با افزایش سن، بسیاری از افراد نگران کاهش حافظه و کاهش قدرت تفکر خود هستند. اما خبر خوب این است که به گفته پژوهشگران دو دانشگاه معتبر آمریکایی، یک راه ساده، انسانی و در دسترس وجود دارد که میتواند روند پیری مغز را بین ۱۵ تا ۲۰ درصد کندتر کند: کار داوطلبانه و کمککردن به دیگران.
تحقیقات مشترک دانشگاه آستین ایالت تگزاس و دانشگاه بوستون ایالت ماساچوست نشان داد که کار داوطلبانه منظم یا کمک به دیگران، به طور قابل توجهی روند زوال شناختی (مانند از دست دادن قدرت استدلال، حافظه، تمرکز و مهارتهای حل مسئله) را در میانسالان و سالمندان کُند میکند که شاهد دیگری درباره اهمیت داشتن ارتباطات اجتماعی معنادار برای تقویت وضعیت سلامتی بدن است.
مطالعه جدید روی بیش از ۳۰ هزار بزرگسال در ایالات متحده انجام شده و پژوهشگران وضعیت زندگی این افراد را که بالای ۵۱ سال داشتند، طی یک دوره ۲۰ ساله بررسی کردند. نتیجه بررسیها نشان داد که میزان «زوال شناختی مرتبط با پیری» برای افرادی که خدمات داوطلبانه انجام میدادند یا به طور منظم به همسایگان، خانواده یا دوستان خود در خارج از خانه کمک میکردند، ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش یافته است.
دو تا چهار ساعت کار داوطلبانه در هفته
این مزیت شناختی حتی زمانی مشاهده شده که سالمندان فقط دو تا چهار ساعت در هفته را به کمک به دیگران اختصاص دادند.
منظور از کارهای داوطلبانه، هم شامل فعالیتهای رسمی میشد و هم غیررسمی. فعالیتهایی مانند مشارکت در خیریهها، کمک به همسایگان، اقوام یا دوستان نیازمند؛ از مراقبت از کودکان آنها گرفته تا کمک در چمنزنی یا کتاب خواندن برای کودکان.
همه این رفتارها برای مغز سالمندان مفید هستند. کارهای داوطلبانه نیازمند فکر کردن، برنامهریزی، صحبت کردن و گاهی حتی تلاش جسمی هستند؛ این فعالیتها مغز را بیدار نگه میدارند.
سائه هوانگ هان، استادیار علوم توسعه انسانی و خانواده در دانشگاه تگزاس و رهبر این تحقیق میگوید: «آنچه برای من جالب بود، اینکه مزایای شناختی کمک به دیگران، فقط در کوتاهمدت دیده نمیشدند بلکه با مشارکت پایدار در طول زمان، بر میزان این مزایا افزوده میشدند و شامل همه کارهای داوطلبانه، چه رسمی و چه کمکهای غیررسمی میشد. تنها دو تا چهار ساعت مشارکت در کارهای داوطلبانه، مزایای قوی را به همراه داشت.»
به عبارت دیگر، در سالمندانی که تنها چند ساعت در هفته به دیگران کمک میکنند، روند کاهش حافظه و مهارتهای شناختی تا یکپنجم کُندتر میشود.
گزارشها حاکی از آن است که تقریبا ۱ نفر از هر ۳ آمریکایی مسن، در فعالیتهای داوطلبانه برنامهریزیشده یا رسمی شرکت میکنند و بیش از نیمی از آنها نیز همزمان در کارهای داوطلبانه غیررسمیتر مانند کمک به هم محلیهای خود مشارکت دارند.
پژوهشگران برای انجام این تحقیق، از دادههای مرکز مطالعه ملی سلامت و سازمانهای بازنشستگی برای افراد بالای ۵۱ سال استفاده کردند.
این مطالعه نشان داد که نهتنها زوال شناختی مرتبط با سن، با شروع و ادامه رفتارهای کمکرسانی افراد، کُند میشود بلکه میتوان انتظار داشت افرادی که رفتارهای کمکرسانی را بخشی از روال زندگی خود کنند، سال به سال، دستاوردهای بیشتری داشته باشند.
سائه هوانگ هان افزود: «دادههای ما همچنین نشان میداد که "کنارهگیری کامل" از کمک کردن، باعث بدتر شدن عملکرد شناختی در سالمندان میشود. این نشان دهنده اهمیت درگیر نگه داشتن سالمندان در نوعی از فعالیت داوطلبانه و کمک کردن تا حد امکان است.»
کاهش اثرات استرس مزمن
تحقیقات جداگانهای نیز نشان داد که کارهای داوطلبانه از اثرات نامطلوب استرس مزمن بر التهاب سیستمیک (یک وضعیت التهابی که سرتاسر بدن را تحت تأثیر قرار میدهد) میکاهد. این اثر به ویژه در میان افرادی که سطح التهاب بالاتری دارند، برجستهتر بوده است.
یافتههای این دو مطالعه در کنار هم ثابت میکند که رفتارهای کمککننده میتوانند باعث تقویت سلامت مغز شوند، چه با کاهش فرسودگی فیزیولوژیکی مرتبط با استرس و چه با تقویت ارتباطات اجتماعی که مزایای روانی، عاطفی و شناختی به همراه دارند.