به نظر میرسد که جنگ در موصل پایان یافته اما یک سال پس از سقوط داعش، همچنان آثار آن برجا مانده است: جنازههایی که زیر آوارها دفن شدهاند و مهمات عمل نکردهای که هنوز در گوشه و کنار شهر قربانی میگیرند.
آگهیدهم ژوئیه سال ۲۰۱۷ دولت عراق اعلام کرد که پس از ۹ ماه نبرد با حمایت نیروهای ائتلاف و نیروهای کرد، شهر موصل پس از سه سال از اشغال داعش آزاد شد.
آمار قربانیان این شهر بین ۹ تا ۱۱ هزار برآورد میشود؛ رقمی که از نظر مردم محلی بسیار کمتر از آمار واقعی است. از سوی دیگر نزدیک به دو میلیون نفر از شهروندان موصل در داخل عراق آواره شده و تقریبا ۴ میلیون نفر از ساکنان به شهر بازگشتهاند.
به نظر میرسد که جنگ در موصل پایان یافته اما یک سال پس از سقوط داعش، همچنان آثار آن برجا مانده است: جنازههایی که زیر آوارها دفن شدهاند و مهمات منفجر نشدهای که هنوز در گوشه و کنار شهر قربانی میگیرند. تنها ۳۰ کیلومتر مربع از موصل پاکسازی شده و به گفته سازمان ملل متحد، ۸ میلیون تن مهمات منفجر نشده در زیر خرابهها دفن شدهاند.
عادل عبدالغنی، از مجروحان پس از پایان درگیری با داعش است. او میگوید: «همراه بچههایم بودم و می خواستم در را باز کنم که انفجار ما را پرتاب کرد. من بیهوش شدم. یکی از دخترانم در بیمارستان و پسرم در راه جانش را از دست داد.»
او پسر ۳ ساله و دختر ۱۱ سالهاش را در این حادثه از دست داد و تنها یکی از دخترانش زنده ماند که او هم دچار قطع عضو شد. عادل پیش از این راننده تاکسی بود اما پس از انفجار و با از دست دادن یک پا، اکنون برای ساختن دوباره زندگی باید بتواند بروی پایش بایستد.
بیشتر بخوانید: داعش پالمیرا را مین گذاری کرده است
مراقبتهای توانبخشی برای بازماندگان جنگ موصل
هفت هزار بیمار دیگر از سال ۲۰۱۴ خدمات توابخشی سازمان بین المللی معلولان و گروههای دیگر حقوق بشری را دریافت میکنند. این سازمان غیردولتی با کمکهای مالی کمیته کمکهای بشردوستانه اتحادیه اروپا برای این مجروحان جنگی، عضو مصنوعی فراهم میکنند. عادل و دخترش ندا برای دریافت پای مصنوعی نیاز به جلسات توانبخشی دارند.
خلید عبدالرحمان، فیزیوتراپ می گوید: «ما چند نوع بیمار و مراجعه کننده داریم. بیماران دچار شکستگیها، مجروحانی که مورد اصابت مهمات جنگی قرار گرفتهاند، قطع عضوها، افراد دچار سوختگی و بیمارانی با آسیب نخاعی به این مرکز میآیند. ما دو نوع درمان توانبخشی قبل و بعد از دریافت عضو مصنوعی ارائه میکنیم. بعد از دریافت عضو، بیمار سه جلسه برای پیگیری روند استفاده از آن به مرکز میآید تا اشکالات را برطرف کنیم.»
عادل خلید بشیر، یکی از مجروحان این درگیری میگوید: «سوم مارس ۲۰۱۷، هنگام فرار به نیروهای داعش برخورد کردم. آنها مرا گرفتند. با خودم فکر کردم که اگر بگویم فرار کردهام مرا می کشند بنابراین گفتم آمدهام برای خانوادهام گندم بردارم. ده روز بعد آنها دستم را قطع کردند.»
عادل می افزاید: «آنها (جنگجویان داعش) اعلام کردند که یک دزد را دستگیر کردیم. مردم را جمع کردند و دست مرا با چاقوی قصابی قطع کردند.»
گروه پزشکی برای معاینه عادل به خانه او میروند تا بعدا در سلیمانیه برایش یک دست مصنوعی درست کنند. فیزیوتراب او را برای التهابات و حرکت دست معاینه میکند. عادل برای دریافت عضو مصنوعی آماده است.
