محسن رضایی را میتوان نمونه ایرانی «هارولد استاسن» آمریکایی دانست. فرمانده پیشین مینهسوتا که ۹ تلاش ناکام برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در کارنامه دارد. مردی که از نامزدی در انتخابات دلسرد و ناامید نمیشود.
آگهیسبزوار رضایی، امیدوارِ همیشگی؛ سیاستمداری که عاشق حضور در صحنه انتخابات است و پشتکار او در این عرصه بیهمتا است.
سبزوار رضایی میرقائد فرزند نجف، متولد سال ۱۳۳۳ از چهرههایی است که ایرانیان از ابتدای وقوع انقلاب اسلامی با نام و چهره او آشنا هستند. از نخستین فرماندهان سپاه پاسداران که در دوران جنگ هشت ساله ایران و عراق مسئولیت فرماندهی نیروهای نظامی حاضر در جنگ را بر عهده داشت. سبزوار البته بعد از اینکه در سال ۱۳۵۳ برای تحصیل از مسجدسلیمان به تهران میآید نام خود را به محسن تغییر میدهد. او بعد از انقلاب اسلامی و به مرور زمان به یکی از چهرههای جدانشدنی جمهوری اسلامی بدل میشود.
فرمانده پرحاشیه سپاه در جنگ
دوران فرماندهی او در جنگ با حواشی فراوانی رو به رو بوده است. با گذشت بیش از ۳۰ سال از پایان این جنگ، هنوز ناگفتههای بسیاری در خصوص مدیریت او در آن دوران وجود دارد که احتمالا با گذشت زمان و خارج شدن اسناد محرمانه از طبقهبندی روشن و شفاف خواهد شد.
اما همین حالا هم روایتهای بسیاری از سوی فرماندهان ارشد نظامی ایران در آن دوران و همچنین سیاستمداران عالیرتبه وقت منتشر شده که نشان میدهد مدیریت و درایت «برادر محسن» در جنگ پر پرسش و البته پرمخالف بوده است. بسیاری از فرماندهان نظامی در اعتراض به نوع مدیریت او جلساتی تشکیل میدهند که مهمترین آنها احتمالا جلسه آذر سال ۶۳ است که طی آن بسیاری از فرماندهان سپاه با انتقاد از عملکرد محسن رضایی از طرق مختلف نارضایتی خود را به گوش آیت الله خمینی میرسانند و از رهبر انقلاب میخواهند رضایی را از فرماندهی سپاه عزل کند. این اتفاق البته هرگز نیفتاد و رضایی تا پایان جنگ در مسئولیت خود باقی ماند.
اما نقطه عطف دیگر در کارنامه مدیریت جنگ محسن رضایی به عملیات کربلای ۴ باز میگردد. جایی که رضایی سالها بعد آنرا «عملیات فریب» خواند. عملیاتی که به روایت علی شمخانی فرمانده وقت نیروی زمینی سپاه «به شهید شدن هزار نفر از سربازان ایرانی و مفقودالاثر شدن نزدیک به ۴ هزار نفر انجامید.» شمخانی همچنین میگوید ۱۱ هزار نفر هم در این عملیات مجروح شدند.
این عملیات که ۴ دی ۱۳۶۳ آغاز شد و هدفش فتح بصره بود، به فاصله ۲۴ ساعت متوقف شد. این عملیات که از آن تحت عنوان بزرگترین شکست ایران در طول جنگ ۸ ساله شناخته میشود از سوی محسن رضایی به عنوان عملیات فریب برای عملیات کربلای پنج نامیده شد. فاجعهای که به از دست رفتن جان دستکم هزار جوان ایرانی در کمتر از ۲۴ ساعت منجر شد.
ماجرای آزادسازی فاو و همچنین عملیات کربلای پنج از جمله نقاط پررنگ کارنامه فرماندهی او در دوران جنگ به شمار میرود. اکبر هاشمی در کتاب خاطرات خود روایت معنیداری از ماجرای آزادسازی فاو توسط نیروهای عراقی دارد.
در ۲۷ فروردین ۶۷ خبر سقوط فاو به هاشمی رفسنجانی میرسد. او در تماس با محسن رضایی این ماجرا را سوال میکند، اما فرمانده وقت سپاه پاسداران این مسئله را تکذیب میکند و میگوید عراق تنها با بمب اتم میتواند فاو را پس بگیرد.
