با آغاز رسمی بازگشت تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران در چارچوب «مکانیسم ماشه»، اقتصاد و سیاست ایران از روز شنبه ۲۷ سپتامبر وارد مرحله‌ای تازه و پرچالش‌تر شد.
آگهی
عصر شنبه ساعاتی پیش از فعال شدن کامل تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران، بازار ارز ایران دستخوش نوسان شدید شد. بر اساس گزارش سایت‌های غیررسمی رصدکننده قیمت ارز، بهای دلار آمریکا در بازار آزاد از مرز ۱۱۲ هزار تومان گذشت و حتی تا ۱۱۲ هزار و ۳۰۰ تومان هم معامله شد. یورو نیز از ۱۳۱ هزار تومان فراتر رفت.
دولت ایران در همین روز پرهیجان برای جلوگیری از ریزش بورس دست به تزریق گسترده منابع مالی زد. گزارش‌ها حاکی است که بیش از ۱۳۰ میلیارد تومان نقدینگی به بازار سهام وارد شده و «شگفتی فعالان بورس» را در پی داشته است. این اقدام باعث شد شاخص کل بورس با جهشی ۵۳ هزار واحدی به سطح ۲ میلیون و ۵۷۷ هزار واحد برسد و بیش از ۸۲ درصد نمادها در محدوده مثبت بسته شوند. هرچند ارزش و حجم معاملات خرد چندان مطلوب نبود، اما بازار سهام در پایان روز «سبز» باقی ماند.
در سطح سیاسی، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، در گفتگو با شبکه ان‌بی‌سی اعلام کرد تنها در صورتی حاضر به دیدار با دونالد ترامپ است که رئیس‌جمهوری آمریکا تحریم‌های ایران را لغو کند. او گفت: «اگر تحریمها برداشته شود، ایران آماده پذیرش سرمایه‌گذاری آمریکا خواهد بود.»
این موضع در حالی اعلام شد که پزشکیان پس از شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، ساعاتی پیش نیویورک را ترک و به تهران بازگشت، اما عباس عراقچی، وزیر خارجه دولت او در نیویورک ماند.
آقای پزشکیان پیش از ترک نیویورک در جمع خبرنگاران از فشارهای جدید واشنگتن پرده برداشت و گفت: «ایالات متحده خواستار تحویل تمام اورانیوم غنی‌شده ایران در ازای یک معافیت سه‌ماهه از تحریمها بود؛ درخواستی که غیرقابل قبول است.»
وی تاکید کرد: «اگر قرار باشد بین خواسته غیرمنطقی آمریکا و اجرای اسنپ‌بک یکی را انتخاب کنیم، همان اسنپ‌بک خواهد بود و مشکلاتمان را با وجود آن نیز حل خواهیم کرد.»
آقای پزشکیان پس از بازگشت از نیویورک به تهران گفت: «در نیویورک درباره موضوعات مرتبط با اسنپ‌بک با اروپایی‌ها مذاکره کردیم و در ظاهر به توافق رسیدیم اما پس از گفتگو آن‌ها با آمریکایی‌ها بهانه می‌آوردند.»
رئیس‌جمهوری ایران افزود: «در جلساتی با اندیشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی، شنیدیم که آمریکا خواهان ایران قدرتمند نیست و به‌دنبال تضعیف تدریجی ماست. این مساله باید هوشیاری بیشتری از سوی ما را به‌دنبال داشته باشد.»
عباس عراقچی روز شنبه با انتشار بخشی از سخنان روز جمعه خود در جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «طی سخنرانی در شورای امنیت سازمان ملل تشریح کردم که ایالات متحده به دیپلماسی خیانت کرد و تروئیکای اروپایی آن را به گور سپرد.»
او افزود: «همه آنچه در نیویورک گذشت، گواهی می‌دهد که شکست گفتگوها اتفاقی نبوده است. رد دیپلماسی از سوی آمریکا و سه کشور اروپایی اقدامی عمدی بود که بر این اشتباه محاسباتی استوار شده است که حق با زورگویان است و مردم ایران زیر فشار زورگویی‌ها تسلیم خواهند شد. اصرار بر این فرضیات نادرست، بحران غیرضروری فعلی را حل نخواهد کرد.»
آقای عراقچی همچنین فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی را «سوءاستفاده آشکار از روندهای قانونی» خواند و افزود: «قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) منقضی خواهد شد. تحریم‌های لغو شده نمی‌توانند دوباره اعمال شوند و هرگونه تلاش برای این کار باطل و بی‌اعتبار است.»
دمیتری پولیانسکی، معاون نماینده روسیه در سازمان ملل متحد گفت که کشورش این تحریمها را «باطل و بی‌اعتبار» می‌داند.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه روز شنبه طی سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل قدرت‌های غربی را متهم کرد که با اعمال مجدد تحریمها علیه ایران در دیپلماسی خرابکاری می‌کنند.
آقای لاوروف گفت: «رد درخواست روسیه برای تمدید ضرب‌الاجل در نهایت سیاست غرب در کارشکنی در پیگیری راه‌حل‌های سازنده در شورای امنیت را برملا کرد و همچنین نشان داد که آنان می‌خواهند از طریق باج‌گیری و فشار، امتیازهای یک‌جانبه از تهران بگیرند.»
با توجه به اینکه تحریم‌های شورای امنیت فعالیت‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک ایران را هم در بر می‌گیرد، وزارت دفاع ایران بار دیگر موضع سختگیرانه‌ای اتخاذ کرد. سرتیپ رضا طلایی‌نیک، سخنگوی این وزارتخانه، گفت: «هیچ‌گونه زمینه مداخله قدرت‌های بیگانه در تعیین توان و قدرت موشکی متناسب با نیاز دفاعی کشور قابل قبول نخواهد بود.»
او تاکید کرد که امنیت و منافع ملی خط قرمز ایران است و «هیچ مداخله خارجی در قدرت دفاعی کشور پذیرفته نمی‌شود.»
پیش‌تر علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، نیز خبر داده بود که قدرت‌های اروپایی خواستار محدود شدن برد موشک‌های ایران شده‌اند.
بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران نقطه عطفی در مناقشه هسته‌ای و منطقه‌ای است. هم‌زمانی جهش بی‌سابقه ارز، اصرار تهران بر حفظ برنامه هسته‌ای و موشکی، و نیز شرط‌گذاری رئیس‌جمهوری ایران برای مذاکره با ترامپ، چشم‌اندازی مبهم و پرتنش را پیش روی اقتصاد و سیاست ایران ترسیم کرده است.