گام‌های تازه دولت باکو برای تعمیق همکاری با ناتو موجب نگرانی مسکو شده و به گفته تحلیلگران، می‌تواند نشانه‌ای از گسترش حضور امنیتی غرب در منطقه‌ای باشد که روسیه آن را بخشی از حوزه نفوذ خود می‌داند.
الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان، روز پنج‌شنبه در دیدار با هیئتی از ناتو در باکو درباره نوسازی و تطبیق ارتش کشورش با استانداردهای ناتو گفت‌وگو کرد. ریاست‌جمهوری آذربایجان در بیانیه‌ای اعلام کرد که علی‌اف بر همکاری نزدیک با ارتش ترکیه به‌عنوان بخشی از این روند تأکید کرده و خواستار تقویت روابط کشورش با ناتو شده است.
همکاری باکو با ناتو از سال ۱۹۹۴ آغاز شد، زمانی که این کشور به برنامه «مشارکت برای صلح» پیوست؛ طرحی که با هدف نزدیک‌تر کردن کشورهای اروپای شرقی و جمهوری‌های سابق شوروی به ناتو طراحی شده بود.
توافق صلح در کاخ سفید و نگرانی‌های مسکو
این تحولات در حالی رخ می‌دهد که پس از سال‌ها تنش، توافق صلح میان آذربایجان و ارمنستان در ۸ اوت در کاخ سفید و با میانجی‌گری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، امضا شد. بر اساس این توافق، ایالات متحده یک اجاره ۹۹ ساله برای استفاده از دالان زنگزور، مسیری که خاک اصلی آذربایجان را از طریق جنوب ارمنستان به منطقه خودمختار نخجوان متصل می‌کند، دریافت کرده است؛ موضوعی که در روسیه و ایران نگرانی‌های شدیدی درباره احتمال دسترسی مستقیم نیروهای آمریکایی به منطقه ایجاد کرده است.
هشدار کارشناسان روسی درباره تغییر ساختار نظامی باکو
به گزارش روزنامه روسی «وزگلاد» که به کرملین نزدیک است، تحلیلگران نظامی روس هشدار داده‌اند که باکو در حال جایگزینی ساختارهای نظامی و آموزش‌های دوران شوروی با روش‌های ناتو است و روند تجهیز مجدد ارتش با خرید سلاح‌های غربی سرعت گرفته است. برخی از کارشناسان روس احتمال می‌دهند که باکو در آینده ممکن است برای عضویت در ناتو اقدام کند، هرچند تاکنون هیچ درخواست رسمی در این زمینه ارائه نشده است.
نقش ترکیه و پیامدهای منطقه‌ای
روسیه همچنین نگران نزدیکی فزاینده باکو به ترکیه است؛ رابطه‌ای که می‌تواند تنش با روسیه و متحدش ایران را در قفقاز جنوبی افزایش دهد. ترکیه در جریان درگیری‌های طولانی‌مدت قره‌باغ از باکو حمایت کرده، در حالی که ارمنستان از پشتیبانی روسیه برخوردار است و میزبان یک پایگاه نظامی روسی به شمار می‌رود.
الهام علی‌اف در مهرماه با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در تاجیکستان دیدار کرد. این دیدار پس از سرنگونی یک هواپیمای خطوط هوایی آذربایجان توسط پدافند هوایی روسیه در دسامبر ۲۰۲۴ انجام شد؛ حادثه‌ای که ۳۸ کشته بر جای گذاشت و موجب تیرگی روابط دو کشور شد.
با وجود افزایش همکاری‌های نظامی با غرب، روابط با روسیه همچنان برای آذربایجان اهمیت دارد. این کشور روابط اقتصادی و سرمایه‌گذاری قوی با مسکو دارد و کنترل مسیر ترانزیتی مهمی میان روسیه و ایران در چارچوب کریدور بین‌المللی شمال–جنوب را در اختیار دارد. در عین حال، نزدیکی به کشورهای غربی برای باکو نوعی تضمین در برابر فشار روسیه محسوب می‌شود.
کنستانتین سیوکوف، کارشناس نظامی و افسر بازنشسته روس، در گفت‌وگو با روزنامه وزگلاد در این خصوص می‌گوید: «حضور ناتو در قفقاز جنوبی یعنی اولا دریای خزر دیگر یک دریای صلح نخواهد بود و ثانیا در منطقه‌ای که از نظر قومی و فرهنگی پیچیده است، خطراتی از جمله تروریستی و نظامی به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. بنابراین اقدامات باکو مستلزم واکنشی جدی از سوی مسکو است.»
در بیانیه رسمی دفتر ریاست‌جمهوری آذربایجان آمده است: «رئیس‌جمهور الهام علی‌اف تأکید کرد که از زمان استقلال آذربایجان، هدف اصلی کشور، آزادسازی سرزمین‌های اشغالی محقق شده و روند نوسازی ارتش ادامه خواهد یافت. او ابراز امیدواری کرد که سفر هیئت ناتو به آذربایجان موفقیت‌آمیز باشد.»
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
تحلیلگران می‌گویند ثبات قفقاز جنوبی در ماه‌های آینده به نحوه مدیریت موازنه قدرت میان بازیگران اصلی، از جمله روسیه، آمریکا، ترکیه و ایران و همچنین روند اجرای توافق صلح میان آذربایجان و ارمنستان بستگی دارد.