آگهیگفتگو با رضا معینی، رئیس میز ایران، افغانستان و تاجیکستان سازمان گزارشگران بدون مرز درباره انتشار فهرست دشمنان آزادی اطلاعرسانی
به مناسبت دوم نوامبر (١٢ آبان) روز جهانی «مبارزه برای پایان دادن به معافیت از مجازات عاملان جنایت علیه روزنامهنگاران»، سازمان گزارشگران بدون مرز با انتشار بیانیهای فهرست دشمنان آزادی اطلاع رسانی در جهان را منتشر کرد.
به گزارش وبسایت این سازمان غیردولتی، گزارشگران بدون مرز، در این بیانیه روز چهارشنبه خود آورده است: رهبرانی که در فهرست دشمنان آزادی اطلاعرسانی نام برده شدهاند، روزنامهنگاران را زندانی و شکنجه میکنند یا آنها را به قتل میرسانند. همچنین این رهبران رسانههای تحت کنترل خود را سانسور کرده و جلوی جریان اطلاعرسانی آزاد را هم میگیرند.
براساس این بیانیه رهبران ۳۵ کشور و گروه، از جمله: ایران، سوریه، ترکیه، عربستان، ونزوئلا، روسیه و برخی کشورها و گروههای دیگر در فهرست دشمنان آزادی اطلاعرسانی قرار داده شدهاند.
در این بیانیه درباره علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی به عنوان یکی از دشمنان آزادی اطلاعرسانی آمده است: «درنده آزادی اطلاع رسانی. روش عمل: آزارگری تداوم دار.. یکی از بنیانگذاران رژیم جمهوری اسلامی ایران و به این عنوان یکی از معماران نظام سرکوب و سانسور حاکم بر ایران از سال ١٣٥٧، جانشین آیتالله خمینی در سال ١٣٦٨. از فردای برقراری نظام جمهوری اسلامی و اصل ولایت فقیه، شرع قانون شده است و به این بهانه آزادی اطلاع رسانی و بیان محدود و خبرنگاران سرکوب میشوند. ایران در سالهای ولایت علی خامنهای همواره یکی از زندانهای بزرگ جهان برای روزنامهنگاران بوده است. با راه اندازی « اینترنت حلال» که با تشکیل شورا و نهادهای متعدد و تحت مسئولیت ولی فقیه و ماموراناش همراه است، کنترل بر شبکه های اجتماعی بیشتر و آپارتاید دیجیتالی بر مردم ایران تحمیل شده است. شهروندخبرنگاران و شهروند وبنگاران در ایران که شماری قابل توجه است، تحت نظر و کنترل قرار دارند. بسیاری از حرفهکاران رسانهها به شکل مداوم احضار و تهدید و یا در وضعیت نابسامان زندانی میشوند.»
در ادامه این بیانیه در ارتباط با سرکوب روزنامهنگاران در دوران رهبر جمهوری اسلامی آمده است: «از سال ١٣٦٨ بیش از ٥٠٠ روزنامهنگار و شهروند وبنگار محاکمه و محکوم شدهاند. بیش از ٥٠٠ تن از آنها مجبور به ترک کشور شدهاند. از آغاز سال میلادی ٢٠١٦، (دی ماه ١٣٩٥) دستکم ٤٠ روزنامهنگار احضار، ١٥ تن از آنها به زندان محکوم شدهاند. هماکنون در این کشور بیست چهار روزنامهنگار و شهروند وبنگار در زندان بسر میبرند… بازوی نظامی [رهبر ایران]: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی… هدف مورد علاقه [رهبر ایران]: روزنامه نگاران مستقل.»
براساس گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز، ایران در سال گذشته (۲۰۱۵) در ردهبندی جهانی آزادی مطبوعات از میان ١٨٠ کشور جهان در رده ١٦٩ قرار گرفت و وضعیت آزادی رسانههای این کشور تنها از برخی کشورها از جمله: جیبوتی، سودان، چین، سوریه و کره شمالی بهتر بوده است.
در ارتباط با بیانیه گزارشگران بدون مرز با رضا معینی، مسئول میز ایران، افغانستان و تاجیکستان این سازمان گفتگو کردهایم.
٢ نوامبرروز جهانی مبارزه با معافیت ازمجازات عاملان جنایت علیه روزنامهنگاران: فهرست سیاه درندگان آزادی اطلاع رسانی https://t.co/A4iPJQvaJfpic.twitter.com/ijmKxsUsN8
— گزارشگران بدون مرز (@RSF_persan) November 2, 2016
یورونیوز: در بیانیه سازمان گزارشگران بدون مرز درباره فهرست دشمنان آزادی اطلاع رسانی در جهان، با لحن تندی گفته شده که رهبران برخی کشورها «با درندهخویی» جلوی جریان آزاد اطلاعات را گرفته و به آزار و شکنجه روزنامهنگاران میپردازند. پرسش نخست من درباره تفکیک کردن سهم دقیق این رهبران از سایر مسئولان هر کشور است. به عنوان مثال در ایران از نگاه شما آیا دشمن تمام قد رسانهها علی خامنهای است؟ حسن روحانی چه سهمی از این «درندهخویی» دارد؟
رضا معینی: لحن این بیانیه بسیار جدی است و نه آنطور که شما میگویید تند! واقعیت این است که از سال ۲۰۰۰ میلادی تاکنون که فهرست دشمنان آزادی اطلاعرسانی منتشر میشود، هدف سازمان این است که کسانی که نقش اصلی را در آزارگری روزنامهنگاران و تضعیف رسانهها دارند مشخص شوند. در واقع تلاش گزارشگران بدون مرز این بوده تا با مشخص کردن مسئولیت مقامات کشورهای مختلف و یا نیروهایی که بهنوعی مسئول مستقیم سرکوب رسانهها بودهاند بهطور دقیق مشخص شود. به این عنوان، این بیانیه با لحنی جدی تنظیم شد تا نقش هر کس در هر لباسی که در سرکوب رسانهها نقش دارد مشخص شود. متاسفانه رهبر ایران آقای خامنهای از سال ۲۰۰۲ در این لیست حضور دارند و آن هم به دلیل مسئولیتی است که ایشان در سرکوبها دارند. بازوی نظامی ایشان هم نیروهای نظامی و سپاه پاسداران هستند. در واقع باوجود ولیفقیه، اصلی ترین مسئولیت سرکوب رسانهها برعهده آقای خامنهای است.»
