یک مطالعه تازه نشان می‌دهد که تنها هفت کشور جهان استاندارد بین‌المللی کیفیت هوا را در مورد ذرات جامد معلق در هوا با قطر کمتر از ۲.۵ میکرومتر رعایت می‌کنند. این مطالعه آلودگی هوا در حد مرگبار را ناشی از افزایش فعالیت‌های اقتصادی و تأثیر سمی دود آتش‌سوزی می‌داند.
آگهیاز ۱۳۴ کشور مورد بررسی تنها هفت کشور دارای استاندارد سازمان جهانی بهداشت هستند، این هفت کشور شامل استرالیا، استونی، فنلاند، گرانادا، ایسلند، موریس و نیوزیلند هستند که محدودیت سازمان بهداشت جهانی در مورد ذرات ریز معلق در هوا با (قطر کمتر از ۲.۵ میکرومتر) ناشی از دود خودروها، کامیون‌ها و صنایع را رعایت می‌کنند.
ذرات جامد معلق در هوا با قطر کمتر از ۲.۵ میکرومتر ( PM2.5 ) استانداردی برای نوعی لکه میکروسکوپی دوده با عرضی کمتر از عرض یک موی انسان را شامل می‌شود که در صورت استنشاق می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی و مرگ‌های بی‌شماری شود و عوارض جدی برای مردم به همراه دارد. استانداردی که تعداد زیادی از کشورهای جهان از داشتن آن ناتوان هستند. این نتایج بر اساس گزارش سازمان سوئیسی کیفیت هوا (آی‌کیوایر/IQair) بوده که داده‌های بیش از سیصد هزار ایستگاه نظارتی در سراسر جهان را جمع‌آوری می‌کند.
آلوده‌ترین کشورهای جهان
در حالی که هوای جهان به طور کلی نسبت به قرن گذشته بسیار تمیزتر است، اما هنوز مکان هایی با سطوح آلودگی بسیار خطرناک وجود دارند. بر این اساس پاکستان آلوده‌ترین کشور جهان است که سطوح ریزذرات معلق آن بیش از ۱۴ برابر بالاتر از استاندارد است و هند، تاجیکستان و بورکینافاسو به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
میزان این ذرات کوچک موجود در هوا که به ریه‌ها آسیب می‌زند در بنگلادش در سال ۲۰۲۳ به ۷۹.۹۹ میکروگرم بر متر مکعب و در پاکستان به ۷۳.۷ میکروگرم رسید. این در حالی‌است که سازمان جهانی بهداشت بیش از ۵ میکروگرم را توصیه نمی‌کند.
چاد، آلوده ترین کشور جهان در سال ۲۰۲۲، به دلیل مشکلات مربوط به داده‌ها از فهرست سال ۲۰۲۳ حذف شد. ایران و سودان نیز از فهرست ۲۰۲۳ خارج شدند.
ششمین گزارش سالانه آی‌کیوایر نشان می‌دهد که آلوده‌ترین منطقه شهری جهان در سال گذشته، منطقه بگوسارای واقع در هند بوده است. کشور هند نیز چهار شهر آلوده جهان را در خود جای داده‌است. با این حال، بسیاری از کشورهای در حال توسعه، به ویژه کشورهای آفریقایی، فاقد سنجش کیفیت هوا هستند.
ثروتمندترین کشورهای جهان در فهرست آلوده‌ها
نه تنها کشورهای مذکور بلکه ثروتمندترین کشورهای توسعه‌یافته نیز در معرض تهدید پیشرفت آلودگی هوا هستند. کانادا که مدت‌ها به عنوان پاک‌ترین هوای جهان غرب در نظر گرفته می‌شد، سال گذشته به دلیل آتش‌سوزی‌های بی‌سابقه‌ای که این کشور را درنوردید، بدترین رتبه را در استاندارد ( PM2.5 ) کسب کرد و هوای سمی را به سراسر کانادا و ایالات متحده منتشر کرد.
کیفیت هوای چین نیز در سال گذشته به دلیل افزایش فعالیت‌های اقتصادی پس از همه‌گیری کووید-۱۹ تنزل یافته و افزایش ۶.۵درصدی در سطوح ذرات معلق ۲.۵ را نشان می دهد.
سازمان جهانی بهداشت دستورالعمل خود را برای سطوح «ایمن» در استاندارد ( PM2.5 ) در سال ۲۰۲۱ به ۵ میکروگرم در متر مکعب کاهش داد. بدین ترتیب و بر طبق معیار جدید بسیاری از کشورهای اروپایی که در ۲۰ سال گذشته هوای خود را به طور قابل توجهی به سمت هوای پاک گام برداشتند، نیز از فهرست دارای استاندارد خارج می‌شوند.
گلوری دلفین هامز، مدیر اجرایی آی‌کیوایر در آمریکای شمالی در این‌باره گفت: «متاسفانه همه چیز به عقب برگشته است. علم در مورد تأثیرات آلودگی هوا کاملاً واضح صحبت می‌کند و با این حال ما به سطوح آلودگی بیش از حد بالا عادت کرده‌ایم و به اندازه کافی تنظیمات را انجام نمی‌دهیم.»
خطر مرگبار آلودگی هوا و راه‌حل‌های پیش‌رو
آلودگی هوا سالانه حدود ۷ میلیون نفر را در سراسر جهان می‌کشد رقمی که بیش از مجموع مرگ و میرهای ناشی از ایدز و مالاریا است و این آلودگی امروزه در کشورهای در حال توسعه که به سوخت های کثیف برای گرم کردن، روشنایی و پخت و پز در محیط داخلی متکی هستند، بیشتر احساس می شود.
اما حتی این دستورالعمل سخت‌گیرانه‌تر نیز نمی‌تواند به خوبی خطر آلودگی هوا را کاهش دهد. تحقیقاتی که ماه گذشته توسط دانشمندان آمریکایی منتشر شد، نشان داد که هیچ سطح ایمنی برای ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرومتر وجود ندارد و حتی کمترین قرار گرفتن در معرض آن با افزایش بستری شدن در بیمارستان ناشی از بیماری قلبی و آسم مرتبط است.
هامز راه‌حل مربوط برای کاهش آلودگی هوا را کاهش وابستگی مردم به خودروها و پیاده‌روی بیشتر،اصلاح شیوه‌های جنگل‌داری برای کمک به کاهش تأثیر دود آتش‌سوزی و استفاده از انرژی پاک به جای سوخت‌های فسیلی دانست.
آیدان فارو، یکی از دانشمندان در حوزه آب و هوا درباره نیاز به نظارت بهتر بر کیفیت هوا خاطر نشان کرد: «آلودگی هوا در سال ۲۰۲۳ به عنوان یک فاجعه بهداشتی در جهان باقی ماند، مجموعه داده های جهانی آی‌کیوایر بی عدالتی‌های ناشی از آلودگی و نیاز به اقدام برای آن را یادآوری می‌کند.»