چشم‌انداز دفاعی اروپا: کدام کشورها بیشترین هزینه را می‌کنند؟

هزینه‌های دفاعی در اتحادیه اروپا همزمان با شدت گرفتن تهدیدهای جهانی به شکل قابل توجهی افزایش یافته و طی پنج سال گذشته تقریبا دو برابر شده است.

آژانس دفاعی اروپا پیش‌بینی می‌کند این رقم در سال ۲۰۲۵ به ۳۹۲ میلیارد یورو برسد. در سال ۲۰۲۰ هزینه‌ها ۱۹۸ میلیارد یورو بود؛ تغییری که به قیمت‌های جاری به معنای رشد ۹۸ درصدی است. با تعدیل تورمی، افزایش ۶۳ درصد است؛ جهشی همچنان چشمگیر میان ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵.

بسیاری از کارشناسان امنیتی این جهش را مستقیما به یورش روسیه به اوکراین و نیز کاهش پشتیبانی آمریکا از امنیت اروپا پیوند می‌دهند. با طرح صلح روسیه و اوکراین که اکنون در دست تهیه است، کارشناسان نگران‌اند توافقی که به سود مسکو باشد و برخی تضمین‌های امنیتی را کنار بگذارد، ثبات بلندمدت را تهدید کند. برای همسایگان اوکراین، خطر تهاجم احتمالی دیگر از سوی روسیه بیش از پیش واقعی به نظر می‌رسد.

در حالی که صلح جهانی شکننده است، کدام کشورهای اروپایی بیشترین سهم را به دفاع خود اختصاص می‌دهند؟

آلمان در صدر هزینه‌های دفاعی

بر اساس داده‌های آژانس دفاعی اروپا، کشورهای اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ در مجموع ۳۴۳٫۲ میلیارد یورو برای دفاع هزینه کردند. آلمان با ۹۰٫۶ میلیارد یورو با فاصله‌ای زیاد در صدر است و ۲۶٫۴ درصد از کل هزینه دفاعی اتحادیه را به خود اختصاص می‌دهد. فرانسه با ۵۹٫۶ میلیارد یورو، معادل ۱۷٫۴ درصد از کل اتحادیه، در رتبه بعدی قرار دارد.

سهم مشترک این دو کشور به ۴۳٫۸ درصد از کل هزینه‌های دفاعی اتحادیه می‌رسد؛ یعنی حدود ۱۵۰ میلیارد یورو.

به دلیل تفاوت‌های طبقه‌بندی، آمار یوروستات کمتر از داده‌های آژانس دفاعی اروپاست؛ بنابراین ارقام به‌کاررفته در این گزارش منعکس‌کننده داده‌های آژانس دفاعی اروپا هستند که همچنین به‌روزترند.

پنج کشور ۷۰ درصد هزینه‌های دفاعی را پوشش می‌دهند

ایتالیا با ۳۲٫۷ میلیارد یورو سوم است و لهستان با ۳۱٫۹ میلیارد یورو نزدیک به آن در جای چهارم. اسپانیا پنجم است، اما هزینه دفاعی‌اش در میان اقتصادهای بزرگ اروپا نسبتا پایین و ۲۲٫۷ میلیارد یورو است. اوایل امسال، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به طور علنی اسپانیا را به اخراج از ناتو تهدید کرد چون در برابر تعهد به افزایش هزینه‌های نظامی تا ۵ درصد تولید ناخالص داخلی مقاومت می‌کرد.

مجموع هزینه‌های پنج کشور نخست به ۲۳۷٫۵ میلیارد یورو می‌رسد که ۶۹٫۲ درصد از کل اتحادیه را شامل می‌شود.

چهارده کشور تنها ۸ درصد از کل اتحادیه را تشکیل می‌دهند

در مجموع ۱۴ کشور اتحادیه اروپا هریک کمتر از ۵ میلیارد یورو هزینه کرده‌اند و هشت کشور از این میان کمتر از ۲ میلیارد یورو. هزینه مجموع این ۱۴ کشور ۲۸٫۲ میلیارد یورو است؛ یعنی فقط ۸٫۲ درصد از کل اتحادیه. این گروه شامل اتریش (۴٫۹ میلیارد یورو)، مجارستان (۴٫۵ میلیارد یورو) و پرتغال (۴٫۲ میلیارد یورو) هم می‌شود. مالت، کوچک‌ترین عضو اتحادیه، با تنها ۹۹ میلیون یورو کمترین هزینه را ثبت کرده است.

