تنش‌های سیاسی ناشی از حمایت فرانسه از ارمنستان و اتهامات این کشور علیه باکو بار دیگر در اجلاس تغییرات اقلیمی «کُپ۲۹» سازمان ملل به میزبانی جمهوری آذربایجان سر برآورد. اما چه چیزی باعث ادامه این تنش‌ها بین دو طرف شده است؟
آگهی
اجلاس تغییرات اقلیمی «کُپ۲۹» با یک حادثه دیپلماتیک در آذربایجان آغاز شد؛ جایی که الهام علی‌اف، رئیس جمهوری کشور میزبان با متهم کردن دولت امانوئل ماکرون به ارتکاب «جنایاتی» در سرزمین‌های فراساحلی فرانسه، آتش تنش‌های تازه سربرآورده از زیر خاکستر را شعله‌ور کرد.
الهام علی‌اف در این خصوص تصریح کرد: «درس‌های ناشی از جنایات فرانسه در سرزمین‌های موسوم به فراسوی دریاها، بدون اشاره به موارد اخیر نقض حقوق بشر توسط این رژیم، ناقص خواهد بود.»
حمایت فرانسه از ارمنستان
کارشناسان می گویند منشا تنش‌های فزاینده اخیر بین پاریس و باکو ناشی از حمایت قاطعانه فرانسه از ارمنستان در درگیری ارضی میان این کشور و آذربایجان بر سر قره باغ است.
تئونا لاورلاشویلی، کارشناس مسائل اروپا به یورونیوز گفت: «این یک اقدام عمدتاً سیاسی از سوی آذربایجان برای عقب راندن فرانسه از مواضع خود در پی حمایت قوی از ارمنستان است.»
وی می‌افزاید: «این تنش‌ها ریشه در اختلافات سیاسی دارد و آنچه جمهوری آذربایجان انجام می‌دهد تلاشی انتقامی در قبال حمایت‌های قابل توجه فرانسه از ارمنستان است.»
این کارشناس و پژوهشگر مسائل اروپا در ادامه یادآور می‌شود که فرانسه بویژه در زمان مناقشه و درگیری‌ها میان باکو و ایروان بر سر کنترل منطقه قره‌باغ، کمک‌های دیپلماتیک، مالی و حتی نظامی در اختیار ارمنستان قرار داده است.
دخالت‌های آذربایجان
پاریس در مقابل باکو را به دخالت در امور داخلی فرانسه به‌ویژه در برخی سرزمین‌های فراساحلی از جمله کالدونیای نو، متهم می‌کند.
شورش‌های اخیر در کالدونیای نو که به دنبال طرح لایحه بحث‌برانگیز تغییر قوانین انتخاباتی رخ داد و به کشته شدن ۱۳ نفر انجامید، بهانه‌ای برای این اتهامات شده است.
فرانسه همچنین معتقد است که باکو از جنبش‌های استقلال‌طلب در مناطق تحت حاکمیت این کشور حمایت می‌کند تا آنها را بی‌ثبات کند.
باستین واندندیک، استاد ژئوپلیتیک اقیانوس آرام و رئیس ستاد سونیا باکس، رئیس استان جنوبی کالدونیای نو می‌گوید: «به وضوح مشخص است که دخالت سیاسی وجود دارد. گروهی به همین منظور تحت نام «ابتکار باکو» در ژوئیه ۲۰۲۳ تأسیس شد و تا به امروز به فعالیت خود ادامه داده است.»
این استاد ژئوپولیتیک به یورونیوز گفت: «این گروه یک لابی بین‌المللی است که از تشکل‌های استقلال‌طلب حمایت می‌کند و با اعمال نفوذ سیاسی، به آنها کمک می‌کند تا به اهداف خود نزدیک‌تر شوند.»
توافق‌نامه بحث‌برانگیزی میان کنگره کالدوینای‌نو و پارلمان آذربایجان که ماه آوریل با امضای یک نماینده طرفدار استقلال به تصویب رسید و سپس لغو شد، موجی از خشم را در این میان برانگیخت. سفر مقامات گروه‌های استقلال‌طلب به آذربایجان نیز به افزایش تنش‌ها دامن زد.
جودی لاپورت، محقق سیاسی در کالج لینکلن دانشگاه آکسفورد در این خصوص می‌گوید: «آذربایجان با معرفی خود به عنوان حامی جزایر و کشورهای کوچک در حال مبارزه با استعمار، تلاش دارد تا در سطح جهانی از خود تصویری مثبت به عنوان مدافع آزادی و استقلال ارائه دهد. آنها این رویکرد را به عنوان بخشی از مبارزه علیه دخالت خارجی در امور داخلی کشورها در پیش می‌گیرند.»
لاپورت معتقد است که این استراتژی با تاریخچه آذربایجان در جنبش عدم تعهد همسو است، جنبشی که در دوران جنگ سرد برای دفاع از منافع کشورهای در حال توسعه پا گرفت.
کارزارهای اطلاعات نادرست و جعلی
گزارشی از نهاد نظارت بر مداخله دیجیتال خارجی در فرانسه نشان می‌دهد که آذربایجان کارزارهای اطلاعات نادرست را به منظور تحت تاثیر قرار دادن رسانه‌های اجتماعی و فریب کاربران آنها در فرانسه راهبری می‌کند.
باستین واندندیک معتقد است در حالی که اختلافات واقعی منجر به شورش در کالدونیای نو شد، اما دخالت آذربایجان این بحران را تشدید کرد.
این تحلیلگر روابط بین‌الملل معتقد است: «اگر آذربایجان واقعاً به حق مردم در تعیین سرنوشت اهمیت می‌داد، باید اهمیت دادن به این مطالبه را از خاک خود شروع می‌کرد.»
او می‌گوید: «واقعیت این است که امروز سرزمینی در آذربایجان به نام قره باغ وجود دارد که عمدا توسط رژیم علی‌اف قربانی پاکسازی قومی شده است.»
واندندیک می‌افزاید آذربایجان از کالدونیای نو به عنوان محلی برای آزمایش تاکتیک‌های خود بهره برده و اکنون تمرکز خود را به دیگر سرزمین‌های فراساحلی این کشور همچون هند غربی فرانسه، گویان فرانسه و پُلینزی فرانسه معطوف کرده است.
با وجود قراردادهای تجاری و گازی میان باکو و اتحادیه اروپا، تنش‌ها میان فرانسه و جمهوری آذربایجان همچنان ادامه دارد و هیچ نشانه‌ای از کاهش آنها دیده نمی‌شود.
باکو همچنین در پاسخ به اتهامات فرانسه، هرگونه دخالت در کارزارهای اطلاعات نادرست و نیز اعتراضات و شورش‌ها در کالدونیای نو را رد کرده است.
به گزارش رسانه های آذربایجانی، سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور ماه مه گذشته آنچه وی «اظهارات توهین‌آمیز طرف فرانسوی» خوانده را قویاً محکوم کرده و خواستار توقف کمپین سیاه‌نمایی علیه آذربایجان با طرح اتهامات غیرقابل قبول در زمینه قتل‌عام ارامنه شده بود.