در مراحل ابتدایی بیماری آلزایمر، معمولا کاهش تدریجی حافظه کوتاه‌مدت همراه با علائمی چون نوسانات خلقی، سردرگمی و دشواری در تمرکز ظاهر می‌شود. اما یکی از تکان‌دهنده‌ترین علائم آن که در فازهای بعدی ظاهر می‌شود، عدم توانایی فرد در به یاد آوردن عزیزان خود است.
با پیشرفت بیماری، این نشانه‌ها نه‌تنها برای بیمار بلکه بر دوش اطرافیان وی نیز سنگینی می‌کند. یکی از دردناک‌ترین علائم از دست رفتن «حافظه اجتماعی» است که با عدم توانایی در تشخیص چهره افراد آشنا و عزیزان همراه می‌شود.
اکنون پژوهشی تازه بر روی موش‌ها، به سرپرستی دانشمندان دانشگاه ویرجینیا و ویرجینیا تک در آمریکا، نشان می‌دهد که اختلال در ساختارهای ویژه‌ای که ارتباط میان نورون‌ها را پشتیبانی می‌کنند ممکن است نقشی کلیدی در این فراموشی تدریجی داشته باشد.
کشفی تازه در مغز؛ از دست رفتن شبکه‌های محافظ نورونی
در مغز افراد سالم، ساختارهایی به نام «شبکه‌های پیرنورونی» مانند یک توری محافظ در اطراف نورون‌ها شکل می‌گیرند.
این شبکه‌ها باعث پایداری ارتباطات سیناپسی، محافظت از سلول‌های عصبی در برابر استرس اکسیداتیو و تنظیم «انعطاف‌پذیری عصبی» می‌شوند؛ ویژگی‌ای که برای یادگیری و حافظه حیاتی است.
هارالد زونتایمر، عصب‌شناس دانشگاه ویرجینیا، در این باره می‌گوید: «یافتن تغییری ساختاری که بتواند نوع خاصی از فراموشی در آلزایمر را توضیح دهد، بسیار هیجان‌انگیز است. این کشف، هدف درمانی کاملا جدیدی در اختیار ما می‌گذارد و حتی داروهای بالقوه‌ای برای آن داریم.»
آلزایمر چگونه حافظه چهره‌ها را پاک می‌کند؟
در این پژوهش، دانشمندان مشاهده کردند که وقتی شبکه‌های پیرنورونی در بخشی از هیپوکامپوس به نام «سی‌ای۲»( CA2) تخریب می‌شوند، موش‌ها توانایی به‌خاطر سپردن سایر موش‌ها را از دست می‌دهند، در حالی که هنوز می‌توانند اشیاء محیط اطراف را به خاطر بسپارند.
این یافته با رفتار بیماران انسانی مبتلا به آلزایمر مطابقت دارد، چرا که در انسان نیز حافظه اجتماعی زودتر از حافظه‌ی اشیاء از بین می‌رود.
پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که ناحیه برای حافظه اجتماعی اهمیت ویژه‌ای دارد.
لاتا چونسالی، نویسنده اصلی پژوهش، در این خصوص می‌گوید: «در آلزایمر، بیماران اعضای خانواده و دوستان خود را به دلیل از دست دادن نوعی حافظه به نام حافظه اجتماعی به یاد نمی‌آورند. ما دریافتیم که پوشش توری‌شکل پیرنورونی از این نوع حافظه‌ها محافظت می‌کند.»
امید به درمانی تازه با داروهای ضدسرطان
پژوهشگران سپس آزمایش کردند که آیا می‌توان از این زوال جلوگیری کرد یا نه.
آن‌ها از مهارکننده‌های آنزیم «ام‌ام‌پی» استفاده کردند؛ موادی که هم‌اکنون در تحقیقات سرطان نیز بررسی می‌شوند. نتیجه شگفت‌انگیز بود: موش‌هایی که این مهارکننده‌ها را دریافت کردند، تخریب کمتری در شبکه‌های نورونی داشتند و توانستند حافظه اجتماعی خود را تا حد زیادی حفظ کنند.
دکتر چونسالی می‌گوید: «وقتی این ساختارهای مغزی را در اوایل عمر حیوان حفظ کردیم، موش‌های مبتلا به آلزایمر در یادآوری تعاملات اجتماعی خود عملکرد بهتری داشتند.»
او می‌افزاید: «پژوهش ما می‌تواند راه را برای درمانی تازه، یا حتی پیشگیری از آلزایمر، باز کند. چیزی که امروز بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز داریم.»
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
بیش از ۵۵ میلیون نفر در سراسر جهان با نوعی از زوال عقل زندگی می‌کنند و آلزایمر حدود ۶۰ درصد از این موارد را شامل می‌شود.
با افزایش جمعیت سالمندان، پیش‌بینی می‌شود این رقم تا دهه آینده از ۸۰ میلیون نفر نیز فراتر رود.
با این حال، پژوهشگران تأکید می‌کنند که نتایج فعلی هنوز مقدماتی است و برای تایید آن در انسان‌ها به تحقیقات گسترده‌تری نیاز است.