ایران و روسیه به دنبال بهبود روابط با کرۀ شمالی هستند اما انگیزۀ این دو کشور برای بهبود روابط، با انگیزه کاخ سفید در اینباره متفاوت است.
آگهیمقامات پیونگ یانگ روزهای پرکاری را میگذرانند، پس از برگزاری دو نشست میان عالیترین مقامات آمریکا و کرۀ شمالی در یک سال گذشته که نتیجهای دربرنداشت، همچنین پس از اعلام بینتیجه بودن گفتگوها با مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا اکنون درگیر برنامهریزیِ دیدارهایی با مقاماتی از شرق شدهاند.
روسیه تنها کشوری نیست که در زمان شکست گفتگوهای واشنگتن-پیونگ یانگ، با رویی گشاده از کرۀ شمالی استقبال کرده است. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نیز میگوید که بهزودی به کرۀ شمالی سفر خواهد کرد. اگرچه جزئیاتی از این سفر منتشر نشده است اما زمان اعلام چنین خبری استراتژیک است.
به این ترتیب کیم جونگ-اون، رهبر کرۀ شمالی که پنجشنبۀ گذشته با ولادیمیر پوتین دیدار کرده است بهزودی پذیرای هیاتی ایرانی خواهد شد.
ایران و روسیه به دنبال بهبود روابط با کرۀ شمالی هستند اما انگیزۀ این دو کشور برای بهبود روابط، با انگیزه کاخ سفید در اینباره متفاوت است.
تحریمهای بینالمللی؛ خط پیوند ایران و کرۀ شمالی
جمهوری اسلامی ایران و کرۀ شمالی از دهه ۸۰ میلادی یعنی از آغازین روزهای قدرت گرفتن این حکومت در تهران با یکدیگر رابطه دارند.
این رابطه بهتدریج طی دههها تقویت شده؛ بهویژه آنکه پیونگ یانگ یکی از واسطههای مهم تامین سلاح برای ایران در جریان جنگ هشت ساله این کشور با عراق بوده است.
روابط تهران-پیونگ یانگ با سقوط اتحاد جماهیر شوروی در دهه ۹۰ میلادی و قطع گاز یارانهای شوروی به کرۀ شمالی، باز هم گستردهتر شد. از آن زمان پیونگیانگ به ایران به عنوان یکی از معدود منابع تامین انرژی خود مینگریست و با حفظ روابط دیپلماتیک با تهران در پی تامین نیازهای سوخت خود بود.
به این ترتیب میتوان گفت که روابط ایران و کرۀ شمالی بطور تاریخی بر اساس نیاز شکل گرفته است. سفر قریبالوقوع محمد جواد ظریف به کرۀ شمالی را نیز باید در چهارچوب این شکل از رابطه، آنهم در یکی از حساسترین دوران حکومت جمهوری اسلامی ایران ارزیابی کرد.
نفت شاهرگ اقتصاد ایران است و دونالد ترامپ سعی دارد با توقف معافیتهای اعطایی به مشتریان نفت ایران، حیات اقتصادی این کشور را به خطر بیندازد.
به این ترتیب در زمانی که پیونگ یانگ در تلاش برای دور زدن تحریمهایش، کم کردن آثار این تحریمها بر فعالیتهای اقتصادی و سیاسی خود و درصدد یافتن راهی برای تامین نفت مورد نیازش است، ایران نیز در جستجوی راهی برای تقویت صادرات نفتی خود است آنهم با کشورهایی که کمترین ضرر را از نقض تحریمهای آمریکا میبینند.
تلاش برای نزدیک شدن ایران و کرۀ شمالی در حالی در جریان است که سیاست «حداکثر فشار» دونالد ترامپ در متحد کردن جامعۀ بینالملل علیه تهران و پیونگ یانگ تنها ناموفق بوده است، بلکه باعث شده تا این دو کشور بتوانند مشروعیتهایی برای خود در عرصۀ بینالملل کسب کنند و به دنبال فرصتهای جدیدی برای توسعه تجارت خارجی خود باشند.
تمایل روسیه برای تقویت رابطه با کرۀشمالی
برخلاف ایران که در واکنش به تحریمها به دنبال تقویت روابط با پیونگ یانگ است، روسیه میخواهد نقش خود را در شمالشرق آسیا تقویت کند.
رابطه مسکو-پیونگ یانگ رابطهای تاریخی است. در جریان جنگ سرد، شوروی یکی از بزرگترین حامیان کرۀ شمالی بود. در جریان جنگ کره (سالهای ۱۹۵۰ تا ۵۳ میلادی) نیز اتحاد جماهیر شوروی در کنار چین به حمایت از کرۀ شمالی پرداخت؛ حمایتهایی که درنهایت منجر به ایجاد تقسیمات ایدوئولوژیک در شبه جزیرۀ کره شد.
مسکو در دهه ۵۰ میلادی به دانشمندان کرۀ شمالی برای کسب دانش لازم برای توسعۀ زرادخانههای هستهای این کشور کمک کرد و در نیمۀ دوم قرن ۲۰ نیز بطور منظم کمک و تسلیحات جنگی مورد نیاز کرۀ شمالی را فراهم کرد و به این ترتیب به یک شریک کلیدی برای این کشور و عنصری غیرقابل چشمپوشی برای تامین امنیت منطقه تبدیل شد.
با این وجود با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این رابطۀ گسترده نیز فرو پاشید.
آگهیولادیمیر پوتین از زمان رسیدن به قدرت، به دنبال احیای این رابطۀ تاریخی بود و در یک دهۀ گذشته در این راه قدمهایی موثر برداشت. شاید به همین دلیل است که کیم جونگ-اون در ولادی وستوک رویکرد ترامپ را «یک رویکرد یک جانبه و مبتنی بر باورهای بد» توصیف کرد و در مقابل روابط کرۀ شمالی و روسیه را رابطهای «استراتژیک و سنتی» خواند.
با این وجود یافتههای اتاق فکر «38 North» مستقر در واشنگتن، حاکی از آن است که در این مدت، روسیه از بازسازی و تقویت این رابطه بیش از کرۀ شمالی سود برده است و هرگونه کمک مسکو به پیونگ یانگ برای تکمیل پروژههای تامین انرژی یا آماده سازی زیرساختها، بدون چشم داشت سیاسی یا دیپلماتیک انجام نشده است.
اکنون کره شمالی به دنبال حمایت اقتصادی روسها برای کاهش فشارها در داخل و حمایت سیاسی این کشور در جریان مذاکرات غیرهستهای شدن است و مسکو نیز میخواهد در مذاکرات آینده غیرهستهای شدن این شبه جزیره، نقش پررنگتری داشته باشد.
به این ترتیب از نظر تحلیلگران نباید تمایل مسکو برای داشتن یک نقش حیاتی در روند غیرهستهای کردن این شبه جزیره در آینده را دستکم گرفت.
آگهیبیشتر بخوانید: