زنان مجلس دهم از همان ابتدا تلاش کردند تا با طرح افزایش میانگین سن ازدواج بتوانند دست کم جلوی ازدواجهای پایینتر از ۱۳ سال را بگیرند، اما این طرح با مخالفت اکثریت نمایندگان مجلس همراه شد.
آگهینمایندگان زن مجلس دهم از همان ابتدا تلاش کردند تا با طرح افزایش میانگین سن ازدواج بتوانند دست کم جلوی ازدواجهای پایینتر از ۱۳ سال را بگیرند. بر اساس ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی دادگاه صالحه یا ولی قهری میتواند مجوز دهد که کودک زیر ۱۳ سال نیز ازدواج کند. در طرح پیشنهادی نمایندگان مجلس به طور کلی هرگونه ازدواج دختر زیر ۱۳ سال غیر ممکن میشد.
در ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی (اصلاحی سال ۱۳۷۹) آمده است: «عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.»
ازدواج کودکان گاهی ثبت هم نمیشود
خبرگزاری ایرنا به نقل از آمارهای منتشره از سوی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری بین پنج تا ۶ درصد دختران قبل از رسیدن به ۱۵ سالگی و حدود نیم درصد پسران قبل از این سن ازدواج می کنند.
شماری از فعالان حقوق کودکان میگویند در شماری از مناطق بهویژه مرزی ایران ازدواج کودکان به دلیل سن بسیار پایین آنها عملا ثبت نمیشود. گفته میشود در برخی مناطق، ازدواج کودکان اغلب در قبال پرداخت بهایی ناچیز به خانواده صورت میگیرد و نوعی سوء استفاده از افراد کم سن و سال در قالب عقد نکاح انجام میشود.
بر اساس یک گزارش خبرگزاری ایرنا، در استان خراسان رضوی که رکورددار کودک همسری است، احتمالا ازدواجهای بسیاری عملا ثبت نمیشوند.
چند ماه پیش نیره عابدینزاده، معاون دادستان خراسان رضوی توانست با ورود پلیسی به یک جشن عروسی در مشهد جلوی ازدواج یک دختر ۹ ساله افغان را بگیرد.
تصویب یک فوریت و رد طرح در کمیسیون قضایی
یک فوریت طرح موسوم به «نه به کودک همسری» گرچه در صحن علنی مجلس رای آورد اما هفته پیش اعضای کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس پس از سه نوبت بررسی این طرح در نهایت آن را رد کردند. دلایل مخالفت مغایرت طرح با شرع و غربی بودن این طرح عنوان شده است.
در همین حال معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیسجمهوری طرح کودکهمسری را طرحی لازم برای حفظ سلامت کودکان جامعه برشمرد و اینکه نباید به این طرح با دید سیاسی نگاه کرد.
امیدواریم طرح کودکهمسری برگشت داده شود
او درباره اخبار اخیر رد طرح کودکهمسری در کمیسیون قضایی مجلس به پانا گفته «ظاهرا این طرح رد نشده بلکه اگر به صورت دقیقتر بخواهیم بگویم این طرح برای بررسی بیشتر برگشت داده شده و امیدواریم که همینطور باشد. امیدواریم طرح کودکهمسری برای بررسی بیشتر برگشت داده شده باشد.»
ابتکار همچنین تاکید کرده «دختری که به سن ۱۷ سالگی رسیده و تقاضای طلاق کرده است اما به او گفتهاند که هنوز به سن قانونی نرسیدهای؛ باید دید این چه تناقضی است که قانون به او اجازه ازدواج میدهد اما به او اجازه نمیدهد که از حق قانونی خود تا ۱۸ سالگی دفاع کند.»
خط دهی نهادهای خاص به نمایندگان
پروانه سلحشوری در همین زمینه به ایسنا گفته حملهها به طرح کودک همسری عجیب بوده و گویی از نهادهای خاصی گفتهاند با این طرح مخالفت کنند.
بر اساس این طرح حداقل سن ازدواج برای دختران، ۱۶ و برای پسران ۱۸ سال پیشبینی شده و ازدواج برای دختران زیر ۱۳ سال مطلقا ممنوع میشد. اما این طرح با دلایلی از جمله فوریت نداشتن طرح و وجود فرهنگهای مختلف در کشور و تنوع در رسیدن به بلوغ جسمی-فکری، مغایرت طرح افزایش حداقل سن ازدواج با شرع اسلام، صحت قوانین فعلی و موارد دیگر به انزوا رفت.
