صنایع دستی که منبع درآمد بخشی از شهروندان افغانستان است، این‌روزها رونق چندانی ندارد چراکه کالاهای وارداتی مشابه از کشورهای هند، چین و ترکیه بر بازار صنایع دستی داخلی تاثیر گذاشته است. گزارش محمد عاطف آرین را بخوانید.
آگهیگزارش از محمد عاطف آرین/مزارشریف، افغانستان
صنایع دستی که منبع درآمد بخشی از شهروندان افغانستان است، این‌روزها رونق چندانی ندارد چراکه کالاهای وارداتی مشابه از کشورهای هند، چین و ترکیه بر بازار صنایع دستی داخلی تاثیر گذاشته است. بیشتر صنعت‌کاران بر این باورند کالاهایی که به افغانستان وارد می‌شود به سفارش بازرگانان بوده و از کیفیت خوبی برخوردار نیست.
زنان و چالش‌های بازرگانی
رقیبه برمکی که خود را نخستین زن مغازه‌دار در یک و نیم دهه اخیر در شهر مزارشریف در شمال افغانستان می‌داند می‌گوید: «در شرایط فعلی قوه خرید صفر است». خانم برمکی دلیل این‌که خرید کالاهای افغانستان به‌خصوص صنایع دستی این کشور در بازار کم است را فقر و بی‌کاری دانسته و می‌گوید: «به خاطر مردم شکم خود را سیر کرده نمی‌تواند. مردم در مجموع بیکار هستند».
رقیبه برمکی که در مارکیت مخصوص زنان (مارکیت رابعه بلخی) در شهر مزارشریف مغازه دارد، می‌گوید ۱۸ سال است که در کار صنایع دستی در شهر مزارشریف افغانستان است. او اشاره کرد که سه مغازه و ۴۰ کارمند دارد و سرمایه او در حدود ۵۰ هزار دلار است.
خانم برمکی علاقه‌مندی شهروندان افغانستان را به صنایع دستی این کشور زیاد عنوان می‌کند و می‌گوید: «۱۰۰ درصد علاقه‌مند هستند. افغانی‌های خود ما که از بیرون (خارج از افغانستان) می‌آیند به‌حیث تحفه می‌خرند و سفارش می‌دهند. مگر این‌که به خاطر قیمتش خرید نکنند، مثلا یک گند افغانی (یک نوع لباس زنانه افغانی‌است) برای یک کودک یک‌ساله فرمایش دهند با یخن دست‌دوزی یک هزار افغانی (۱۳ دلار) تمام می‌شود، به‌دلیل این‌که قیمت آن بلند[زیاد] است اکثریت خریداری کرده نمی‌توانند».
خانم برمکی از دولت افغانستان می‌خواهد تا برای رشد و معرفی صنایع دستی افغانستان نمایشگاه‌های داخلی و خارجی را راهاندازی کند تا کار صنایع دستی آن‌ها رونق یابد.
دولت افغانستان هم‌کار صنعت‌کاران است؟
جاوید نوری رئیس بخش خصوصی وزارت صنعت و تجارت افغانستان در گفت‌وگویی به خبرنگار یورونیوز گفت که این وزارت برای صنایع دستی بودجه مشخصی ندارد. آقای نوری افزود: « برای حمایت از آغاز کننده‌های نوپا، پیشنهادات خود را برای وزارت مالیه، بانک جهانی و دیگر سرمایه‌گذاران خارجی داده‌ایم که این تا دو ماه دیگر می‌تواند در کابینه تصویب شود. پس از آن اگر ما بودجه بگیریم می‌توانیم تمام استارت‌آپ‌هایی (تازه‌کارها) را که برنامه جدید دارند و نمی‌توانند آن‌را انکشاف دهند، از طریق وام قرض الحسنه حمایت کنیم». آقای نوری در مورد پرداخت قرض‌الحسنه تصریح کرد: «برای صنایع تازه‌کار برای بار اول کمکی حدود ۲۰ تا ۲۵ هزار دلار در نظر گرفته‌ایم».
امیرالله یکی از شهروندان شهر مزارشریف که خانواده‌اش در خانه مصروف کار صنایع دستی است و خود او مصروف فروش آن در مغازه‌اش می‌گوید: «سه سال کار صنایع دستی می‌کنم». او از مردم افغانستان می‌خواهد تا شهروندان افغانستان از صنایع دستی افغانی استفاده کنند. امیرالله گفت: «نسبت به سه سال قبل فروش ما ۸۰ درصد خوب شده و مشتری‌های ما بیشتر زنان هستند. خارجی‌ها هم از ما جنس خریداری می‌کنند». امیرالله گفت: «آلمانی‌ها، آمریکایی‌ها، ایرانی‌ها و ترکی‌ها مشتری‌های خارجی ما هستند».
