در سال ۲۰۲۵، اتحادیه اروپا تحقیقات درباره شرکتهای بزرگ فناوری را بهدلیل نقض مقررات بازارها و خدمات دیجیتال تشدید کرد. این مهمترین اقدامات نهادهای ناظر است.
نهادهای ناظر اروپایی برخورد با شرکتهای بزرگ فناوری را شدت بخشیدهاند و با بهکارگیری قوانین تازه دیجیتال میکوشند قدرت غولهای فناوری را مهار و از مصرفکنندگان حفاظت کنند.
با قوانین شاخصی که در پی حفاظت از حقوق کاربران و ایجاد میدان رقابت برابر برای کسبوکارهاست، از جمله قانون هوش مصنوعی، قانون خدمات دیجیتال (DSA) و قانون بازارهای دیجیتال (DMA)، اتحادیه اروپا خود را بهعنوان پیشگام جهانی تنظیمگری فناوری تثبیت کردهاست.
امسال این بلوک اجرای این قواعد را تشدید کردهاست تا قدرت شرکتهایی چون آمازون، اپل، گوگل، متا و مایکروسافت را مهار کند.
یورونیوز نکست بر برخی از اقدامهای مهم اتحادیه اروپا علیه غولهای فناوری مروری کردهاست.
1. تحقیق ضدانحصار درباره گوگل
کمیسیون اروپا در ۹ دسامبر تحقیق رسمی ضدانحصار را آغاز کرد درباره نحوه استفاده گوگل از محتوای آنلاین برای آموزش مدلهای هوش مصنوعی (AI) و ارائه نمای کلی در صفحات نتایج جستوجو.
بازوی اجرایی اتحادیه اروپا ابراز نگرانی کرد که گوگل بدون پرداخت جبران مناسب و بدون دادن امکان انصراف، محتوای ناشران وب را استخراج میکند.
بسیاری از وبسایتها برای ادامه فعالیت به درآمد تبلیغات متکیاند و به تعداد کلیکهایی که از طریق موتورهای جستوجو مانند گوگل ایجاد میشود وابستهاند.
این تحقیق همچنین بررسی میکند آیا گوگل از محتوای ویدیویی یوتیوب برای آموزش مدلهای هوش مصنوعی مولد خود بدون پرداخت جبران به سازندگان یا فراهمکردن امکان انصراف استفاده کردهاست یا نه.
کمیسیون در بیانیهای نوشت: «گوگل به سازندگان محتوای یوتیوب بابت محتوایشان پرداختی نمیکند و همچنین به آنان اجازه نمیدهد محتوای خود را در یوتیوب بارگذاری کنند، مگر آنکه به گوگل اجازه استفاده از این دادهها را بدهند».
در صورت اثبات، این اقدامات میتواند ناقض قواعد رقابت اتحادیه اروپا باشد که «سواستفاده از موقعیت مسلط» را منع میکند.
یک سخنگوی گوگل گفت این شکایت «نوآوری را در بازاری که از همیشه رقابتیتر است، در معرض خفهشدن قرار میدهد».
او افزود: «اروپاییها سزاوار بهرهمندی از تازهترین فناوریها هستند و ما همچنان در دوره گذار به عصر هوش مصنوعی، نزدیک و همکارانه با صنعت خبر و صنایع خلاق کار خواهیم کرد».
2. جریمه ضدانحصار ۲٫۹۵ میلیارد یورویی برای گوگل
تحقیق تازه ضدانحصار اتحادیه اروپا علیه گوگل تنها چند ماه پس از آن انجام میشود که اتحادیه اروپا در سپتامبر این شرکت را بهخاطر نقض قواعد ضدانحصار با جریمهای سنگین روبهرو کرد و گفت گوگل بهطور غیرقانونی خدمات تبلیغات دیجیتال خود را در اولویت قرار دادهاست.
این جریمه ۲٫۹۵ میلیارد یورویی چهارمین جریمهای است که ناظران رقابت اتحادیه اروپا در دهه گذشته علیه گوگل اعمال کردهاند.
ترزا ریبرا، کمیسر رقابت اتحادیه اروپا، در بیانیهای گفت: «گوگل اکنون باید راهکاری جدی برای رفع تعارضهای منافع ارائه کند و اگر چنین نکند، ما در اعمال تدابیر قوی تردید نخواهیم کرد».
او افزود: «بازارهای دیجیتال برای خدمت به مردم وجود دارند و باید بر اعتماد و انصاف بنا شوند».
این تصمیم که گوگل آن را «بیپایه» خواند، با انتقاد رئیسجمهور آمریکا دونالد ترامپ نیز روبهرو شد؛ او آن را «تبعیضآمیز» و «ناعادلانه» دانست.
ترامپ در شبکههای اجتماعی نوشت: «اتحادیه اروپا باید فورا این رویه علیه شرکتهای آمریکایی را متوقف کند!»
