بایدن کشوری را تحویل می‌گیرد که دچار اختلافات شدید سیاسی است، هزاران نفر در آن به دلیل شیوع کرونا در حال مرگ هستند و نرخ بیکاری همچنان بالاست. در چنین شرایطی او تا چه اندازه می‌تواند روی هرگونه نگرانی خارجی از جمله موضوع فعالیتهای هسته‌ای ایران تمرکز کند؟
آگهیدوران ریاست جمهوری جو بایدن در ایالات متحده هنوز رسما آغاز نشده، اما شیوۀ او در انتخاب افراد برای پست‌های دیپلماتیک حاکی از آن است که او قصد دارد تیمی از مذاکره کنندگان باسابقه را برای بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران جمع کند.
بایدن در حالی وارد کاخ سفید خواهد شد که در آخرین روزهای ریاست جمهوری دونالد ترامپ، تنش میان ایران و آمریکا بطور قابل توجهی افزایش یافته است. آمریکا تحریم‌های بیشتری را علیه نهادها و چهره‌های ایرانی وضع کرده و اقدام تهران در توقیف نفتکش کره‌ای همچنین افزایش سطح غنی سازی اورانیوم و انجام آزمایش‌های موشکی جدید، باعث شده نگرانی از وقوع درگیری جدیدی در منطقه خاورمیانه بار دیگر در سطح بین‌الملل تقویت شود.
جو بایدن در حالی سکان امور را در قدرتمندترین کشور جهان به دست می‌گیرد که حتی پیش از واقعۀ حمله به کاپیتول نیز آشفتگی‌ها در داخل آمریکا، گمانه زنی‌ها درباره تضعیف جایگاه بین‌المللی ایالات متحده حتی در امور خاورمیانه قوی بود.
بایدن کشوری را تحویل می‌گیرد که دچار اختلافات شدید سیاسی است، هزاران نفر در آن به دلیل ابتلا به کرونا در حال مرگ هستند و نرخ بیکاری همچنان بالاست. در چنین شرایطی اولین پرسش متحدان و منتقدان او این است که با توجه به مشکلات متعدد داخلی، این کشور تا چه اندازه می‌تواند روی هرگونه نگرانی خارجی از جمله موضوع فعالیتهای هسته‌ای ایران تمرکز کند و آیا تعهدات بایدن (مانند آنچه در دوران ترامپ روی داد) توسط جانشینش لغو خواهد شد یا خیر.
ولی نصر، استاد دانشگاه جان هاپکینز و مشاور پیشین باراک اوباما در این باره می‌گوید: «توانایی بایدن برای تغییر وضعیت، احتمالا به دلیل تردیدهایی که دربارۀ توانایی‌های آمریکا بوجود آمده همچنین نگرانی‌ها از آنچه بعد از بایدن می‌تواند روی دهد شکل گرفته، مختل خواهد شد.»
وندی شرمن، گزینه بایدن برای معاونت وزارت خارجه نیز وجود چنین مشکلاتی را تایید کرده است.
او که پیش از این هدایت کنندۀ تیم باراک اوباما در مذاکرات هسته‌ای با ایران بود، ماه گذشته در جریان گفتگو با شبکه خبری بوستون آمریکا، هنگامی که بطور کلی درباره برنامه‌های پیش‌روی واشنگتن در حوزه سیاست خارجی از جمله توافق هسته‌ای با ایران صحبت می‌کرد، گفت: «باید در این باره به سختی تلاش کنیم زیرا اعتبارمان را از دست داده‌ایم و اکنون ضعیف‌تر به نظر می‌رسیم.»
کنگره در مقابل بایدن
اولویت اول بایدن در قبال مسأله ایران، از سرگیری مذاکرات است تا به توافقی برای حفظ امنیت بین‌المللی در قبال سلاح‌های هسته‌ای دست یابد؛ اما در این راه، هم با فشار دموکرات‌ها و هم جمهوریخواهان آمریکا روبروست.
زیرا آنها نمی‌خواهند تا زمانی که نگرانی‌های اسرائیل و همسایگان عرب ایران در منطقه خلیج فارس درباره فعالیتهای موشکی تهران، مداخلات این کشور در امور منطقه از جمله در یمن، لبنان، عراق و سوریه حل نشده، ایالات متحده اهرم تحریم‌ها را به دور بیندازد و بایدن قول داده که به همه این امور رسیدگی شود.
ریچارد گولدبرگ، مشاور ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی که مشاور دولت ترامپ بود، معتقد است قانون گذاران كنگره مانع از لغو تحریم‌های سپاه پاسداران و سایر بازیگران ایرانی كه آمریكا آنها را حامی تروریسم می‌داند، خواهند شد. همچنین به نظر او بعید است که کنگره حاضر شود فشارهای مالیِ تحمیل شده بر ایران که با هدف جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای طراحی شده، لغو کند.
هنوز روشن نیست که هدف از انتخاب وندی شرمن برای معاونت وزارت خارجه، استفاده از او به عنوان مهره اصلی برای مذاکره با ایران است یا خیر. زیرا خانم شرمن در مذاکرات ایالات متحده با کره شمالی نیز نقش مهمی را ایفا کرده است.
زمان آغاز هر اقدامی از سوی دولت بایدن برای از سرگیری مذاکرات با ایران نیز روشن نیست؛ بویژه آنکه تهدید ضمنیِ دولت اوباما به اقدام نظامی علیه ایران در صورت تداوم برنامه هسته‌ای این کشور که ۵ سال پیش مطرح شده بود، اکنون با توجه به بحران‌های داخلی آمریکا چندان کارساز نیست.
مشکلات اقتصادی امروز ایالات متحده بویژه دغدغۀ بایدن برای تامین حدود ۲ تریلیون دلار بودجه برای مقابله با شیوع کرونا نیز دیگر مشکل اساسیِ رئیس جمهور جدید آمریکاست و در چنین وضعیتی یک درگیری جدید در خاورمیانه، تنها اوضاع را برای او سخت‌تر می‌کند.