بازار خرید کالا در افغانستان در دست کدام کشورهاست؟
آن‌چه بیشتر در تضعیف صنایع دستی و تولیدی افغانستان تاثیر گذاشته، واردات کالاهای خارجی در این کشور است. این کشور بیشتر یک کشور مصرف کننده است تا تولید کننده، بنابراین امروزه بازار کالاهای افغانستان را کالاهای؛ هندی، ترکی و چینی تصاحب کرده‌است و شهروندان این کشور نیز بیشتر اقلام مورد نیازشان را از کالاهای همین کشورها خریداری می‌کنند.
غلام محمد روشن مغازه‌دار، ۴۰ سال است به کار واردات لباس‌های ترکی در افغانستان مشغول است. وی می‌گوید: «افراد کمی از لباس‌های وطنی (افغانستان) استفاده می‌کنند. مردم فقط لباس‌هایی را می‌خواهند که مال ترکیه باشد». آقای روشن همچنین تصریح نمود: «امروز مثلا اجناس چین، هند و پاکستان هم در بازار است؛ ولی آن‌قدر که مال ترکیه بین مردم خرید دارد دیگر کشورها آن‌قدر خریدار ندارد».
شهروندان افغانستان از این‌که هزینه یا قیمت صنایع دستی این کشور بیشتر از کالاهای وارداتی است گرایش کم‌تری به صنایع دستی این کشور دارند. معمولا کالاهایی که از کشورهای خارجی وارد افغانستان می‌شود با سفارش بازرگان‌ها است و کیفیت آن نیز کم‌تر از صنایع دستی افغانستان است به همین دلیل اکثریت شهروندان این کشور گرایش بیشتری به کالاهای خارجی دارند، که این باعث می‌شود تا صنایع صنعت‌کاران با افول مواجه شود.
شیراحمد سپاهی‌زاده رئیس اداره تجارت و صعنت ولایت بلخ افغانستان در گفت‌وگویی به خبرنگار یورونیوز گفت که صنایع افغانستان نوپا است. وی همچنین یادآور شد: «وزیر تجارت و صنعت افغانستان تصمیم دارد به مبلغ یک میلیارد دلار صادرات در سال برسیم. دست پیدا کردن به یک میلیارد دلار صادرات ما را به تحرک بیشتر در ارتباط تولید می‌کشاند».
گشایش نمایشگاه صنایع تولیدی ازبکستان در افغانستان
صنایع دستی افغانستان در حالی رو به افول است که دوشنبه ۱۰ سرطان/تیر ماه عبدالله عارف اُف نخست‌وزیر کشور ازبکستان برای مراسم افتتاحیه نمایشگاه صنایع تولیدی این کشور به شهر مزارشریف در شمال افغانستان رفت و وعده داد که در آینده نزدیک زمینه برپایی نمایشگاه صنایع افغانستان را نیز در ازبکستان فراهم می کند.
در مراسم افتتاحیه نمایشگاه صنایع تولیدی کشور ازبکستان که در شهر مزارشریف افغانستان برگزار شده بود، عبدالله عبدالله رئیس اجرائیه حکومت وحدت ملی نیز حضور داشت. آقای عبدالله خطاب به نخست وزیر کشور ازبکستان گفت: «موافقت‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌هایی میان دو کشور به امضای رسیده است و حالا وقت آن است تا در تطبیق آن‌ها هم‌کاری نزدیک داشته باشیم و گام‌های عملی برداریم».
عبدالله عارف‌اف تأکید کرد که کشورش آماده است در بخش‌های مختلف از جمله در بخش زراعت، تجارت، برق، خط آهن، گاز و سرمایه‌گذاری با افغانستان هم‌کاری نزدیک داشته باشد و در عین حال خواهان تسهیل روابط تجارتی میان دو کشور شد.
ازبکستان در حالی در شهر مزارشریف افغانستان نمایشگاه راهاندازی کرده است که هفته قبل نیز نمایشگاهی در باغ چهل‌ستون کابل نمایشگاه صنایع دستی زنان به مدت سه روز برپا کرده بود.
جاوید نوری رئیس بخش خصوصی وزارت صنعت و تجارت افغانستان همچنین به خبرنگار یورونیوز گفت: «در حدود یک هزار شرکت در افغانستان ثبت وزارت صنعت و تجارت افغانستان است». آقای نوری یادآور شد: «در بخش زنان حدود ۴۳۰۰ شرکت وجود دارد که در بخش‌های مختلف فعالیت می‌کنند».