یورونیوز: چند ماه قبل حسن روحانی در دیدار با اصحاب رسانهها گفت که «به آزادیها در ایران افتخار میکند»، از سوی دیگر برخی از فعالان سیاسی گفته اند که وضعیت مطبوعات در دوره روحانی بهتر از دوره احمدینژاد شده است. هرچند این افراد از افزایش فشارها بر اهالی رسانه در دولت روحانی نسبت به دولت قبل هم گفته اند، با این حال میگویند «شکستن حکم روزنامه نگاران زندانی راحت نیست و این انتظار که روحانی بتواند روزنامهنگاران دربند را آزاد کند ساده نیست. او تسلطی بر قوه قضائیه ندارد و همین که دولت وی نیز بر روزنامهنگاران سخت نگیرد گام مثبتی است. از نظر شما این موضوع چگونه است؟
رضا معینی: در شهریور ماه گذشته و هنگامی که آقای روحانی برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک میرفت ما در بیانیهای به تفصیل به نقش آقای روحانی در سرکوب رسانهها و آزار روزنامهنگاران پرداختیم و آن را توضیح دادیم. اما بهطور کلی در پاسخ به این پرسش باید گفت که وضعیت را باید به شکل نسبی دید. یعنی اگر وضعیت آزادی رسانهها را در دوره روحانی، با دوره احمدینژاد بویژه آنچه در سرکوبهای سال ۸۸ رخ داد در نظر بگیریم، میتوانیم بگوییم وضعیت در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی بهتر شده است. ولی اگر وضعیتی که امروز آقای روحانی به آن افتخار می کند را با نخستین سالهای اصلاحات و ریاست جمهوری آقای خاتمی با همه معایب آن در نظر بگیریم میتوانیم بگوییم که گامهای بسیاری به عقب برداشته شده است. بنابراین این موضوع یک مساله نسبی است. ضمن اینکه معیارهایی برای سنجش آزادی اطلاعرسانی و رسانهها در جهان وجود دارد که وضعیت را با آن میسنجند و نه با گفتههای مسئولین کشورها.
در ارتباط با سهم حسن روحانی در سرکوب رسانهها، در واقع آقای روحانی با توجه به مسئولیتی که دارد و سکوتی که در برابر خامنهای میکند به رهبر ایران در این سرکوبها کمک میکند. همه میدانند که قوه قضائیه خارج از دست دولت است و این یک واقعیت است. اما این موضوع در دموکراسیهای شناخته شده موضوعیت دارد و نه در کشوری مثل ایران. ضمن اینکه این موضوع را هم باید در نظر داشت که براساس قانون اساسی ایران، مسئول اجرای قانون اساسی شخص رئیس جمهور است و حسن روحانی از این منظر هم میتواند اقدام کند که متاسفانه با سکوت خود به جریان سرکوب کمک میکند.
رضا معینی، مسئول میز ایران، افغانستان و تاجیکستان سازمان گزارشگران بدون مرز
یورونیوز: به عنوان پرسش آخر همانطور که میدانید در سال پایانی ریاست جمهوری حسن روحانی هستیم. یکی از وعدههای انتخاباتی آقای روحانی «تغییر به نفع آزادی بیان و مطبوعات» بود. به نظر شما آیا این وعده محقق شده است؟
آگهیرضا معینی: بلافاصله پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری، سازمان گزارشگران بدون مرز در بیانیهای اعلام کرد که این انتخاب باتوجه به وضعیتی که ایران دارد میتواند تغییری در جریان آزاد اطلاعرسانی ایجاد کند. یکصد روز پس از شروع ریاست جمهوری روحانی نیز ما مجددا تاکید کردیم که وعدههای حسن روحانی در ارتباط با آزادی رسانهها محقق نشده است. یک سال پس از آن نیز باز هم براین موضوع تاکید کردیم که وعدههای انتخاباتی محقق نشده، نه روزنامهنگاران دربند آزاد شدهاند و نه جریان اطلاع رسانی و وضعیت رسانهها یک تغییر جدی داشته است. بنابراین باتوجه به این موضوع و همچنین تعهدات بینالمللی جمهوری اسلامی، متاسفانه بیلان ریاست جمهوری حسن روحانی در واپسین سال ریاست جمهوریاش ـ علیٰغم اینکه وضعیت نسبت به دوره احمدینژاد بهتر شده و با توجه به جمیع شرایط ـ مثبت نیست.