حدود ۴.۵ میلیون نفر از قوم مغول در «مغولستان داخلی» چین ساکن هستند و منتقدان سیاستهای زبانیِ پکن میگویند که دولت مرکزی قصد دارد به تدریج زبانهای محلی را در دیگر مناطق از جمله در تبت و سین کیانگ از سیستم آموزشی حذف و زبان ماندارین را جانشین آنها کند.
آگهیشهر اولان باتور، پایتخت مغولستان این روزها دستخوش تحولات فرهنگی جدیدی است.
اکنون در شماری از مدارس این شهر، دانش آموزان در کنار ادامۀ تحصیل بر پایۀ الفبای سیریلیک که یادگار دوران حکمرانی اتحاد جماهیر شوروی پیشین است، الفبای سنتی مغولی موسوم به «هودوم» (Hudum) که به دوران امپراطوری چنگیزخان برمیگردد را نیز تمرین میکنند.
در این کلاسها، علاوه بر دانش آموزان، گاه مردان و زنانی نیز دیده میشوند که برای یادگیری دوبارۀ خط و دستور زبان سنتی خود جمع شدهاند.
تمایل به آموختن الفبای مغولی در این کشور رو به افزایش است و مهمترین علت آن نیز گسترش اعتراضات به سیاستهای فرهنگی چین در «مغولستان داخلی» است. در «مغولستان داخلی» که یک منطقۀ خودمختار در چین محسوب میشود، پکن قصد دارد زبان «چینی ماندارین» را جایگزین زبان مغولی در مدارس کند.
حدود ۴.۵ میلیون نفر از قوم مغول در «مغولستان داخلی» چین ساکن هستند و منتقدان سیاستهای زبانیِ پکن میگویند که دولت مرکزی قصد دارد به تدریج زبانهای محلی را در دیگر مناطق از جمله در تبت و سین کیانگ از سیستم آموزشی حذف و زبان ماندارین را جانشین آنها کند.
پیش از این در ماه سپتامبر در جریان سفر وانگ یی، وزیر خارجه چین به شهر اولان باتور اعتراضات گستردهای علیه سیاستهای فرهنگی چین برگزار شد و معترضان در حالی که لباسهای سنتی مغولی بر تن داشتند و در حمایت از زبان مادریشان شعار میدادند، در میدان اصلی شهر تجمع کردند.
دولت مغولستان نیز که حدود هشتاد سال پیش خط سیریلیک را تحت فشارهای شوروی پیشین پذیرفته بود، اکنون از احیای خط و الفبای باستانی خود پشتیبانی میکند. بر این اساس اکنون در رادیو تلویزیون دولتی مغولستان، زیرنویسها به هر دو متن سیریلیک و مغولی منتشر میشود و دولت همۀ ادارات را نیز موظف کرده تا از سال ۲۰۲۵ میلادی همه اطلاعیههای رسمی را به هر دو زبان منتشر کنند.
حتی خالتما بتولغا، رئیس جمهور این کشور (و قهرمان سابق کشتی سامبو) با راه اندازی برنامه آموزشی زبان مغولی در تلویزیون، شهروندان را به نوشتن به زبان سنتی تشویق میکند.
اما این کار چندان آسان نیست؛ نسل جدید مغولستان با الفبا و خط مغولی آشنایی ندارد و دستور زبان مغولی نیز تفاوتهای قابل توجهی با دستور زبان سیریلیک دارد.
دولت سعی دارد که این مشکلات را به کمک فناوریهای نوین حل کند و در این راه از رسانههای اجتماعی بطور گسترده بهره میبرد.
این رسانهها همچنین به ابزارهای قابل اتکایی برای کنشگران اجتماعی تبدیل شدهاند و به آنها برای تقویت همبستگیهای فرهنگی میان اقوام مغول ساکن سراسر روسیه، چین و مغولستان کمک میکند.
برخی شرکتهای فعال در حوزه نرم افزارها هم در حال توسعه برنامههایی هستند تا فایلهای صوتی را به متونی به خط مغولی تبدیل کنند.
حامیان فرهنگ مغول امیدوارند از این مسیر بتوانند با وجود اصرار چین بر یکدست سازی فرهنگی منطقه، زبان مادری خود را برای نسلهای آینده حفظ کنند.