در این برنامه “گزارشگر” برای بررسی حال و هوای انتخاباتی به ششصد متری زیر زمین، به قلب یک معدن ذغال سنگ در منطقه دونباس اوکراین می رویم، منطقه ای مهم درصفحه شطرنج سیاسی این کشور. رای دهندگان که بطور سنتی طرفدار “حزب مناطق” اوکراین هستند، امروز چگونه فکر می کنند؟
تب و تاب رقابت های انتخاباتی اوکراین داغتر شده است. بسیاری از افراد مقیم دونباس، این قطب صنایع سنگین اوکراین، از هم اکنون انتخاب سیاسی خود را انجام داده اند. آنها مثل میکولا اشمیگول، طرفدار دولت و حزب در قدرت هستند.
رییس جمهوری کنونی اوکراین هم اهل این منطقه است و شاید از اینرو یک نوع ثبات و اطمینان از آینده بر این منطقه حاکم شده است. بسیار مانند میکولا اشمیگول، به کار خود و شرکتی که برای آن کار می کنند، افتخار می کنند. او بیست و پنجمین سالگرد آشنایی با همسرش را جشن می گیرد و فرصتی پیش آمده که به همراه خانواده اش در “مرکز فرهنگی اسلاو” در دونتسک ناهار صرف کنند.
صنایع “دونتسک استیل” یعنی همانجایی که میکولا برای آن کار می کند با حمایت مالی از باشگاه فوتبال معروف این شهر زمینه پیشرفت چشمگیر آن و افتخار شهروندان را هم فراهم آورده است.
میکولا اشمیگول می گوید:“من بیش از ده سال است که کار می کنم، دقیقا دوازده سال در این مجموعه بوده ام. اینجا در کارخانه ذوب آهن دونتسک همه نوع امکانات ایمنی در اختیارمان است. از لباسهای ایمنی مانند روپوش و دستکش گرفته تا مزیتهای اجتماعی مثل مسافرت و مرخصی استعلاجی. فکر می کنم در اینجا کارگران کاملا تحت حمایت هستند.”
النا اشمیگول، همسر میکولا می گوید:“من خانه دار هستم، شوهرم نمی خواهد که من بیرون کار کنم. او من را خیلی دوست دارد و برایم احترام زیادی قائل است. من به کارهای خانه و بچه ها و درسشان می رسم. من زندگیم را دوست دارم و شوهری که در کنارم باشد. از زندگی دیگر چه می خواهم؟”
دستمزد میکولا حدود 900 یورو در ماه است . در حالیکه حقوق متوسط اوکراینی ها بین 250 تا 300 یورو در ماه است.
میکولا اشمیگول می گوید:” ثبات وجود دارد. من فکر می کنم اگر دولت عوض بشود شرایط نمی تواند بهتر از این بشود. قبلا نتایجش را دیده ایم. انتخابات هیچ تاثیری بر متالورژی یا تولید ذغال سنگ و یا حتی بر کشاورزی و اقتصاد اوکراین ندارد.”
اما شاید بحران اقتصادی فراگیر تهدیدی باشد بر بهشت کوچک و امن خانواده اشمیگول…
آندری یمشنکو قائم مقام مدیریت مجموعه “ دونتسک استیل” می گوید: “برهیچ کس پوشیده نیست که دنیای متالورژی مخصوصا در اروپا و “کشورهای مستقل مشترک المنافع” در بهترین دوران خود به سر نمی برد. با این حال اقدامات در جهت صرفه جویی در انرژی صورت گرفته که کمکی به کارخانه ها برای نجات یافتن و سرپاماندن و حرکت کردن رو به جلو است.”
اما سرمایه گذاری بر روی فن آوریهای ذخیره انرژی در آینده نزدیک کفاف نیاز شرکتهای فعال در دونباس را برای تامین زندگی در شان کارکنان خود، آنگونه که امروز شاهد آن هستیم، نخواهد داد.
ایهور بوراکوفسکی مدیر موسسه پژوهشهای اقتصادی و مشاوره در امور سیاستگذاری می گوید :” تولید کنندگان اوکراینی از جهت مهارت و طراحی مدلهای جدید تولید در سطح خیلی بالایی نیستند. این بدین مفهوم است که کیفیت تولیدات حال حاضر ما از لحاظ ارزش افزوده درحد متوسط است. ما بویژه در این بخش رقابت بسیار شدیدی بعنوان مثال با تولید کنندگان دیگری از جمله چینی ها داریم.”