بریتانیا و ترکیه از اعضای مهم اروپایی ناتو هستند، هرچند عضو اتحادیه اروپا نیستند. بنا بر آمار ناتو، بریتانیا در سال ۲۰۲۴ مبلغ ۶۵٫۸ میلیارد پوند (۷۴٫۹۷ میلیارد یورو) و ترکیه حدود ۲۴٫۴ میلیارد یورو برای دفاع هزینه کرده‌اند.

هزینه دفاعی به ازای هر نفر

هزینه دفاعی سرانه در اروپا بسیار متفاوت است؛ از ۱۷۴ یورو در مالت تا ۱٬۵۴۰ یورو در دانمارک در سال ۲۰۲۴. میانگین ساده میان کشورهای اتحادیه ۶۸۶ یورو است و اگر بر مبنای جمعیت اتحادیه در ابتدای سال وزن‌دهی شود، به ۷۶۴ یورو می‌رسد.

علاوه بر دانمارک، چهار کشور دیگر بیش از ۱٬۰۰۰ یورو به ازای هر نفر هزینه می‌کنند: هلند (۱٬۱۸۴ یورو)، فنلاند (۱٬۱۴۰ یورو)، سوئد (۱٬۰۷۳ یورو) و آلمان (۱٬۰۶۹ یورو).

این رقم در ده کشور زیر ۵۰۰ یورو است؛ از جمله در اسپانیا که ۴۶۵ یورو هزینه می‌کند.

از میان دو اقتصاد بزرگ دیگر، فرانسه ۸۶۹ یورو به ازای هر نفر هزینه می‌کند و ایتالیا ۵۵۵ یورو اختصاص می‌دهد.

روند تغییر هزینه دفاعی در اروپا چگونه است؟

کاله هاکانسون، پژوهشگر در آژانس پژوهش‌های دفاعی سوئد، به یورونیوز بیزنس گفت: «تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین عامل اصلی افزایش هزینه‌های دفاعی بوده است.»

او افزود: «اگرچه سرمایه‌گذاری‌های دفاعی در اروپا طی دهه گذشته پیشتر رو به افزایش بود، جنگ اوکراین یک نقطه عطف بزرگ رقم زد.»

آمار یوروستات و آژانس دفاعی اروپا افزایش هزینه‌ها به قیمت‌های جاری را نشان می‌دهد، در حالی که محاسبات آژانس با قیمت‌های ثابت ۲۰۲۴ تغییر واقعی را به قیمت‌های سال ۲۰۲۴ آشکار می‌کند.

بر پایه قیمت‌های ثابت ۲۰۲۴، هزینه دفاعی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۰ برابر با ۲۳۴٫۲ میلیارد یورو بود. این رقم در ۲۰۲۴ به ۳۴۳٫۲ میلیارد یورو رسید و انتظار می‌رود در ۲۰۲۵ به ۳۸۱ میلیارد یورو برسد.

افزایش واقعی در دهه گذشته، از ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵، ۹۹ درصد است. در ۲۰۱۴ هزینه‌ها در کمترین سطح واقعی خود و برابر با ۱۸۸٫۵ میلیارد یورو قرار داشت. از آن زمان هر سال افزایش یافته است.

رافائل لوس، پژوهشگر سیاستگذاری در شورای روابط خارجی اروپا (ECFR), به یورونیوز بیزنس گفت: «در سال ۲۰۱۴، کشورهای اتحادیه اروپا که بیشترشان عضو ناتو هم هستند، در واکنش به نخستین یورش روسیه به اوکراین روند کاهش بودجه‌های دفاعی را متوقف کردند.»

او با این حال افزود که چند سال طول کشید تا رشد نسبی بودجه‌های دفاعی از رشد تولید ناخالص داخلی پیشی بگیرد و به هدف ۲ درصدی ناتو برای هزینه‌های دفاعی نزدیک شود؛ هدفی که اتحادیه اروپا نیز آن را معیار خود قرار داد.

اعضای ناتو در نشستی اوایل امسال در پاسخ به فشار آمریکا توافق کردند هزینه‌های دفاعی را تا سال ۲۰۳۵ به ۵ درصد تولید ناخالص داخلی برسانند. کشورها قصد دارند ۳٫۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را صرف دفاع محوری کنند و ۱٫۵ درصد باقی‌مانده را به زیرساخت‌های گسترده‌تر امنیتی اختصاص دهند.