حسن روحانی هم ساعاتی بعد به آقای هاشمی موضوع سقوط فاو را اطلاع میدهد اما رئيس وقت مجلس به استناد اظهارات محسن رضایی خطاب به حسن روحانی میگوید که محسن رضایی اطمینان داده که فاو تنها با بمب اتم سقوط میکند.
سردار اقتصادی
رضایی حتی پس از جنگ هم در مقام فرماندهی سپاه باقی میماند و تا سال ۷۶ در راس این نهاد نظامی که به تدریج نقشآفرینیاش در فرآیندهای سیاسی پررنگتر شده بود حضور داشت. با پیروزی سید محمد خاتمی در انتخابات سال ۷۶، رضایی لباس رزم را از تن خارج میکند و وارد دانشگاه میشود. رضایی تا سال ۷۹ دکترای اقتصاد خود را از دانشگاه تهران گرفت.
هرچند پرسشهایی در خصوص زمان کوتاه رسیدن رضایی از مقطع لیسانس به دکترا وجود دارد اما در سپهر سیاسی ایران دیگر او را تحت عنوان «دکتر رضایی» میشناسند. رضایی که حالا دیگر خود را متخصص اقتصاد مینامید وارد انتخابات سال ۱۳۸۴ شد. جایی که با پایان دوران سید محمد خاتمی، او هم چون بسیاری دیگر سودای قدرت در سر دارد و میخواهد کنترل قوه مجریه را در دست بگیرد. او البته در آن سالها با آن برادر محسن نظامی فرمانده سپاه متفاوت است، اما جامعه ایران هنوز او را همان فرمانده سپاه پاسداران میشناسد و حتی عادت ندارد کت و شلوار بر تن این فرمانده لباس سبز پوش ببیند.
آقا محسن در سال ۸۴ کمپین انتخاباتی خود را با نام «دولت عشق» پیش میبرد. اما این «عشق» دکتر رضایی همچون عشقهای اسطورهای بیسرانجام میماند. رسول ملاقلی پور، کارگردان فقید سینمای ایران مسئولیت ساخت فیلم تبلیغاتی این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری را عهده داشت. فیلم محسن رضایی که در واقع یک مصاحبه میان کارگردان و آقای کاندیدا بود به پرسش و پاسخ میان ملاقلیپور و رضایی میگذرد. مرحوم ملاقلی پور در بخشی از آن فیلم تبلیغاتی خطاب به رضایی میگوید: «آقا محسن، خداوکیلی قصد انصراف دادن نداری؟» رضایی با قاطعیت میگوید برای انصراف نیامده و میخواهد تا پایان صحنه باقی بماند. کارگردان بار دوم با قاطعیت بیشتری از او میپرسد: «به مردم قول میدهی که انصراف ندهی و تا پایان در صحنه بمانی؟» پاسخ آقای کاندیدا این بار قاطعیت بیشتری دارد و رضایی در جواب می گوید:«شما شک نکید که من تا پایان در صحنه خواهم بود و قصد انصراف ندارم.» رضایی البته درست میگفت که تا پایان در صحنه میماند اما منظور او حضور تا پایان در صحنه تمام انتخابات ها بود، نه در انتخابات سال ۸۴. چرا که درست ۲ روز مانده به زمان برگزاری انتخابات، او تصمیم میگیرد تنها کاندیدایی باشد که به تصمیم «شورای مرکزی جریان انقلاب» احترام بگذارد و به نفع علی لاریجانی کنار برود. این در حالیست که همه امیدوار بودند محمود احمدی نژاد که در نظرسنجیها از دیگران شانس پایینتری داشت از انتخابات انصراف بدهد، اما نه تنها احمدی نژاد باقی ماند که محمدباقر قالیباف هم از رقابت انصراف نداد و به همراه علی لاریجانی از طرف جریان موسوم به اصولگرایی در انتخابات ۸۴ باقی ماندند.
تنها ماندن محسن رضایی در ماجرای انصراف و همچنین شکست نامزد شورای مرکزی جریان انقلاب باعث شد تا برادر محسن درس بزرگی از آن رقابتها بگیرد و دیگر هرگز در هیچ انتخاباتی به نفع هیچ کس کنار نرود و تا پایان در صحنه باقی بماند.
دولت ائتلافی در مقابل خطر احمدی نژاد
رضایی چهار سال برنامه ریزی کرد تا در سال ۸۸ در اعتراض به وضعیتی که به باور او احمدی نژاد برای کشور درست کرده بود برای دومین بار نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود. رضایی نام دولت خود را اینبار «دولت ائتلافی» نامید و در تبلیغات انتخاباتی مدعی شد:«اگر مسیر فعلی ادامه یابد، کشور به سمت پرتگاه حرکت خواهد کرد.»
