مرجع بین‌المللی اصلی در زمینه تشخیص بحران‌های غذایی در هشداری تازه در روز سه‌شنبه ۲۹ ژوئیه (۷ مرداد) اعلام کرد که «بدترین سناریوی ممکنِ قحطی هم‌اکنون در نوار غزه در حال تحقق است» و پیش‌بینی کرد که «در صورت عدم اقدام فوری، مرگ‌ومیر گسترده» در این منطقه رخ خواهد داد.
آگهی
این هشدار که هنوز به سطح اعلام رسمی قحطی نرسیده، در پی واکنش شدید جهانی به تصاویر کودکان لاغر و نحیف در غزه و گزارش‌هایی از ده‌ها مرگ مرتبط با گرسنگی پس حدود ۲۲ ماه جنگ منتشر شده است.
فشارهای بین‌المللی اسرائیل را وادار کرد تا در آخر هفته گذشته اقداماتی را صورت دهد، از جمله توقف‌های روزانه جنگ در بخش‌هایی از غزه برای کمک‌رسانی بشردوستانه و نیز پرتاب هوایی اقلام امدادی. اما سازمان ملل و فلسطینیان حاضر در محل می‌گویند که تغییر چندانی رخ نداده و مردم قحطی‌زده و ناامید همچنان با هجوم به کامیون‌های امدادی، بار آن‌ها را پیش از رسیدن به مقصد تخلیه می‌کنند.
سازمان «طبقه‌بندی مرحله‌ای امنیت غذایی» یا «آی‌پی‌سی» اعلام کرده که غزه از دو سال پیش در آستانه قحطی قرار داشته، اما تحولات اخیر، از جمله «محاصره‌های فزاینده و شدیدتر» اسرائیل وضعیت را «به‌طور چشمگیری وخیم‌تر کرده است.»
به فیس‌بوک یورونیوز فارسی بپیوندید
اعلام رسمی قحطی در نقطه‌ای از جهان امری نادر است و برای این کار نیاز به داده‌هایی است که به دلیل نبود دسترسی کافی به غزه و محدودیت در جابه‌جایی درون منطقه، عمدتاً گردآوری آن‌ها ممکن نبوده است. آی‌پی‌سی تاکنون فقط چند بار اعلام رسمی قحطی کرده؛ یک بار در سومالی در سال ۲۰۱۱، در سودان جنوبی در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۲۰ و بخش‌هایی از دارفور غربی سودان در سال گذشته.
اما کارشناسان مستقل می‌گویند نیازی به اعلام رسمی ندارند تا آن‌چه را در غزه می‌بینند، درک کنند.
الکس دی وال، نویسنده کتاب «قحطی گسترده: تاریخ و آینده قحطی» و مدیر اجرایی بنیاد صلح جهانی، به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «همان‌طور که یک پزشک عمومی می‌تواند با تکیه بر علائم ظاهری بیمار آشنایش، بدون نیاز به آزمایشگاه و منتظر ماندن برای نتایج، تشخیص دهد، ما هم می‌توانیم علائم غزه را تفسیر کنیم. این قحطی است.»
شرایط اعلام رسمی قحطی چیست؟
یک منطقه زمانی رسما در وضعیت قحطی اعلام می‌شود که هر سه شرط زیر تأمین شود:
- دست‌کم ۲۰٪ از خانوارها دچار کمبود شدید غذا یا در حالت گرسنگی مطلق باشند.
- دست‌کم ۳۰٪ از کودکان بین شش ماه تا پنج سال دچار سوءتغذیه حاد یا «لاغری» (تناسب نامناسب وزن به قد) باشند.
- و دست‌کم روزانه دو نفر بزرگسال یا چهار کودک زیر پنج سال از هر ده‌هزار نفر به دلیل گرسنگی یا تأثیرات همزمان سوءتغذیه و بیماری بمیرند.
این گزارش که بر اساس اطلاعات موجود تا تاریخ ۲۵ ژوئیه تهیه شده، می‌گوید بحران به «نقطه‌ای هشداردهنده و مرگبار» رسیده است. داده‌ها نشان می‌دهد که در بیشتر نقاط غزه، سطح مصرف غذا به پایین‌ترین حد خود از زمان آغاز جنگ رسیده و از آستانهٔ قحطی عبور کرده است. در شهر غزه نیز، شاخص‌های سوءتغذیهٔ حاد از آستانهٔ قحطی فراتر رفته‌اند.
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
گزارش می‌افزاید که از هر ۱۰۰ کودک زیر پنج سال در شهر غزه، نزدیک به ۱۷ کودک دچار سوءتغذیه حاد هستند.
شواهد روزافزونی از «گرسنگی گسترده» وجود دارد. خدمات درمانی حیاتی و دیگر زیرساخت‌ها فروپاشیده‌اند. بر اساس گزارش برنامه جهانی غذا، در غزه از هر سه نفر، یک نفر روزها بدون غذا می‌ماند. بیمارستان‌ها از افزایش سریع مرگ کودکان زیر پنج سال بر اثر گرسنگی خبر می‌دهند. جمعیت بیش از دو میلیون نفری غزه در مناطق کوچک‌تری از این سرزمین ویران‌شده فشرده شده‌اند.
