توهین به مقدسات در ایران و جهان
نظرها
ایرلندی‌ها روز جمعه ۴ آبان‌ماه (۲۶ اکتبر) با شرکت در یک همه‌پرسی به حذف قانون جرم‌انگاری «توهین به مقدسات» رای دادند.
این قانون از سال ۱۹۳۷ میلادی در قانون اساسی ایرلند درج شده اما تاکنون هیچ کس به دلیل ارتکاب آن مجازات نشده است. در سال ۲۰۰۹ میلادی قانونی در ایرلند به تصویب رسید که مصادیق کفرگویی و توهین به مقدسات را مشخص کرد و برای خاطیان جریمه ۲۵ هزار یورویی در نظر گرفته شد.
ایرلند تنها کشوری نیست که برای «توهین به مقدسات» قانون وضع و مجازات در نظر گرفته است؛ براساس گزارش کمیسیون بین المللی آزادی مذهبی ایالات متحده در سال ۲۰۱۷ در ۷۱ کشور جهان، موارد سختگیری و یا دیدگاه‌های جرم‌انگارانه در رابطه با توهین به مقدسات و کفرگویی وجود داشته است.
بیشتر بخوانید:
قوانین کفرگویی و توهین به مقدسات در جهان
در برخی از کشورها با وجود مجرمانه انگاشته شدن این رفتار، فرد متهم مجازات نمی‌شود، اما در برخی دیگر از جمله ایران، افغانستان، پاکستان، سومالی، نیجریه، عربستان سعودی، یمن، موریتانی و بروئنی توهین به مقدسات و یا کفرگویی مجازات‌های سنگین و حتی مرگ به همراه دارد.
موارد جنجالی «کفرگویی» در جهان در سال‌های اخیر
سال ۲۰۰۵ میلادی شبکه بی‌بی‌سی برنامه موزیکال اوپرای جری اسپرینگر را پخش کرد. این برنامه شامل رفتارهایی غیرمعمول از مضامین مسیحیت، تصاویر «سوررئال» از افراد معتقد و یا بی‌اعتقاد به عنوان مثال رقص کو کلاکس کلانها بود. کو کلاکس کلانها سازمانی در ایالات متحده هستند که به پشتیبانی از برتری نژاد سفید و نژادگرایی، ضدیت با آئین کاتولیک و نیز یهودستیزی شهرت دارند. پس از این برنامه ۶۳ هزار شکایت در مورد توهین به مقدسات ارائه شد، اما مقامات مسئول این اتهام را رد کردند.
انتشار کاریکاتور پیامبر اسلام در یک مجله دانمارکی در سال ۲۰۰۵ واکنش جهانی مسلمانان را برانگیخت. این مساله بحثهای بسیاری را در خصوص آزادی بیان و آزادی مذاهب به همراه داشت.
هفته‌نامه شارلی ابدو در سال ۲۰۱۵ به دلیل انتشار تصاویر کاریکاتور پیامبر مسلمانان مورد حمله اسلام‌گرایان افراطی قرار گرفت. در جریان این تیراندازی ۱۲ نفر کشته و ۱۰ نفر زخمی شدند. این ماجرا با گروگان‌گیری ادامه یافت و تعداد کشته‌ها در نهایت به ۲۰ نفر رسید. پس از این حمله در فرانسه عزای عمومی اعلام شد. چند روز پس از این واقعه یک راهپیمایی سراسری همبستگی در میدان «جمهوری» پاریس با حضور جمع گسترده‌ای از رهبران نزدیک به ۴۰ کشور جهان، خانواده کشته‌شدگان و شمار زیادی از مردم فرانسه انجام شد. هشتگ Je suis Charli (من شارلی هستم) چند میلیون بار در شبکه‌های اجتماعی تکرار شد و این عبارت به نمادی که «موید حق کفرگویی» بود، تبدیل شد.
در سال ۲۰۱۷ در دانمارک، مردی یک ویدئو از خود در حال به آتش کشیدن قرآن به نمایش گذاشت. با وجود خواست عمومی مسلمانان، این مرد به اتهام توهین به مقدسات در دانمارک محاکمه نشد.
در تابستان سال جاری یه زن بودایی در اندونزی به دلیل شکایت از سر و صدای مسجد محله به ۱۸ ماه زندان محکوم شد. اعتراض وی به صدای بلند مسجد در سال ۲۰۱۶ واکنش مسلمانان افراطی را در پی داشت و آنان به تلافی شکایت این زن چند معبد بودایی را به آتش کشیدند.
یک زن مسیحی پاکستانی در سال ۲۰۱۰ به دلیل توهین به پیامبر اسلام به اعدام محکوم شد. گرچه تا کنون حکم اعدام وی به تعویق افتاده، اما اگر این حکم اجرا شود وی نخستین زن پاکستانی خواهد بود که به دلیل توهین به مقدسات اعدام می‌شود.
عمران خان، نخست وزیر جدید پاکستان در اوت ۲۰۱۸ وعده داد که مبارزاتی را برای مقابله با کفرگویی در سازمان ملل صورت خواهد داد. تلاش‌های قبلی برای احیا و ابقای این حکم در جهان که از سوی سازمان همکاری اسلامی انجام شد، در سال ۲۰۱۱ به شکست انجامید.
توهین به مقدسات در ایران
مطابق قوانین ایران، اهانت به مقدسات جرم تلقی می‌شود. در ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی آمده است: «هر كس به مقدسات اسلام و يا هر يك از انبياء عظام يا ائمه طاهرين (ع) يا حضرت صديقه طاهره (س) اهانت نمايد اگر مشمول حكم‌ساب‌النبی باشد اعدام می‌شود و در غير اين صورت به حبس از يک تا پنج سال محكوم خواهد شد.»
