حمیدرضا ششجوانی، اقتصاددان فرهنگ: «با تمام تواناییهای ایران در حوزه صنایع دستی، هنرمندان این کشور حتی در سایت اینترنتی خرید و فروش جهانی صنایع دستی یعنی اِتسی هم حضور ندارند.»
آگهیروز پنجشنبه دهم ژوئن (۲۰ خرداد) روز جهانی صنایع دستی نام دارد و وزارت میراث فرهنگی ایران در حالی به استقبال این روز میرود که سهم این کشور از صادرات صنایع دستی در جهان بسیار ناچیز است.
بازرگانی خارجی صنایع دستی ایران از زمان جنگ هشت ساله با عراق تا دوران تحریمهای اقتصادی جاری همواره یکی از فعالیتهای ناکام در کشور بوده و شاهد تحول خاصی هم نبوده است. این وضعیت به گونهای است که حتی امروز هم تقریباً تمام فروش صنایع دستی ایران به مشتریان خارجی، محدود به خرید کمشمار گردشگرانی است که به اصفهان و شیراز و چند شهر توریستی دیگر میروند.
برگزارکنندگان رویدادی بینالمللی با نام «هفته صنایع دستی» که به مدت یک هفته از ۲۰ تا ۲۶ خرداد به صورت مجازی برگزار میشود، امید دارند که به ویژه با برداشته شدن تحریمها به صادرات این گونه محصولات فرهنگی و بومی توجه بیشتری بشود.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
حمیدرضا ششجوانی، اقتصاددان فرهنگ و مدیر مؤسسه کاسیما که از برگزارکنندگان «هفته صنایع دستی» است، به شبکه یورونیوز فارسی میگوید: «ایران در میان کشورهای منطقه هم تنوع بالای صنایع دستی دارد و هم شهرها و روستاهای جهانیاش بیش از سایرین است، اما دست کم در این سه دهه همواره نادیده گرفته شده است.»
بر اساس گزارشی که دفتر مطالعات و برنامهریزی راهبردی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۳ منتشر کرد، ارزش کل صادرات صنایع خلاق ایران، اعم از کالا و خدمات در آن سال بالغ بر ۴۴۷.۹ میلیون دلار بوده است. این رقم حدود نیم درصد از کل صادرات کشور در همان سال را تشکیل میداده است.
آماری بعد از این سال در دست نیست و میتوان حدس زد که در پی آغاز تحریمها، این وضعیت آماری باز هم بدتر شده باشد.
ششجوانی با یادآوری این آمار میگوید: «این رقم در مقایسه صادرات ایران با کل صادرات صنایع خلاق جهان در همان سال، رقم ۰.۰۷۴ (هفتاد و چهار هزارم) درصد بوده است که به هیچ روی با تواناییهای میراثی ایران همخوان نیست. زیرا اگر چه مزیتهای نسبی اقتصاد ایران از نظر فرهنگ، هنر، میراث فرهنگی و گردشگری با این انتقال ساختار تولید در جهان تصادفا همساز شده است، ولی بر اساس وضعیت فعلی نمیتوان توسعه از طریق فرهنگ را برای ایرانیان حتمی دانست.»
او درباره کماثر بودن نقش ایران در عرصه جهانی این تجارت میافزاید: «ایران از سال ۱۳۴۷ در شورای جهانی صنایع دستی حضور دارد اما چندان در تصمیمها اثرگذار نبوده است.»
برخی از نظریهپردازان اقتصادی میگویند ساختار تولید در اقتصاد جهانی از بخش صنعت به بخش خدمات و فرهنگ در حال تغییر است و سرعت رشد بخش فرهنگ در تولید ناخالص داخلی کشورها از سایر بخش ها پیشی گرفته است. حمیدرضا ششجوانی در این زمینه میگوید: «اصولا برخی از اقتصاددانان معتقدند دهههای آینده دهه توسعه اقتصاد فرهنگ است.»
ششجوانی با یادآوری این که «با تمام تواناییهای ایران در حوزه صنایع دستی، هنرمندان این کشور حتی در سایت اینترنتی خرید و فروش جهانی صنایع دستی یعنی اِتسی (ETSY) هم حضور ندارند»، برخی از اهداف اصلی این رویداد هفته صنایع دستی را چنین برمیشمارد: «تشکیل کنسرسیومی از مهمترین بازیگرانِ بازار و ایجاد زیرساختی همگن که به بازیگران عرصه صنایع دستی کمک کند تا بتوانند بازارهای جدیدی در خارج از ایران برایشان تدارک ببینند؛ تشکیل و بازسازی زیستبوم اقتصادی صنایع دستی کشور؛ انتقال تجربههای جمعی صنعتگران، کارآفرینان، استادان دانشگاه، بازاریان و تکنسینهای سایر کشورها به ایرانیان.»
از آنجا که مخاطب اصلی «هفته بینالمللی صنایع دستی»، خارجیها هستند، برنامههای این رویداد مجازی تماما به زبان انگلیسی یا با زیرنویس انگلیسی برگزار میشود. حمیدرضا ششجوانی چنین شرح میدهد: «حضور ۴۰ میهمان خارجی که تعدادی از آنها از مؤثرترین شخصیتهای بینالمللی در حوزه صنایع دستی هستند، برای ما بسیار مهم است. هنرمندان ایرانی امکان دریافت دستمزدشان را از خارج از کشور ندارند و از طرف دیگر کنشگران صنایع دستی در کشورهای دیگر نیز از بیم تبعات تحریم با بازرگانان ایرانی معامله نمیکنند.»
۵۷ میهمان خارجی از جمله از ایتالیا، روسیه، یونان، آلمان، دانمارک، هلند، هند، چین، اندونزی، انگلستان، ایرلند، اسپانیا، استرالیا و اسکاتلند در هفته صنایع دستی ایران شرکت دارند. به جز وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران و معاون صنایع دستی، چند تن از رؤسا و مدیران پیشین و کنونی شورای جهانی صنایع دستی نیز در این رویداد شرکت خواهند داشت.