به گفته مقام‌های دولت ایران، روزانه دو هزار تبعه افغانستانی از مرزهای ایران خارج می‌شوند.
آگهیهمزمان با افزایش بی‌سابقه نرخ دلار در برابر تومان در ایران، موج سفر مهاجران افغانستانی از ایران آغاز شده است.
به گفته مقام‌های دولت ایران، روزانه دو هزار تبعه افغانستانی از مرزهای ایران خارج می‌شوند. رسانه‌های منطقه‌ای گزارش داده‌اند که مرزهای ایران با کشورهای ترکیه و افغانستان، این روزها به محل‌های پرتردد مهاجران افغانستانی تبدیل شده است.
بیم غرق شدن
محمد شهیدی تا یک سال پیش با برادرش یک کارگاه تولید کت و شلوار مردانه داشتند و سه استاد کار خیاطی مردانه را برای تولید کت به کار گماشته بودند. او به یورونیوز می‌گوید: «درآمد سالانه من از کارگاه خیاطی که آن را اداره می‌کردم، حدود بیست میلیون تومان بود و به طور متوسط ماهیانه معادل دویست دلار درآمد داشتم. اما اکنون با افزایش گرانی‌ها، هزینه‌های تولید افزایش یافته است به طوری که مجبورم برای خرید دوک‌های نخ، پنج برابر قیمت سال‌های گذشته پول بپردازم، در حالیکه کارگاه را تعطیل کرده‌ام و خط تولیدمان محدود به کار چرخ‌کاری من و برادرم شده است و ماهیانه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان درآمدی معادل ۵۰ دلار به دست می‌آورم.»
محمد ۳۰ ساله است و به گفته خودش آینده شغلی روشنی در افغانستان ندارد و برای رفتن به کشورهای اروپایی نیز امیدوار نیست. او که مجرد است، می‌گوید که احتمال برگرداندن او از کشورهای اروپایی بسیار زیاد است و به ریسک سفر قاچاقی نمی‌ارزد اما برادر او که به تازگی ازدواج کرده می‌گوید که اگر شرایط گرانی و تورم اقتصادی ادامه یابد، نمی‌تواند هزینه زندگی یک خانواده دو و سه نفره را تامین کند و تصمیم گرفته است با همسرش به کشورهای اروپایی مهاجرت کند.
او در گفتگو با یورونیوز ادامه می‌دهد: «ما حس مسافران کشتی را داریم که هر روز بیشتر از روز قبل با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنیم و هر لحظه بیم غرق شدن داریم.»
آمارهای متفاوت از جمعیت مهاجران
بر اساس آخرین آماری که از سوی وزیر مهاجرین و عودت/بازگشت‌کنندگان افغانستان اعلام شد، تعداد ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار مهاجر افغانستانی در ایران زندگی می‌کنند و از این میان یک میلیون نفر فاقد مدارک اقامتی در ایران هستند. این در حالی است که سعید بیات، مدیرکل اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی تعداد مهاجرین افغانستانی ساکن ایران را ۳ میلیون نفر اعلام کرده است. مقام‌های ایرانی پیش‌بینی کرده‌اند که ۴ میلیون مهاجر افغانستانی به خاطر گرانی‌ها از ایران خارج شوند که این تعداد با آمار اعلام شده وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان تفاوت دارد.
خبرگزاری آناتولی گزارش داده است شمار مهاجران غیرقانونی در ارزروم ترکیه که اکثر آنها را اتباع افغانستان و پاکستان تشکیل می‌دهند، در ۳ ماه نخست سال ۲۰۱۸ میلادی با ۳ برابر افزایش نسبت به کل سال ۲۰۱۷ به ۱۳ هزار و ۴۰۰ تن رسیده است. شهروندان افغانستان ۹۵ درصد از کل این مهاجران را تشکیل می‌دهند.