همچنین در قانون مجازات اسلامی اهانت يك عنوان مجرمانه كلی در ماده ۶۰۸ پیش‌بینی شده و مصادیق فراوانی دارد. بجز توهین به مقدسات، اهانت به بنيان‌گذار جمهوری اسلامی و رهبر ایران در ماده ۵۱۴ قانون مجازات اسلامی جرم تلقی می‌شود.
آیت‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران در ۲۵ بهمن ۱۳۶۷ (۱۴ فوریه ۱۹۸۹) حکم قتل سلمان رشدی نویسنده کتاب آیات شیطانی را به دلیل توهین به مقدسات مسلمانان صادر کرد. این فتوا تا به امروز به قوت خود باقی است. سیدعلی خامنه‌ای، رهبر فعلی ایران نیز در سال ۱۳۸۳ این حکم را «تغییر ناپذیر» خواند. این مساله تا آنجا پیش رفت که برخی از نهادهای دولتی ایران برای کشتن سلمان رشدی یا ناشران و مترجمان آثار او جایزه تعیین کردند.
در سال ۱۹۹۱ هیتوشی ایگاراشی، مترجم ژاپنی کتاب آیات شیطانی با ضربات چاقو به قتل رسید. مدت کوتاهی پس از آن، مترجم ایتالیایی این کتاب با چاقو مورد حمله قرار گرفت ولی جان سالم به درد برد. آخرین قربانی این فتوا ناشر نروژی کتاب بود که در سال ۱۹۹۳ در اثر حمله مسلحانه زخمی شد.
عبدالله نوری، وزیر سابق کشور در سال ۱۳۷۸ (۱۹۹۹) به دلیل «توهین به پیامبر، اولاد پیامبر و آیت‌الله خمینی» و تخلفات مطبوعاتی در دادگاه ویژه روحانیت محاکمه و به ۵ سال زندان و جریمه نقدی محکوم شد. وی در روزنامه تحت انتشار خود به نام «خرداد» در مورد لزوم محدود کردن قدرت رهبری، حق آزادی بیان روحانیون و دیگر گروه‌ها، حق طلاق زنان، و ضرورت ایجاد تغییرات در مسائل شرعی مطالبی منتشر کرده بود. وی در سال ۱۳۸۱ از زندان آزاد شد.
سید هاشم آغاجری استاد دانشگاه تربیت مدرس، تاریخ‌نگار و عضو سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران نیز از جمله کسانی است که در تاریخ معاصر ایران به اتهام توهیم به مقدسات مجرم شناخته شده است. وی در پی یک سخنرانی در همدان که در تاریخ ۲۹ خرداد ماه ۱۳۸۱ و به دعوت شورای هماهنگی گروه‌های جبهه دوم خرداد همدان به مناسبت سالگرد درگذشت علی شریعتی در خانه معلم این استان دربارهٔ پروتستانیزم اسلامی و دکتر شریعتی صورت گرفته بود، به اتهام توهین به اسلام و مقدسات مسلمانان دستگیر و به اعدام محکوم گردید. این حکم دو سال بعد به حبس تقلیل یافت.
حسین کاظمینی بروجردی، روحانی شیعه که مدافع جدایی دین از سیاست است در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶) به همراه جمعی از پیروان خود بازداشت و زندانی شد. وی و هفده تن از طرفدارانش در ابتدا به اعدام محکوم شدند اما یک سال پس از آن این حکم لغو و با مجازات ده سال زندان جایگزین شد.
چند دانشجوی دانشگاه امیر کبیر در سال ۱۳۸۶ (۲۰۰۷) به دلیل انتشار مقالاتی مبنی بر اینکه هیچ انسانی، حتی محمد پیامبر مصون از خطا نیست، بازداشت شدند.
امیدرضا میرصیافی، فعال فرهنگی و وبلاگ‌نویس ایرانی از سوی دادگاه انقلاب ایران به اتهام انتقاد از رهبران دینی (روح‌الله خمینی و علی خامنه‌ای) به دو سال حبس محکوم شد و در سن ۲۸ سالگی در زندان اوین درگذشت. مقامات ایران علت مرگ وی را خودکشی اعلام کردند.
محسن نامجو، خواننده ایرانی در خردادماه ۱۳۹۹ (۲۰۰۹) به دلیل انتشار یک ترانه مبنی بر استهزا قرآن به صورت غیابی محاکمه شد. وی پیشتر از انتشار این ترانه عذرخواهی کرده بود.
انتشار ترانه «نقی» از سوی شاهین نجفی، خواننده جنجالی ایرانی در بهار سال ۱۳۹۱ (۲۰۱۲) واکنش‌هایی گسترده‌ای را از سوی روحانیون دولتی برانگیخت و برخی او را مرتد و و در حکم سب‌النبی (دشنام به پیامبر) خوانده و قتل وی را بر مسلمانان واجب دانستند. با این وجود این مساله تاکنون به صورت رسمی در دادگاه مطرح نشده است.
سینا دهقان و سهیل عربی از دیگر کسانی هستند که به دلیل اهانت به مقدسات در شبکه‌های اجتماعی محاکمه و به اعدام محکوم شدند. این دو هم‌اکنون در زندان به سر می‌برند.
موارد «توهین به مقدسات» در ایران به این تعداد محدود نمی‌شود و اینها تنها موارد شناخته و اعلام شده در همین زمینه هستند. حکومت ایران برخی از منتقدان و مخالفان سیاسی خود را نیز به جرایمی نظیر توهین به مقدسات متهم می‌کند.