران را حمل میکنند، حدود ۳۷ درصد آنها پرچم پاناما را روی عرشههای خود دارند. تغییر پرچم کشتیها به پرچم کشورهای دیگر یکی از روشهایی است که پس ایران اکنون روسیه نیز به آن روی آورده است.
به گزارش بلومبرگ اخیرا بسیاری از کشتیهای روسیه، پرچمهایشان را برای پنهان کردن رابطۀ خود با مسکو و اجتناب از تحریمها تغییر دادهاند.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
ورود روسیه به بازار انتقال محمولههای نفتی غیرقانونی
برای مدتها ایران به دلیل تحریمها، نفت خود را از طریق نفتکشهای کرایهای سرگردان موسوم به «اشباح آرمادا» انتقال میداد. با این حال در پی بروز بحران اوکراین و وضع تحریمها علیه مسکو، روسیه نیز به مشتریان این نفتکشها تبدیل شده است.
گفته میشود این نفتکشها که پیشتر معمولاً نفت ایران را حمل میکردند، اکنون به حاملان نفتخام روسیه تبدیل شدهاند چراکه روسها پول بیشتری برای استفاده از این کشتیها به مالکان و اپراتورهای آنان پرداخت میکنند.
برآورد میشود تعداد کشتیهایی که تا کنون از انتقال نفت ایران به نفت روسیه تغییر کاربری دادهاند به حدود ۱۳ فروند برسد که همه با هم میتوانند تقریباً ۱۲ میلیون بشکه نفت حمل کنند.
اگر کشتیهای حامل نفت ونزوئلا را (که آنها نیز به خدمت نفت روسیه درآمدهاند) در نظر بگیریم، در مجموع ۲۵ کشتی در این پروسه فعالیت دارند.
به کار بستن روشهای مختلف برای دور زدن تحریمها، هزینههای جانبی گزافی دارد. جدا از حقالزحمۀ دلالها و واسطهها، شرکتهای ارائهدهنده خدمات به کشتی از جمله شرکتهای بیمه که حوادثی همچون نشت سوخت، غرق شدن کشتی و صدمات شخصی را پوشش میدهند، تجارت با نفتکشهای مشکوک را متوقف میکنند تا به نوبه خود در لیست سیاه تحریمهای ثانویه ایالات متحده قرار نگیرند.