بسیاری از اروپاییها برای پرداخت هزینههای مسکن وامهای رهنی سنگین میگیرند. برای برخی این وامها یعنی کمکردن خریدهای روزمره. اما اول کدام قلم حذف میشود؟
حدود ۷۵ درصد از اروپاییها در سال ۲۰۲۵ ناچار شدند برای پرداخت اقساط وام مسکن مخارج خود را کاهش دهند. این رقم میانگین ۲۳ کشوری است که در تازهترین گزارش روندهای مسکن اروپا از سوی RE/MAX Europe منتشر شده است.
وقتی دارندگان وام مسکن برای پرداخت اقساط ناچار به کاهش یا توقف هزینهها میشوند، اولویتها درباره اینکه چه چیزهایی حذف شود در کشورها متفاوت است. بیشتر مردم هزینههای مربوط به بیرون رفتن، اقلام لوکس و تعطیلات را کم میکنند.
بر اساس گزارش «روندهای مسکن اروپا ۲۰۲۵» RE/MAX، در مجموعِ ۲۳ کشورِ بررسیشده، حدود ۲۵ درصد از دارندگان وام مسکن «برای پرداخت وام هرگز ناچار نشدهاند هزینهها را کم کنند، جایگزین پیدا کنند یا خرید برخی اقلام را متوقف کنند».
این سهم از ۷ درصد در مالت و رومانی تا ۴۴ درصد در هلند متغیر است و نشان میدهد تقریبا نیمی از دارندگان وام مسکن در هلند با پرداخت وام خود احساس راحتی میکنند. لیتوانی با ۴۲ درصد، بریتانیا با ۳۷ درصد و سوئیس با ۳۶ درصد نیز در میان کشورهایی هستند که وضعیت پرداخت وام مسکن در آنها نسبتا بهتر است.
سهم دارندگان وام مسکن که برای همگامشدن با اقساط نیازی به کاهش هزینهها نداشتهاند، در چندین کشور کمتر از ۱۵ درصد است. این امر نشان میدهد اکثریت بزرگی برای تامین وام خود به زحمت افتادهاند. این کشورها شامل مالت، رومانی، مجارستان، ایرلند، ترکیه، اسلوونی، یونان، کرواسی و ایتالیا هستند.
در میان پنج اقتصاد بزرگ اروپا، بریتانیا با ۳۷ درصد بهترین وضعیت را دارد که بهوضوح بالاتر از میانگین ۲۵ درصدی است. پس از آن آلمان و اسپانیا هر کدام با ۲۲ درصد، فرانسه با ۲۱ درصد و ایتالیا با ۱۴ درصد قرار دارند.
اول کدام هزینهها کم میشود؟
بهطور متوسط، دارندگان وام مسکن پیش از هر چیز از هزینههای بیرون رفتن میزنند؛ از جمله قرارهای دو نفره و رفتن به سینما، جشنوارهها، کلابها و بارها. ۴۱ درصد از تمام دارندگان وام گفتند دستکم یک بار برای صرفهجویی در پرداختهایشان تصمیم گرفتهاند بیرون نروند.
اگر محاسبه را محدود به کسانی کنیم که گفتهاند برای پرداخت وام به زحمت افتادهاند، سهم کسانی که از بیرون رفتن صرفنظر کردهاند به ۵۵ درصد میرسد.
اقلام مصرفی لوکس مانند مواد غذایی ممتاز، الکل و لوازم بهداشتی گرانقیمت در رتبه دوم قرار میگیرد؛ ۳۸ درصد از همه دارندگان وام این خریدها را کم کرده یا کنار گذاشتهاند. تعطیلات نیز با فاصلهای اندک در رتبه سوم است.
نزدیک به سه نفر از هر ده نفر (۲۹ درصد) دستکم یک بار خرید پوشاک و کفش را کم کرده یا متوقف کردهاند. دیگر صرفهجوییها شامل لوازم الکترونیکی، خدمات اشتراکی، اقلام مربوط به سرگرمی، کالاهای ورزشی، کلاسها و اشتراک باشگاههای ورزشی و همچنین اقلام روزمره مانند مواد غذایی و لوازم بهداشتی پایه است.
اولویتهای مردم در اینکه برای پرداخت اقساط وام مسکن چه چیزهایی را کمتر بخرند یا از خریدشان صرفنظر کنند، بین کشورها بسیار متفاوت است.
برای مثال در یونان، مجارستان، رومانی و ترکیه به دلیل فشار بالای بودجه خانوار، دارندگان وام مسکن زودتر به کاهش اقلام ضروری روی میآورند. در مقابل، در بریتانیا، هلند، سوئیس، لیتوانی و لوکزامبورگ کاهشها ملایمتر و گزینشیتر است و اغلب از صرفهجوییهایی که تاثیر عمدهای بر زندگیشان بگذارد پرهیز میشود.
وام مسکن شفاف است، مشکل هزینههای انرژی است
لوکا برتالوت، دبیرکل فدراسیون وام مسکن اروپا، گفت که درباره دسترسیپذیری مسکن و وام مسکن یک بحث سیاسی مهم در جریان است.
او توضیح داد که برخی بازارها به وامهای با نرخ ثابت تکیه زیادی دارند و برخی دیگر بیشتر نرخهای شناور ارائه میکنند که در آنها بهره هر ماه نوسان میکند. او به یورونیوز بیزنس گفت: «این موضوع همچنین به ماهیت زیرساخت مالی کشور مربوط است.»
او افزود: «در آلمان و حالا در اسپانیا گرایش به استفاده بیشتر از وامهای با نرخ ثابت وجود دارد.»
با این حال برتالوت استدلال کرد که در موضوع ناتوانی از پرداخت، مساله اصلی نوع وام نیست، چون وامگیرندگان خود انتخاب میکنند سراغ نرخهای شناور بروند یا نه. او گفت که نظام وام مسکن شفاف است و دارندگان وام میتوانند ارزیابی خود را انجام دهند. او گفت: «از نظر من ریسک کجاست؟ هزینه انرژی، از سوی دیگر، چیزی است که خانواده نمیتواند کنترل کند.»