تلفات و هزینه انسانی درگیری موصل
با پایان عملیات جنگی در موصل و دیگر مناطق تحت کنترل داعش، عراق با بحران دیگر انسانی مواجه شد. توانبخشی و مراقبت از جمله چالشهای جدی اتحادیه اروپا بهعنوان اهداکننده اصلی کمک به عراق بوده است.
لوئیجی پاندولفی، از کمیته کمکهای بشردوستانه اتحادیه اروپا میگوید: «میزان تخریب شهر به وضوح نمایانگر میزان هزینههای انسانی در زمان درگیری است. در جریان نبرد موصل ۱۴ هزار غیرنظامی زخمی شدند که ۳۲ درصد آنها از کودکان زیر پنج سال بودند. با وجود اینکه یک سال از پایان نبرد با داعش می گذرد اما برآورد میشود که ۴ هزار نفر از ساکنان هنوز نیاز به مراقبتهای توانبخشی دارند.»
در شهری که سیستم بهداشت آن کاملا ویران شده یک سازمان غیردولتی ایتالیایی و سازمان بینالمللی معلولان به قربانیان جنگ کمک میکنند تا دوباره به زندگی بازگردند.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
وسعت مناطق آلوده به مهمات در عراق مشخص نیست
با خارج شدن از موصل در مسیر همه جا آثار درگیری به چشم می خورد. مواد منفجره، دستگاههای انفجاری، و مهمات در بیابان باعث شده تا سازمان کمکهای مردمی نروژ این منطقه را به عنوان میدان مین و مواد انفجاری کنار جادهای بشناسد. این سازمان غیردولتی با کمک مالی اتحادیه اروپا مناطق «مشکوک» و «تائید شده» از لحاظ خطر انفجار را مشخص کرده است. نزدیک به ۱۲ هزار متر مربع در اطراف روستای بدانا تا کنون پاکسازی شده است. به گفته این سازمان میزان مناطق آلوده (به مواد منفجره) در عراق هنوز مشخص نیست.
آگهیصفحههای انفجاری در این بیابانها وجود دارد که حتی با وزن یک کودک منفجر میشود. از زمان آزادسازی موصل تا کنون ۲۰۰ نفر توسط این دستگاه های انفجاری کشته و زخمی شدهاند.
کریس رامسدن از سازمان کمک های مردمی نروژٓ میگوید: «داعش انواع مختلف بمب کنار جادهای را تولید میکرد. بعضی از آنها بسیار پیچیده هستند. این نمونه که ما درمنطقه موصل میبینیم از همه پیچیدهتر است زیرا مکانیزمی دارد که اگر آن را قطع کنید دستگاه را فعال میکند. آنها تکنیک دیگری دارند با نام سیم له شده که کابلهایی بسیار باریک و غیر قابل تشخیص هستند. در واقع باید بگویم سیم؛ قطعههایی از سیم که با هم در ارتباطند و وقتی به آنها فشار وارد شود، دستگاه منفجر میشود.»
فعالیت مرکز توانبخشی سلیمانیه در کردستان عراق برای مجروحان جنگی
از سال ۱۹۹۸ در سلیمانیه یک مرکز توانبخشی مجهز ساخته شد. سازمان غیردولتی ایتالیا سلیمانیه را پس از جنگ خلیج فارس و حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳ به دلیل مین گذاری وسیع برای ساخت این مرکز انتخاب کرد. امروزه بیماران از سراسر عراق و حتی ایران و سوریه برای درمان به این مرکز مراجعه میکنند.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
تکنیسینهای این مرکز پس از گچ گرفتن دست یا پای بیمار یک قالب تو خالی درست میکنند و در مرحله بعد آن را با دوباره با گچ پر میکنند. از این قالب برای ساختن روکشی از جنس پلیپروپیلن استفاده میکنند. اجزای مختلف بر اساس نیاز بیمار انتخاب میشوند. ۶۰ درصد مراجعه کنندگان از زیر زانو پایشان را از دست دادهاند و ۳ درصدشان مثل عادل پایشان از بالای زانو قطع شده است.
آگهیهر تکنیسین این مرکز با توجه به میزان پیچیدگی پروسه تولید، در هفته سه عضو مصنوعی میسازد. با این حال عادل در عرض پنج ساعت دستش را تحویل گرفت. مانند شهرش موصل، روند بهبودی او نیز تازه آغاز شده است.
بیشتر بخوانید: