«اراده روبات، اراده انسانی است که آن را ساخته و طراحی کردهاست»
سهم علوم و تحقیقات از بودجه پیشنهادیای کمیسیون اروپا برای سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۷ میلادی، نسبت به دوره قبل ۵۰ درصد افزایش داشته است. در لایحهای که کمیسیون اروپا روز چهارشنبه دوم ماه مه ۲۰۱۸ برای بودجه این دوره پیشنهاد کرد، ۱۰۰ میلیارد یورو به علوم تحقیقات و فناوری اختصاص داده شده است. این بودجه برای ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا و بعد از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در نظر گرفته شده است.
وظیفه نظارت بر هزاران پروژهای که در حوزه مراقبتهای بهداشتی، غذا، توسعه پایدار، انرژی، هوش مصنوعی و علوم روباتیک در اروپا انجام میشود بر عهده کمیسر علوم، تحقیقات و فناوری اتحادیه اروپاست.
جرمی ویلکس، خبرنگار یورونیوز درباره آینده علوم، فناوری، هوش مصنوعی با کارلوس مودوش، کمیسر علوم، تحقیقات و فناوری اتحادیه اروپا گفتگو کرده است.
سرمایهگذاری بیشتر اروپا در فناوری هوش مصنوعی
یورونیوز: شما این هفته پیشنهاد کردید که از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۷ بودجهای معادل ۱۰۰ میلیارد یورو در اروپا به تحقیق و نوآوری اختصاص بگیرد. این رقم ۷۷ میلیارد یورو بیشتر از بودجه کنونی است. پول مازاد را میخواهید خرج چه چیزی کنید؟
کارلوس مودوش: «در نظر گرفتن این بودجه اتفاق واقعا منحصربهفردی است و بیانگر دیدگاه اروپا در این زمینه است و اینکه اروپا میخواهد در تحقیق و نوآوری سرمایهگذاری کند. اولین بار است که این بودجه تا این اندازه افزایش مییابد و برای علوم و تحقیق و نوآوری ۱۰۰ میلیارد یورور بودجه داریم. اما در واقع وقتی به این مسئله نگاه کنید متوجه میشوید که کشورهای عضو اتحادیه اروپا انتخاب زیادی ندارند. در حالیکه ایجاد شغل و ثروت و تامین رفاه زندگی شهروندان نیاز به سرمایهگذاری در علوم و نوآوری دارد.»
یورونیوز: آیا قصد دارید به حوزههایی خاصی بپردازید؟ مثلا امروز درباره هوش مصنوعی زیاد صحبت میشود. میخواهید بودجه بیشتری صرف آن کنید؟
کارلوس مودوش: «قطعا. اما فکر میکنم برنامه باید متنوع باشد. در نتیجه باید بخشی از بودجه را صرف علوم پایه کنید. بدین معنی که باید به دانشمندان آزادی بیشتری بدهیم تا با ترکیب رشتههای مختلف علمی، چیزهای جدید خلق کنند. اما از سوی دیگر با یک چالش جهانی روبرو هستیم. این چالشها چه هستند؟ از نظر من هوش مصنوعی ابزاری مهم برای حل این چالشها است.»
«قرار نیست هوش مصنوعی جای ما را بگیرد»
یورونیوز: اما آيا فکر میکنید ما درکی درستی از واقعیاتی که در آینده با آن روبرو خواهیم بود، داریم؟ آيا درکی از تاثیرات این فناوری [ فناوری هوش مصنوعی] تا سال ۲۰۳۰ داریم؟
کارلوس مودوش: من فکر میکنم هیچ کس نه در اروپا، نه در آمریکا و نه در چین نمیداند تا آن موقع چه اتفاقی خواهد افتاد. به گمان من بیشتر با یک تصمیگیری سیاسی روبرو هستیم تا انتخاب یک فناوری.
یورونیوز: منظورتان چیست؟
کارلوس مودوش: «شگفتزده میشوم وقتی میبینم که از نظر ما هوش مصنوعی هنوز یک فناوری بهحساب میآید. ما باید تصمیم سیاسی بگیریم. واضح است که میخواهیم هوش مصنوعی به ما کمک کند زندگی بهتری داشتهباشیم. قصدمان این نیست که هوش مصنوعی جای ما را بگیرد. اگر قرار باشد روباتها وظایف انسان را انجام بدهند، انسان باید بین این وظایف ارتباط برقرار کند. چون روبات قادر به انجام این کار نیست. از خودش اراده ندارد. منظورم است که اراده روبات اراده انسانی است که آن را ساخته و طراحی کردهاست. به همین دلیل باید روی ایجاد شغلهای جدید تمرکز کنیم که با شغلهای امروزی متفاوت است، و در عین حال برای این که ماشینها بتوانند وظایفشان را به درستی انجام دهد، ضروری است. مثلا شهری را در نظر بگیرید که در آن روباتها رانندگی میکنند. درست است در این شهر به راننده نیاز نیست اما باید ترافیک شهری را کنترل کنید. در نتیجه میتوان حرفهها و مشاغل مختلف بوجود آورد.»
