مطالعهای جدید نشان میدهد برخی علائم افسردگی در میانسالی میتوانند نشانهای از احتمال ابتلا به زوال عقل در سالهای بعد زندگی باشند؛ یافتهای که شاید امکان پیشگیری و مداخله زودهنگام را فراهم کند.
در حالی که ارتباط میان افسردگی و زوال عقل پیشتر نیز مطرح شده بود، این پژوهش که به رهبری تیمی از کالج دانشگاهی لندن انجام شده، گامی فراتر رفته و شش علامت مشخص افسردگی را شناسایی کرده است که بیش از سایر علائم با افزایش خطر زوال عقل مرتبط هستند.
فیلیپ فرانک، روانشناس اپیدمیولوژیست و نویسنده اصلی مطالعه، میگوید: «یافتههای ما نشان میدهد خطر زوال عقل نه با افسردگی بهطور کلی، بلکه با مجموعهای محدود از علائم افسردگی مرتبط است.»
او افزود: «این رویکرد مبتنی بر علائم، تصویر بسیار شفافتری از افرادی به ما میدهد که ممکن است دههها پیش از بروز زوال عقل آسیبپذیرتر باشند.»
پژوهشگران دادههای مربوط به ۵۸۱۱ نفر شرکتکننده در یک مطالعه طولی در بریتانیا را بررسی کردند. اطلاعات سلامت روان این افراد بین سالهای ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۹ جمعآوری شد؛ زمانی که شرکتکنندگان بین ۴۵ تا ۶۹ سال سن داشتند و هیچکدام به زوال عقل مبتلا نبودند.
پس از آن وضعیت سلامت این افراد بهطور میانگین حدود ۲۰ سال پیگیری شد. تشخیصهای ثبتشده زوال عقل در پروندهها و پایگاههای سلامت بریتانیا تا سال ۲۰۲۳، مبنای نتایج نهایی قرار گرفت.
در این بازه زمانی، ۱۰.۱ درصد از شرکتکنندگان به زوال عقل مبتلا شدند. تحلیلها نشان داد افرادی که در میانسالی پنج علامت یا بیشتر از افسردگی را گزارش کرده بودند، با ۲۷ درصد خطر بالاتر ابتلا به زوال عقل روبهرو بودند.
اما نکته مهم این بود که این افزایش خطر عمدتا ناشی از شش علامت خاص در میان ۳۰ علامت افسردگی بررسیشده بود. این شش علامت عبارتاند از: دشواری در تمرکز، از دست دادن اعتمادبهنفس، ناتوانی در کنار آمدن با مشکلات، احساس نکردن محبت نسبت به دیگران، عصبی بودن مداوم و نارضایتی از نحوه انجام کارها.
در میان این موارد، کاهش اعتمادبهنفس و ناتوانی در مقابله با مشکلات بیشترین ارتباط را با زوال عقل داشتند و هرکدام بهتنهایی خطر ابتلا را حدود ۵۰ درصد افزایش میدادند.
در مقابل برخی علائم دیگر مانند مشکلات خواب یا افکار خودکشی، هیچ ارتباط بلندمدتی با تشخیص زوال عقل نشان ندادند.
اگرچه طراحی این مطالعه امکان اثبات رابطه علت و معلولی را فراهم نمیکند، اما نتایج آن نشان میدهد برخی جنبههای افسردگی میتوانند با احتمال بالاتر بروز زوال عقل همراه باشند.
این یافتهها میتواند به درک بهتر این موضوع کمک کند که چرا زوال عقل در برخی افراد شکل میگیرد و در برخی دیگر نه.
فیلیپ فرانک میگوید: «علائم روزمرهای که بسیاری از افراد در میانسالی تجربه میکنند، ظاهرا حاوی اطلاعات مهمی درباره سلامت بلندمدت مغز هستند. توجه به این الگوها میتواند فرصتهای تازهای برای پیشگیری زودهنگام ایجاد کند.»
پژوهشگران تاکید میکنند که افسردگی و زوال عقل هر دو اختلالهایی پیچیده و چندوجهی هستند و شکل بروز آنها در افراد مختلف تفاوت دارد؛ موضوعی که شناسایی ارتباط میان آنها را دشوار میکند، اما این مطالعه نشان میدهد چنین کاری ممکن است.
با این حال تیم تحقیق اذعان دارد که این نتایج الزاما قابل تعمیم به همه جمعیتها نیست. مطالعه تنها در بریتانیا و بر روی گروهی نسبتا سالم از کارمندان دولتی انجام شده و شیوع زوال عقل در این گروه کمتر از جمعیت عمومی بریتانیا بوده است.
به گفته پژوهشگران، انجام مطالعات مشابه در جمعیتهای متنوعتر ضروری است؛ بهویژه در شرایطی که با افزایش سن جمعیت جهان، انتظار میرود موارد زوال عقل در سطح جهانی بیشتر شود.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
با این وجود، این نتایج میتواند نقطه شروع مهمی باشد و حتی پیشگیری از بخشی از موارد زوال عقل نیز تأثیر بزرگی خواهد داشت.
میکا کیویمکی، اپیدمیولوژیست و از نویسندگان مطالعه، میگوید: «افسردگی یک شکل واحد ندارد؛ علائم آن بسیار متنوع است و اغلب با اضطراب همپوشانی دارد. ما دریافتیم که این الگوهای ظریف میتوانند نشان دهند چه کسانی در معرض خطر بالاتر ابتلا به اختلالات عصبی هستند.»
او افزود: «این یافتهها ما را یک گام به درمانهای شخصیسازیشده و مؤثرتر در حوزه سلامت روان نزدیکتر میکند.»
نتایج این پژوهش در نشریه علمی «روانپزشکی لنست» منتشر شده است.