رضایی اتفاقا در مناظرههای جنجالی سال ۸۸ رویکرد متفاوتی در قبال هیاهوهای تبلیغاتی احمدی نژاد ایفا کرد. او برخلاف میرحسین موسوی و مهدی کروبی اسیر جنجالهای حاشیهای احمدی نژاد نشد و در مناظره رو در رو با رئيس جمهوری وقت آمارها، گزارشها و شاخصهای اقتصادی دولت احمدی نژاد را به چالش کشید.
آگهی
با این حال انتخابات مناقشه برانگیز سال ۸۸ داستان دیگری داشت. با شمارش و یا شاید هم اعلام آرا از سوی وزارت کشور مشخص شد محسن رضایی چیزی کمتر از ۷۰۰ هزار رای به دست آورده و بعد از احمدی نژاد ۲۴ میلیونی و میر حسین ۱۳ میلیونی در جایگاه سوم قرار گرفت.
رضایی در ابتدا همراه با میرحسین موسوی و مهدی کروبی به نتایج اعلام شده از سوی وزارت کشور دولت احمدی نژاد اعتراض کرد. اما بعد از سخنرانی شدیدالحن رهبر ایران و هشدارها و تهدیدهای او، رضایی پا پس کشید و از شکایت خود صرف نظر کرد. در جریان اعتراضات پس از انتخابات ۸۸، پسر مشاور محسن رضایی یعنی محسن روح الامینی در بازداشتگاه کهریزک کشته شد اما در نهایت این فرمانده پیشین سپاه پاسداران تصمیم متفاوت با میرحسین موسوی و مهدی کروبی اتخاذ کرد و در نتیجه بعد از گذشت ۱۲ سال او همچنان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری است و از فیلتر شورای نگهبان عبور میکند و میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی هم همچنان در حصر خانگی به سر میبرند.
عملکرد محمود احمدی نژاد در چهار سال نخست ریاست جمهوریاش سبب شده بود بسیاری از اصولگرایان که از سال ۸۴ تا ۸۸ همراه احمدی نژاد بودند در جریان انتخابات ۸۸ از او روی گردان شوند، اما با این حال بعد از آنکه میرحسین موسوی مورد خصم و غضب نظام جمهوری اسلامی قرار گرفت، این دسته از سیاستمداران اصولگرا از بیان این که به موسوی رای دادهاند اجتناب میکردند و رایج شده بود که بسیاری از این دسته از سیاستمداران اصولگرا میگفتند به محسن رضایی رای دادهاند.
ویکی رضایی وارد میشود
آقا محسن اما ناامید بشو نبود. او چهار سال دوم دولت محمود احمدی نژاد را صرف برنامه ریزی و تلاش برای ورود دوباره و قدرتمندانه به صحنه انتخابات کرد. او که حالا احمدینژاد را تمام شده میدید تصور میکرد بالاخره میتواند به آرزوی دیرینه خود جامه عمل بپوشاند. رضایی در ۳۰ اردیبهشت سال ۱۳۹۲ و بعد از پایان ثبت نام نامزدها و پیش از اعلام لیست نهایی کاندیداها توسط شورای نگهبان، در یک گفتگو، رقیب اصلی خود را اکبر هاشمی رفسنجانی خواند.
آگهیاو تصور میکرد فقط هاشمی است که میتواند با آقا محسن سرشاخ شود. اما شورای نگهبان معادله دیگری ترتیب داده بود و اعضای این شورا تصمیم گرفتند، اکبر هاشمی رفسنجانی را رد صلاحیت کنند. اما حتی با رد صلاحیت هاشمی هم رضایی نتوانست به جایگاهی بهتر از سومی در انتخابات دست یابد.
این در حالی بود که رضایی برای انتخابات سال ۹۲ تلاش و برنامهریزی بسیاری کرده بود. او در آستانه انتخابات از سامانه فراگیر «ویکی رضایی» رونمایی کرد. سامانهای که در ابتدا از سوی کارشناسان کمپین تبلیغاتی او برنامههای رضایی را در مورد تمام استانها و شهرستانها را به صورت مجزا به کاربران ارائه میداد. ضمن اینکه کاربران با ثبت حساب کاربری میتوانستند برخی از اطلاعات را بهروز کنند یا ایدههای خود را به این مجموعه بیفزایند. این نامزد کهنهکار این بار شعار خود را «دولت فراگیر و امید» نامیده بود.
