درس‌های کرونا با کاوه مدنی؛ تفاوت میان مساله پیچیده و تودرتو در چیست؟
نظرها
کاوه مدنی، متخصص محیط‌زیست و مدیریت سیستم‌ها در گفتار هشتم از درس‌های کرونا در یورونیوز به تفاوت میان دو کلمه COMPLEX و COMPLICATED می‌پردازد. او برای آنکه بحث را آسان‌تر پیش ببرد برای COMPLICATED از مترادف پیچیده در زبان فارسی و برای COMPLEX از مترادف تودرتو استفاده می‌کند. به گفته این محقق «دانستن تفاوت میان این دو و نحوه مواجه با آن برای تحلیل آن مهم است.» آقای مدنی در عین حال تاکید دارد که در زبان فارسی اغلب ما این دو کلمه انگلیسی را به معنای «پیچیده» ترجمه می‌کنیم با اینکه مفهوم این دو کلمه از منظر علوم مدیریتی و سیستمی کاملا متفاوت است.
مشروح گفتار هشتم درس‌های کرونا
یکی از درس‌هایی که می‌توانیم از کرونا بیاموزیم تفاوت دو کلمه پییچیده و پیچیده است. جمله من شاید احمقانه به نظر بیاید اما توضیح اینکه در فارسی ما اغلب دو کلمه و COMPLEX و COMPLICATED را پیچیده ترجمه می‌کنیم. اما معنای این دو کلمه با هم از منظر علوم مدیریتی و سیستمی متفاوت است.
در حال حاضر یک مساله COMPLICATED یا پیچیده داریم که رسیدن به روشی برای درمان بیماری کووید ۱۹ است. دستیابی به راه حل این مساله پیچیده به علم و سرمایه زیادی نیاز دارد تا در نهایت با تلاش دانشمندان بتوان واکسن کرونا را کشف کرد.
اینجا برای ادامه بحث باید بگویم که من برای تعریف کلمه COMPLEX از معنای فارسی تودرتو استفاده می‌کنم.
بنابراین در سطحی دیگر، به جز مساله واکسن با با حل بحران تودرتوی کرونا مواجه هستیم. بحران کرونا یک مساله COMPLEX و تودرتو است.
مساله‌ای که لایه‌ها و اجزای متعددی دارد و شاید هم راه‌حل قطعی نداشته باشد حتی اگر سرمایه زیادی هزینه‌اش کنیم.
تامین غذای یک ممکلت در درازمدت و برای یک سال مساله‌ای تودرتو است
گاهی اوقات برای حل مسائل پیچیده می‌توان از مجموعه دستورالعمل‌ها پیروی کرد تا عملکردمان را بهتر کنیم. برای نمونه وقتی بخواهیم کباب کوبیده یا آبگوشت درست کنیم اگرچه شاید کار پیچیده‌ای به نظر آید اما می‌توانیم از دستورالمعلی پیروی کنیم و بالاخره این مدل غذاها را بپزیم.
اما تامین غذای یک ممکلت در درازمدت و برای یک سال مساله‌ای تودرتو است. حل تامین امنیت غذایی برای مردم یک کشور کار بسیار پیچیده‌ای است.
گاهی یک سال باید برخی محصولات را دفن کنی و گاهی می‌شود که یک سال با کمبود برخی منابع غذایی مواجه می‌شویم. این مساله از قدیم بوده و ادامه خواهد داشت.
البته یکسری دستورالعمل داریم که شاید وضعیت را بهتر کنند اما راه حل نهایی نیست.
چرا تفاوت میان یک امر پیچیده و یک امر تودرتو مهم است؟
مسائل پیچیده مسائل سختی هستند اما بالاخره می‌توان برای آن راه‌حلی یافت اما لزوما برای یک مساله تودرتو نمی‌توان راه‌حل پیدا کرد.
در مسائل تودرتو نمی‌شود لزوما علت‌العلل را شناسایی کرد. گاهی نیز اختصاص سرمایه مالی و انسانی برای شناسایی آن می‌تواند کار بیهوده‌ای باشد.
حالا چرا تفاوت میان یک امر پیچیده و یک امر تودرتو مهم است. اگر ما تفاوت مسائل پیچیده و تودرتو را ندانیم شاید به ذهنمان خطور کند که برای تمامی مسائل تودرتو می‌توانیم راه حلی بیابیم. برای نمونه مدیری که مساله تودرتوی بحران آب را یک مساله پیچیده می‌انگارد و بنا دارد با اختصاص منابع زیادی راه خلی برای حل این مشکل به دست آورد. چرا که از نگاه آن مدیر بحران آب یک مساله پیچیده است.
خیلی از مسائل پیرامون ما تودرتو هستند و موفقیت در آنها صرفا با پیروی از دستورالعمل ممکن نیست. مسائل تودرتو اجزای مختلفی دارند و گاهی با رفتار ناگهانی ما را شگفت‌زده می‌کنند.
حالا که معنای تفکر سیستمی [که در درس یک به آن پرداختم] و مسائل بدقلق [که در درس دوم به آن رسیدیم] و تفاوت میان مسائل تودرتو و پیچیده را می‌دانیم امیدوارم بتوانیم مسائل پیرامون خودمان را بهتر تحلیل کنیم، انرژی‌مان را درست به کار بگیریم و در نهایت به نتیجه بهتری برسیم.