در کنار متالورژی (علم شناخت و استخراج فلزات)، صنعت معدن را باید یکی از پایه های اصلی قدرت اوکراین دانست. دونباس از این حیث منطقه ای مهم در استخراج ذغال سنگ بشمار می رود.
ما با یکی از معدنچیان در آغاز ساعت کاری او ملاقات می کنیم. سرگئی همراه همسر و پسرش خارج از دونتسک زندگی می کند.
سرگئی آبروسیموف، معدنچی می گوید:“هنگام سحر سگم مرا از خواب بیدار می کند. او ساعت خودش را دارد و می داند که من همیشه ساعت چهار صبح باید بیدار شوم. اگر زنگ ساعت یکدفعه کار نکرد او حتما مرا بیدار می کند.”
وضع زندگی معدنچیان در اوکراین نسبت به کارکنان بخشهای دیگر نسبتا بهتر است.
این معدن متعلق به ویکتور نوسنکیس ثروتمند معروف روسیه، مالک کل مجموعه ذوب فلزات “دونتسک استیل است.
سرگئی آبروسیموف، معدنچی می گوید:” از زمانیکه اینجا کار می کنم، یعنی از سی سال پیش… خوب استطاعت چیزهای زیادی را پیدا کرده ام. هم تجربه بدست آورده ام هم پس انداز کرده ام. الان می توانم یک ماشین خوب بخرم، هزینه بستری شدن در بیمارستان را بدهم و یا حتی به مسافرت خارجی بروم. شرایط زندگی نسبت به زمان اتحاد شوروی تغییر کرده، همه چیز بشکلی پویا گسترش پیدا کرده و محدودیتی وجود ندارد… مردم یک زندگی عادی دارند.”
معدن ذغال سنگ یکی از صنایعی است که بشدت به یارانه های دولتی وابسته است. دولت در حدود یک میلیارد یورو در اختیار این بخش قرار می دهد و منطقه دونتسک را در واقع باید دریافت کننده اصلی این یارانه ها در اوکراین دانست.
سرگئی آبروسیموف، معدنچی می گوید:” برای یک معدنچی، حقوق 2 تا 3 هزار یورویی واقعا عالیست. بنظرم چنین حقوقی برای همه شهروندان اوکراین یک دستمزد مطلوب بشمار می رود که دست آنها را برای انجام کارهای زیادی باز می کند.”
البته در مورد برخورداری مناطق دیگر اوکراین از این سیاستهای سخاوتمندانه تردیدهای زیادی وجود دارد. سیاست شرکتهای بزرگ معدن در برابر معدنچیان چیست؟
سرگئی آبروسیموف، معدنچی می گوید:” من به مناطق زیادی در اوکراین رفته ام. مردم همه جا یکی هستند… چه اینجا در دونباس، چه جای دیگر. شاید در دونباس مردم بخاطر وجود چنین صنایعی بیشتر کار می کنند. سخت کار می کنند، صبحها زودتر بلند می شوند و همیشه درگیر کار هستند. بنابراین دیگر وقتی برای پرداختن و فکر کردن به سیاست برایشان باقی نمی ماند. آنها فقط کار می کنند. بنابراین شاید مردم دونتسک نسبت به سایرین کمی متفاوت باشند چون کمی بیشتر از بقیه کار می کنند.”
خیلی از جوانان هم ترجیح می دهند درس خود را در رشته معدن ادامه دهند تا بعنوان مهندس معدن یا معدنچی آتیه خود را راحت تر تامین کنند.
ایهور بوراکوفسکی مدیر موسسه پژوهشهای اقتصادی و مشاوره در امور سیاستگذاری می گوید :” اطلاعات رسمی حکایت از آن دارد که حدود چهل درصد معادن ذغال سنگ اوکراین نیاز به بازسازی اساسی دارند و با در نظر گرفتن پیچیدگیهای استخراج در مناطق عمیق و همچنین مشکلات زمین شناسی از قبیل انواع مختلف گازهای موجود در اینجا که می تواند برای تولیدات اوکراین خطر آفرین شوند و البته هزینه فن آوری های جدید، اکثر این معادن بهتر است که کلا تعطیل شوند.”
اما واقعیت دیگر دونباس وجود معادن غیر قانونی است. طبق تحقیقات موسسه پژوهشهای اقتصادی و مشاوره در امور سیاستگذاری کی یف چیزی در حدود دوازده درصد از تولیدات ذغال سنگ دونباس بصورت غیرقانونی استخراج می شوند. دلیل آن هزینه پایین تر تولید بخاطر استفاده از معدنچیانی است که از پوشش های درمانی برخوردار نیستند و بناچار زندگی خود را با کار در چنین معادنی به مخاطره می اندازند.