آی‌پی‌سی در تحلیل پیشین خود در ماه مه هشدار داده بود که اگر اسرائیل محاصره را برندارد و عملیات نظامی‌اش را متوقف نکند، غزه به‌احتمال فراوان دچار قحطی می‌شود. این نهاد در هشدار جدید خواستار «اقدام فوری و در مقیاس گسترده» شده و هشدار می‌دهد: «در صورت عدم اقدام فوری، مرگ گسترده در بخش عمده‌ای از غزه رخ خواهد داد.»
چه محدودیت‌هایی برای کمک‌رسانی وجود دارد؟
اسرائیل در طول جنگ به درجات مختلف، ورود کمک‌ها را محدود کرده است. در ماه مارس، برای اعمال فشار بر حماس جهت آزادی گروگان‌ها، ورود تمامی کالاها از جمله سوخت، غذا و دارو را قطع کرد.
در ماه مه، اسرائیل این محدودیت‌ها را کاهش داد، اما همزمان سیستم جدیدی برای تحویل کمک‌ها با حمایت آمریکا به کار گرفت که با بی‌نظمی و خشونت همراه بوده است. نهادهای سنتی کمک‌رسانی به رهبری سازمان ملل می‌گویند روند کمک‌رسانی به‌واسطه محدودیت‌های نظامی اسرائیل و همچنین غارت و هجوم مردم گرسنه مختل شده است.
در حالی‌که اسرائیل می‌گوید هیچ محدودیتی برای ورود کامیون‌های کمک به غزه وجود ندارد، آژانس‌های سازمان ملل و گروه‌های امدادی می‌گویند حتی اقدامات بشردوستانه جدید هم برای مقابله با گرسنگی فزاینده کافی نیست. سازمان پزشکان بدون مرز در بیانیه‌ای روز دوشنبه اعلام کرد که پرتاب هوایی کمک‌ها «بی‌اثر و خطرناک» است و نسبت به کامیون‌ها، کمک‌های بسیار کمتری ارائه می‌دهد.
آخرین آمار کشته‌شدگان و تلفات گرسنگی
به گفته مقامات غزه در روز دوشنبه تعداد کشته‌شدگان فلسطینی در نوار غزه از آغاز جنگ تاکنون به ۵۹ هزار و ۹۲۱ هزار نفر رسیده و ۱۴۵ هزار و ۲۳۳ نفر دیگر نیز زخمی شده‌اند.
در ۲۴ ساعت گذشته، حملات اسرائیل جان ۱۰۰ نفر را گرفته و ۳۸۲ نفر دیگر را مجروح کرده است.
علاوه بر تلفات ناشی از عملیات نظامی، وضعیت انسانی در این منطقه محاصره‌شده همچنان رو به وخامت است.
مقامات بهداشت غزه روز دوشنبه اعلام کردند که ۱۴ فلسطینی، از جمله چند کودک، طی ۲۴ ساعت گذشته به دلیل قحطی و سوءتغذیه ناشی از محاصره تحمیلی اسرائیل جان خود را از دست داده‌اند. با احتساب این موارد، تعداد کل جان‌باختگان ناشی از قحطی به ۱۴۷ نفر رسیده که از این تعداد، ۸۸ نفر کودک بوده‌اند.
دفتر رسانه‌ای دولت حماس در غزه روز دوشنبه اعلام کرد که بیش از ۴۰ هزار نوزاد زیر یک سال در غزه در معرض «مرگ تدریجی» قرار دارند چرا که محاصره مداوم اسرائیل مانع از ورود شیر خشک به این منطقه شده است.
اسرائیل باز هم تکذیب کرد
وزیر امور خارجه اسرائیل، گیدعون سعار، روز سه‌شنبه ادعاهای مربوط به گرسنگی در غزه را رد کرد. او در یک نشست خبری در اورشلیم گفت: «واضح است که پس از تقریباً دو سال جنگ، وضعیت دشوار است. اما یک دروغ وجود دارد و آن دروغ، اعمال سیاست قحطی است که رسانه‌های بین‌المللی، از جمله بی‌بی‌سی، در ترویج آن مشارکت دارند.»
سعار ادعا کرد: «ما از آغاز جنگ تاکنون، در شرایطی بسیار پیچیده، بسیار سخت تلاش کرده‌ایم تا ورود کمک‌های انسانی به نوار غزه را تسهیل کنیم.»
او افزود که تمرکز بر مسئله گرسنگی، یک «کارزار تحریف‌شده فشار بین‌المللی» است و این کارزار را به دامن‌زدن به یهودستیزی در سراسر جهان متهم کرد. وی همچنین گفت فشارهای بین‌المللی اخیر بر اسرائیل، باعث شده که موضع حماس سخت‌تر شود.
پیش از سعار، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز گفته بود که در غزه هیچ‌کس گرسنه نیست و اسرائیل در طول جنگ کمک کافی ارسال کرده است. وی گفت: «در غیر این صورت، دیگر غزه‌ای وجود نداشت.»
ارتش اسرائیل نیز روز دوشنبه آن‌چه را «ادعاهای دروغین درباره گرسنگی عمدی در غزه» خواند، محکوم کرد.
اما نزدیک‌ترین متحد اسرائیل اکنون ظاهراً نظر دیگری دارد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز دوشنبه درباره تصاویر اخیر از غزه گفت: «این بچه‌ها واقعاً گرسنه به نظر می‌رسند.»