رضایی در جریان مناظرههای انتخاباتی سال ۹۲ سعی کرد نقش سیاستمداری را بازی کند که با نگاهی جامعتر و فراتر از دعواهای سیاسی مرسوم به صحنه آمده است. این در حالی بود که دیگر کاندیداها تمرکز خود را روی موضوع سیاست خارجی قرار داده بودند. رضایی اما همچنان بحثهای خود را روی موضوعات اقتصادی متمرکز کرده بود و درنیافت که بعد از صدور شش قطعنامه شورای امنیت و وضع تحریم های گسترده، این سیاست خارجی و پرونده هستهای ایران است که نزد افکار عمومی از اهمیت بیشتری برخوردار است و البته ریشه بسیاری از همین مشکلات اقتصادی به انسدادهای حاضر در وضعیت سیاست خارجی کشور مرتبط است. به همین دلیل هم رضایی در درخشانترین نتیجه انتخاباتی عمر خود موفق شد بیش از ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار رای به خود اختصاص دهد و با جلب حدود ۱۰ درصد آرای شرکت کنندگان در انتخابات در جایگاه سوم قرار گیرد. رضایی پس از روحانی و قالیباف در این جایگاه قرار گرفته بود اما دستکم از سعید جلیلی نتیجه بهتری گرفته بود.
اما شگفتی بزرگ جایی رقم خورد که محسن رضایی در انتخابات سال ۹۶ نامزد انتخابات ریاست جمهوری نشد. این نخستین رقابت انتخاباتی برای حضور در قوه مجریه از سال ۱۳۸۴ بود که نام محسن رضایی در میان نامزدها دیده نمیشد. او پیش از انتخابات گفته بود اگر بزرگان نظام و چهرههای اصولگرا از او دعوت کنند به صحنه خواهد آمد اما ظاهرا کسی از او دعوت نکرد و در نتیجه و در کمال شگفتی رضایی وارد انتخابات نشد.
آگهیبازگشت رضایی بعد از ۴ سال غیبت
طرفداران این سیاستمدار اما تنها ۴ سال برای دیدن دوباره او در وزارت کشور و شناسنامه به دست انتظار کشیدند. حالا او برای چهارمین بار در عمر سیاسی خود نامزد انتخاباتی شده که فهرست عجیب کاندیداها که از سوی شورای نگهان تهیه و تنظیم شده تردیدهای بسیاری بر فرآیند این رایگیری وارد کرده است. انتقادات نسبت به رد صلاحیت گسترده چهرههای معتدل، میانهرو و اصلاحطلب موجب شده مردم بیشتر از قبل میل شرکت در انتخابات نداشته باشند. آخرین نظرسنجی انجام شده از سوی مرکز ایسپا که روزهای ۵ و ۶ خرداد انجام شده، نشان میدهد تنها ۳۷ مردم میگویند حتما در انتخابات شرکت خواهند کرد.
در چنین شرایطی محسن رضایی، باتجربهترین و با سابقه ترین نامزد این صحنه است. هرچند او بیش از تمام کاندیداهای حاضر در صحنه طعم شکست در انتخابات را نیز تجربه کرده است.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
به هر ترتیب آقا محسنِ سیاست ایران، با صورتی بشاشتر و چروکهای برداشته شده از روی پیشانی، آمده تا بار دیگر بخت خود را در این صحنه بیازماید. مردی که میتوان او را نماد پشتکار و تلاش در عرصه انتخابات ایران نامید. چیزی شبیه هارولد استاسن، فرماندار پیشین مینهسوتای آمریکا که ۹ بار تلاش کرد برای انتخابات ریاست جمهوری نامزد شود ولی تمام این کوششها، دستآوردی جز ناکامی برای او به همراه نداشت.
آگهیبا این حال، با برجسته شدن مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم ایران در این دوره از انتخابات ریاست جهموری شاید ستاره اقبال محسن رضایی به جهت تکیه او بر حل مسایل اقتصادی کشور نسبت به سایر رقبا روشنتر به نظر برسد ولی این بار نیز آقای رضایی با رقبایی همچون عبدالناصر همتیِ اقتصادخوانده و ابراهیم رئیسی رو به روست که همچون او محور اصلی برنامههای خود را رفع مشکلات اقتصادی قرار دادهاند.
اما تجربه دیرین آقای رضایی در مناظرههای انتخاباتی شاید به کمک او بیاید تا برنامه اقتصادی خود را بهتر از رقبای اصلیاش تببین عمومی کند و آرای بیشتری را جذب کند.