حسین خاوری استاد دانشگاه است و سال‌هاست که در شهر کابل زندگی می‌کند اما در آخرین حمله انتحاری در شهر کابل نیمی از بدنه خودرو کرولای او در آتش سوخت و او به طرز معجزه‌آسایی از حمله انتحاری جان سالم به در برد. پس از این حمله، همسر و فرزندان حسین از او خواستند که به ایران مهاجرت کنند. آنها به حسین گفتند که حاضرند با شرایط گرانی و مشکلات اقامت در ایران زندگی کنند اما همه اعضای خانواده در کنار هم زنده بمانند. حسین در اولین اقدام به ایران مهاجرت کرد و اکنون در مشهد به دنبال خانه‌ای است تا بتواند قولنامه کند. برخی از تحصیل‌کردگان افغانستانی نیز به خاطر بیکاری و گرانی در ایران به افغانستان بازگشته‌اند و مشغول به کار در مراکز آموزش عالی و نهادهای دولتی هستند، در حالی که خانواده‌هایشان از بیم ناامنی‌های افغانستان در ایران زندگی می‌کنند.
سه نسل مهاجر در ایران
مرضیه حسنی از جمله زنان کارافرینی است که از چند سال به این سو در مشهد مسئول مهد کودک و مرکز فرهنگی و آموزشی برای زنان بود. او از دو ماه پیش تصمیم گرفت که این مرکز را تعطیل کند. مرضیه که متولد ایران است، در همین کشور تحصیلاتش را تا لیسانس مدیریت به اتمام رساند و اکنون دارای دو فرزند است.
همسرش به مدت یک سال در سمت‌های استادی در چند دانشگاه خصوصی افغانستان تدریس کرد و به ایران آمد. مرضیه روزهایی را به خاطر می‌آورد که همراه همسرش مشتاق رفتن به افغانستان بودند و می‌خواستند در کنار هم، پایه‌های زندگی‌شان را در شهر کابل بسازند. او ایده‌های فراوانی برای کسب و کار اقتصادی در افغانستان داشت اما افزایش ناامنی در افغانستان، زندگی را برای آنها به گونه دیگری رقم زد.
او در گفتگو با یورونیوز اظهار می‌دارد: «من می‌ترسم به افغانستان برگردم، به خاطر این که اگر در یک انفجار آسیبی به من یا همسرم برسد، بر سر فرزندان خردسالم چه خواهد آمد؟ من و همسرم نسل دوم مهاجرت هستیم و هیچ گاه فکر نمی‌کردیم که روزی بخواهیم همچون پدر و مادرمان تن به مهاجرت دوباره بدهیم، اما از یک طرف وضع فعلی در ایران و از طرف دیگر ناامنی‌ها و آینده مبهم صلح در افغانستان باعث شده تا برای مهاجرت به اروپا به طور جدی فکر کنیم.»
چهار دهه قبل، اولین موج مهاجرت گسترده اتباع افغانستان به ایران آغاز شد و در این مدت سه نسل از مهاجران افغانستانی در ایران زندگی کردند. پس از حمله امریکا به مواضع امارت طالبان و استقرار حکومت به رهبری حامد کرزی، موج بازگشت گسترده مهاجران از ایران به افغانستان آغاز شد، اما تداوم ناامنی‌ها و حمله‌های انتحاری باعث شد تا بسیاری از مهاجران از بیم ناامنی از تصمیم بر بازگشت از کشورهای همسایه به افغانستان منصرف شوند.
محمد رحیم کارگر ساختمانی است. او هر روز صبح بر سر گذر منتظر کارفرمایانی است که نیاز به کارگر دارند. محمد رحیم از جمله کارگران بدون مدرک اقامتی است.
او به یورونیوز می‌گوید: «تا یک ماه قبل، دستمزد یک کارگر در ایران ۵ برابر دستمزد کارگر در افغانستان بود و من به خاطر تامین هزینه خانواده شش نفریم به ایران آمده‌ام. ولی با گرانی، بیکاری هم افزایش یافته است و دستمزد من، فقط کرایه اتاق و هزینه‌های زندگی مرا تامین می‌کند و دو ماه است که پولی ندارم برای خانواده‌ام در افغانستان بفرستم. اگر شرایط گرانی به این شکل پیش برود، به افغانستان برمی‌گردم.»
در حال حاضر مهاجران افغانستانی ساکن ایران در کلان‌شهرهای ایران، عمدتا به تولید کیف، کفش، پوشاک و ساختمان مشغول هستند. به عقیده آگاهان، با تداوم گرانی‌ها در ایران و افت ارزش تومان در برابر دلار، بخشی از اقتصاد ایران دچار تغییرات قابل توجهی خواهد شد.