رئیسجمهور آمریکا پیشتر دولتهایی را که مقررات دیجیتال بیش از حد محدودکننده دارند به وضع تعرفههای تلافیجویانه تهدید کردهبود.
3. توافق متا برای دادن حق انتخاب به کاربران اتحادیه اروپا درباره تبلیغات شخصیسازیشده
کمیسیون اروپا در ۸ دسامبر از یک پیروزی علیه متا خبر داد و گفت غول فناوری آمریکایی پذیرفته به کاربران اتحادیه اروپا امکان مشاهده تبلیغات کمترِ شخصیسازیشده در فیسبوک و اینستاگرام را بدهد.
کمیسیون در بیانیهای گفت: «این نخستینبار است که چنین حق انتخابی در شبکههای اجتماعی متا ارائه میشود».
متا پس از آنکه کمیسیون در آوریل تصمیم عدمانطباق مربوط به حق انتخاب کاربر را به این شرکت ابلاغ کرد، تحت فشار بود تا تنظیمات تبلیغاتی خود را برای انطباق با DMA تغییر دهد.
این شرکت گفت از ژانویه ۲۰۲۶ به کاربران اتحادیه اروپا حق انتخاب میدهد که یا همه دادههای خود را به اشتراک بگذارند تا تبلیغات کاملا شخصیسازیشده ببینند یا با اشتراکگذاری دادههای کمتر، تبلیغات محدودترِ شخصیسازیشده مشاهده کنند.
4. جریمه ۱۲۰ میلیون یورویی برای «ایکس»ِ ایلان ماسک بهدلیل نبود شفافیت
در آنچه به تلخترین رویارویی سال بدل شد، کمیسیون اروپا بابت نقض قواعد دیجیتال بلوک در حوزه شفافیت، برای پلتفرم اجتماعی ایکسِ متعلق به ایلان ماسک جریمه ۱۲۰ میلیون یورویی وضع کرد و خشم ماسک را برانگیخت.
این تصمیم در ۵ دسامبر نخستین جریمه بر اساس DSA بود که پس از تحقیق دوساله صادر شد.
کمیسیون از تخلفاتی نام برد، از جمله استفاده فریبکارانه شرکت از نشان آبی «تایید»، نبود شفافیت درباره تبلیغات و ناتوانی در فراهمکردن دسترسی به دادههای عمومی برای اهداف پژوهشی.
در واکنش، ماسک در پستی در حساب ایکس خود خواستار «انحلال» اتحادیه اروپا شد. ایکس همچنین کمیسیون را از انتشار تبلیغ در پلتفرم خود منع کرد.
دو تحقیق دیگر اتحادیه اروپا علیه ایکس همچنان ادامه دارد؛ یکی درباره نحوه برخورد ایکس با محتوای غیرقانونی و دیگری درباره توصیههای الگوریتمی شرکت، بهویژه در ارتباط با رادیکالیزهشدن.
5. جریمه ۵۰۰ میلیون یورویی برای اپل و ۲۰۰ میلیون یورویی برای متا بهدلیل نقض قواعد DMA
در آوریل، طبق قانون ضدانحصار غولهای فناوری اتحادیه اروپا، اپل و متا بهترتیب ۵۰۰ میلیون و ۲۰۰ میلیون یورو جریمه شدند بهدلیل عدمانطباق با DMA.
این جریمهها پس از تحقیق یکساله کمیسیون اروپا اعمال شد که نتیجه گرفت اپل مانع ارتباط آزادانه توسعهدهندگان اپلیکیشن با مصرفکنندگان میشود و مدل تبلیغاتی «پرداخت یا رضایت» متا کاربران را مجبور میکند یا اشتراک بخرند یا با واگذاری دادههای شخصی موافقت کنند.
هر دو شرکت اپل و متا این تصمیم اتحادیه اروپا را انتقاد کردند.
جوئل کاپلان، مدیر امور جهانی متا، گفت: «موضوع فقط یک جریمه نیست؛ اجبار کمیسیون به تغییر مدل کسبوکار ما عملاً تعرفهای چند میلیارد دلاری بر متا تحمیل میکند و همزمان از ما میخواهد خدمتی ضعیفتر ارائه کنیم».
ناظران اروپایی میگویند عقب نمینشینند
با وجود انتقادها از سوی آمریکا و شرکتهای سراسر جهان، ریبرا بر عزم خود برای ادامه پاسخگو کردن شرکتهای فناوری ذیل مقررات دیجیتال بلوک پای فشردهاست.
ریبرا گفت: «وظیفه ماست به دیگران یادآوری کنیم که شایسته احترامیم».
او افزود: «من وارد این نمیشوم که آنها استانداردهای سلامت را در بازار آمریکا چگونه تنظیم میکنند، اما مسئول دفاع از عملکرد درست بازارهای دیجیتال در اروپا هستم و این موضوع هیچ ارتباطی با هیچ نوع گفتوگوی مشترکی ندارد».