علوم و تحقیقات در اروپایِ بعد از برکسیت
یورونیوز: به انتخاب اشاره کردید. به تصمیم سیاسی. بودجه ای که در بارهاش حرف زدید، مربوط به بعد از برکسیت است- یعنی ۱۰۰ میلیارد یورو به ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا تعلق میگیرد. برنده برکسیت در حوزه علوم و تحقیقات کیست؟ بریتانیا یا اتحادیه اروپا؟
کارلوس مودوش: «سوال سختی است. چون به نظرم برکسیت برندهای ندارد. نه اتحادیه اروپا برنده میشود و نه بریتانیا. این یک بازی بازنده بازنده است. فقط باید احساسات را کنار بگذاریم و سعی کنیم هر کار از دستمان بر میآید انجام بدهیم.»
یورونیوز: به نظرتان محققان اروپایی خواهند توانست با همتایان بریتانیایی خود کار کنند؟
کارلوس مودوش: مجبورند.
یورونیوز: مطمئن هستید؟
کارلوس مودوش: «نه نمی توانم تضمین کنم. اما می توانم تضمین کنم که [اراده] مردم از [اراده] سیاستمدارها قویتر است. اگر به دانشگاههای بریتانیای و دانشگاههای کشورهای دیگر اتحادیه اروپا بروید، می بینید که امروز محققان مرز نمیشناسند، پژوهشگران بریتانیایی، فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیایی و لتونیایی را میبینید که در تیمهای تحقیقاتی با هم کار میکنند. سیاست نمی تواند این پیوند همکاری را ازمیان ببرد. سوالی که مطرح میشود این است که بهای آن را چه کسی پرداخت خواهد کرد؟ من قصد دارم برای همکاری علمی و برنامه پژوهشی مشترک بریتانیا و اتحادیه اروپا راه حلی بیابم. امروز نمیتوانم هیچ تضمینی در این مورد به شما بدهم. اما به نظرم همه ما باید با هم مبارزه کنیم.»
مطالب یورونیوز را در واتساپ دریافت کنید
کمیسر علوم و تحقیقات اتحادیه اروپا: موج بعدی نوآوریها در زمینه علوم پایه رخ میدهد
یورونیوز: درباره وضعیت کنونی صحبت کنیم. شرکتهای تجاری متعددی در اروپا داریم که در پروژههای تحقیقاتی شرکت میکنند و شما هم بر آنها نظارت میکنید. اما ما در اروپا آمازون و گوگل و فیس بوک یا کارآفرینانی مثل «ایلان ماسک» نداریم. دلیلش چیست؟
کارلوس مودوش: «قبل از هرچیز فکر میکنم از این نظر، نگاهها نسبت به اروپا منفی است. پیشگامان موج اول اینترنت و علوم رایانه اروپایی بودند: تیم برنرز لی اهل سوئیس بود و شرکتهای نوکیا، زیمنس اروپایی بودند. در موج دوم فناوری اطلاعات، در اوبر و فیسبوک و ایلان ماسک موفق نبودیم. به همین دلیل هم دربارهاش صحبت میکنیم. چون به امروز مربوط است. اما فکر میکنم موج بعدی نوآوریها باید در زمینه علوم پایه رخ بدهد و گمان میکنم این کارت برنده اروپاست و این فرصت را برای اروپا بهوجود میآورد که یک گام به جلو برود. کاری که باید انجام بدهیم- و به همین دلیل هم اختصاص ۱۰۰ میلیارد یورو اهمیت دارد- این است که روی علوم بنیادی متمرکز بشویم. ما در اروپا در حوزه هوش مصنوعیِ، زنجیره بلوکی و یادگیری ماشین بسیار قوی هستیم. به تعداد مقالاتی که در این زمینه منتشر میشود نگاه کنید، در اروپا کار علمی واقعی انجام میشود. به همین دلیل هم بهنظرم نباید به خودمان بگوییم ما فیس بوک و اوبر نداریم. باید از خودمان بپرسیم اوبرهای آینده چه خواهد بود؟»
«کار علمی واقعی می تواند بین شهروندان و اروپا ارتباط برقرار کند»
یورونیوز : یکی از پیشنهادات شما انجام پروژه های عظیم نوآورانه است. مثلا طرح راکتور همجوشی هستهای، یا درمان بیماری آلزایمر و سرطان. در چند کلمه بگویید که این بلندپروازیها شامل چه چیزهایی میشود و این پروژهها تا چه اندازه قابل اجراست ؟ آیا محققان اروپایی قادر به حل برخی از این مشکلات عمده خواهند بود؟
کارلوس مودوش: «به نظرم مهم است که میان شهروندان و اروپا پیوند برقرار کنیم. پیشرفت علم برای علم نیست. علم باید در قالب ماموریتی پیشرفت کند که برای مردم قابل درک باشد. علم پیچیده است و شهروندان متوجه نمیشوند که پیشرفت علم چه تغییراتی را در زندگی روزمره آنها بهوجود میآورد. باید این ماموریتها و طرحهای علمی را بهشکلی که برای مردم قابل فهم باشد، برایشان توضیح بدهیم. چند مثال بزنم: مثلا میگوییم اروپا باید درمان بیماری آلزایمر را پیدا کند، باید بیماری سرطان را تبدیل به یک بیماری مزمن کند. یا اینکه اولین هواپیمای بدون سوخت کربنی باید در اروپا ساخته میشود. مردم این چیزها را میفهمند و به این ترتیب میتوانید آنها را به سمت این پروژها بلندپروازیهای علمی جذب و با آنها ارتباط برقرار کنید. اروپا این ارتباط با مردم را از دست داده است، کار علمی واقعی می تواند بین شهروندان و اروپا ارتباط برقرار کند.»
بیشتر بخوانید: