برخی رسانهها و خبرگزاری بینالمللی به دنبال اعلام تعداد نامزدهای جایزه نوبل صلح ۲۰۲۳ از چهرههای شاخصی دیگری مانند «مجبوبه سراج»، فعال مدنی و روزنامهنگار ۷۵ ساله افغانستان به عنوان نامزد احتمالی این جایزه نام برده بودند.
آگهیمحبوبه سراج کیست و چه فعالیتهایی انجام داده است که منجر به معرفی او به عنوان کاندیدای این جایزه شد؟
محبوبه سراج، فعال مدنی و روزنامهنگار افغان یکی از کسانی است که نام او به عنوان نامزد دریافت جایزه صلح نوبل مطرح شده است.
خانم سراج در سال ۱۹۴۸ در کابل به دنیا آمد. او که خواهرزاده امانالله خان، پادشاه افغانستان در سالهای ۱۹۲۶ تا ۱۹۲۹ است، زندگی مرفهی در کودکی و جوانی داشته و همواره در خانوادهای با وضع مالی مناسب زندگی کرده است. با این حال او در سال ۱۹۷۸ به همراه همسرش توسط حزب کمونیست افغانستان به زندان افتاد. خانم سراج سپس از افغانستان خارج شد و به ایالات متحده مهاجرت کرد. او به مدت ۲۵ سال در شهر نیویورک زندگی کرد تا اینکه در سال ۲۰۰۳ و پس از حمله نیروهای آمریکایی به افغانستان و سقوط طالبان، بار دیگر به کشورش بازگشت.
محبوبه سراج پس از بازگشت به افغانستان گامهای مهمی در زمینه دفاع از حق تحصیل زنان برداشت و همچنین اقدامات قابل توجهی در مسیر ورود زنان به عرصه سیاست در این کشور انجام داد. در کارنامه او سمتهایی چون مدیریت سازمان تحقیق برای صلح و همبستگی (ORPS)، رئیس اجرایيه شبکه زنان افغان و عضو ائتلاف زنان افغان علیه فساد دیده میشود.
این فعال مدنی افغان، در سال ۲۰۲۱ در فهرست ۱۰۰ چهره تاثیرگذار مجله تایم قرار گرفت. در متن کوتاهی که در آنزمان مجله تایم برای سراج نوشته بود، آمده است: «مجبوبه سراج زندگی خود را وقف حمایت از سلامت کودکان، مبارزه با فساد و توانمندسازی قربانیان خشونت خانگی کرده است. هنگامی که طالبان در ماه اوت به قدرت بازگشت، او به سمت فرودگاه نرفت و تصمیم گرفت بماند و کار کند تا ادعای حاکمان جدید را بیازماید.»
او بعدا تایید کرد که تمام ادعاهایی که طالبان در خصوص حقوق بشر و وضعیت زنان وعده داده بود، دروغ بوده است با این حال همچنان در افغانستان مانده و با وجود تهمتهایی که مبنی برا لابیگری طالبان به او وارد میشود، برای بهبود وضعیت زنان افغانستان تلاش میکند.
او با وجود اینکه به شدت از کشورهای غربی به دلیل ترک ناگهانی افغانستان و واگذاری قدرت به طلبان ناخرسند است اما از معدود کسانی بود که ایده گفتگو با طالبان را مطرح کرده بود. خانم سراج از اندک افغانهایی بود بود که در گفتگوهای اسلو که در ژانویه ۲۰۲۲ در پایتخت نروژ با رهبران طالبان برگزار شد، شرکت کرد. در آن مذاکرات نمایندگانی از آمریکا و اروپا تلاش داشتند طالبان را برای رعایت حقوق بشر و وضعیت زنان در افغانستان تحت فشار قرار دهند.
در همان زمان خانم سراج در اظهاراتی بازداشت دختران معترض درکابل توسط طالبان را مصداق جنایت جنگی دانسته بود. او همچنین در ماه مه ۲۰۲۲ در گفتگویی با سیانان ضمن انتقاد شدید از عملکرد طالبان، تفاوت زن و مرد را در افغانستان شبیه تفاوت میان شب و روز دانسته بود.
او در فوریه ۲۰۲۳ نامزدی خود به عنوان نامزد دریافت جایزه صلح نوبل را یک افتخار برای زنان افغان دانسته بود.
با این حال محبوبه سراج برخلاف بسیاری دیگر از کسانی که با حکومت طالبان مخالفند، بر این باور است برای بهبود وضعیت زنان چارهای جز گفتگو با طالبان وجود ندارد. ایدهای که البته چالش برانگیز شده و بسیاری از فعالین حقوق زنان افغان را علیه او شورانده است.
پس از آنکه مشخص شد نام محبوبه سراج در میان نامزدهای نهایی جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۳ وجود دارد، کمپینهای متعددی از سوی مخالفان او شکل گرفت و از کمیته نوبل خواسته شد تا نام سراج را از این فهرست خارج کنند. جنبش زنان معترض افغانستان در نامهای به انستیتو تحقیقات صلح اسلو ضمن درخواست برای خروج نام سراج از این فهرست، او را متهم کردند که یکی از لابیگران و مدافعان تعامل با گروه طالبان است.
با این حال خانم سراج از ایده خود برای گفتگو با طالبان در جهت بهبود وضعیت زنان افغان دفاع میکند. او در گفتگو با فارن پالسی در این خصوص میگوید: «دنیا در حال حاضر چارهای جز گفتگو با حاکمان جدید افغانستان ندارد.» او ضمن تاکید بر اینکه با اقدامات طالبان، گویی زنان وجود ندارند و آنها ناپدید شدهاند، میافزاید: «با این حال در شرایطی که افغانستان به پرتگاه فروپاشی اقتصادی و اجتماعی رسیده، زمان آن فرارسیده که جهان با طلبان وارد تعامل شود.»
این فعال حقوق مدنی که حالا ۷۵ سال دارد معتقد است در صورتی که با طالبان گفتگو نشود، هزینه هنگفت آنرا زنان، کودکان و فقرای افغان خواهند پرداخت. تمام این اظهارات باعث شده تا مخالفانش در نامه خود به بنیاد صلح نوبل مدعی شوند «سراج کوچکترین تلاشی در جهت تامین صلح و حق کار و آموزش زنان در افغانستان انجام ندادهاست.»
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
سراج اما در مقابل مدعی است کسانی که در خارج از افغانستان علیه او اقدام میکنند از کشورهای خارجی پروژه و پول گرفتهاند تا او را تخریب سازند.