طیبه سیاوشی، از نمایندگان پیگیر این طرح در حساب توئیتر خود از غربی خوانده شدن آن توسط منتقدان طرح در کمیسیون قضایی مجلس خبر داد. با این حال نمایندگان مجلس برای در نظر گرفتن مسائل شرعی در این طرح به دیدار مراجع تقلید در قم رفته و آیتالله مکارم شیرازی در فتوایی ازدواج دختران زیر ۱۳ سال را باطل اعلام کرده بود.
او همچنین از فعالان مدنی خواسته با وجود رد طرح مقابله با کودک همسری در مجلس کماکان برای جلوگیری از این آسیب اجتماعی در کشور تلاش کنند و قول داده در این مسیر نمایندگان در کنار فعالان مدنی قرار گیرند.
پیامکهای تهدیدآمیز در موضوع مخالفت با طرح ممنوعیت کودکهمسری بارها و بارها برای نمایندگان پیگیر طرح فرستاده میشد. چنانچه سلحشوری، نماینده مجلس نیز پیش از این گفته بود این پیامکها از سوی برخی نهادهای خاص هدایت میشود.
آگهیواکنش جامعه مدنی به تصمیم مجلس
با رد شدن این طرح در کمیسیون قضایی مجلس، «جامعه مدنی» به آن واکنش نشان میدهد. فعالان مدنی که در گوشه و کنار ایران از نزدیک و به طور ملموس با تجربه ازدواج کودکان مواجه بودهاند در شبکههای اجتماعی واقعیتهای تکان دهنده ای در این زمینه نوشته اند.
اسماعیل آذری، روحانی که این روزها در روستاهای دور افتاده کهگیلویه و بویراحمد برای بچهها کتاب میخواند و از نزدیک شاهد سختی زندگی آنها است، در آخرین توئیتش نوشته که «ماهی نیست از دیشموک { شهری در کهگیلویه و بویر احمد} خبر خودسوزی یک زن جوان متاهل را نشنوم.»
مینا کامران نیز از فعالان پویش ایران من در حساب رسمی توئیترش روایتی از ازدواج اجباری یک دختر ۱۰ ساله به خاطر فقر را بازگو کرده است.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
آگهیدر همین حال شیما قوشه وکیل پایهیک دادگستری و فعال حوزه زنان در ایران نیز با بیان تجربهای از وکالت یک پرونده از زندگی زنی گفته که در ۱۴ سالگی ازدواج کرده و حالا ۴ فرزندش را به بهزیستی سپرده است.
آمار کودک همسری در ایران
بر اساس گزارشهای رسمی در سال ۹۰ ، ۳۹ هزار از کودکانی که ازدواج کرده اند ۱۰ تا ۱۴ سال سن داشته اند. سال ۹۱ این عدد به بیش از ۴۰ هزار نفر رسیده است. سال ۹۳ این عدد به ۴۰ هزار و ۲۲۸ نفر و سال ۹۴ به ۳۶ هزار و ۹۳۸ رسیده است. در واقع این کودکان از حق کودکی، آموزش و تحصیل و بسیاری حقوق دیگر باز میمانند و در سنینی که اختیاری از خود ندارند اغلب با اجبار خانوادهها به مسیر دشواری وارد میشوند.
در همین حال پزشکان متخصص هشدار دادهاند که ازدواج زیر سن ۱۸ سال برای بارداری خطرناک است. آنها تولد کودکان کموزن و احتمال بروز اختلالات ژنتیک و ایجاد معلولیت و زایمان زودرس از عوارض بارداری مادر در سن کمتر از ۱۸ است.علاوه بر مفهوم کودکبیوه نیز به تازگی در ایران رایج شده است. کودکبیوه به کودکانی گفته میشود که در سنین پایین ازدواج کرده و جدا میشوند و باید تجربه بیوگی در سنین کم را پشت سر بگذرانند.
کودک همسری کماکان به عنوان یکی از آسیبهای اجتماعی زندگی دختران جوانی را در مناطق محروم تهدید میکند. خراسان رضوی بالاترین آمار در موضوع کودکهمسری را دارد. استان آذربایجان شرقی در رتبه دوم و استان سیستان و بلوچستان نیز در رتبه سوم قرار گرفتهاند.
آگهیبیشتر بخوانید: