میراث پیمان اُسلو

آگهی

۲۳ سال پیش در ۱۳ سپتامبر ۱۹۹۳ یاسر عرفات و اسحاق رابین، پس از مذاکراتی پنهانی در اُسلو، سرانجام نخستین پیمان صلح میان طرفهای درگیر در مناقشه فلسطین را در واشنگتن امضا کردند. پیمانی که شیمون پرز یکی از طراحان اصلی آن بود.

نخستین گام در راه ایجاد تشکیلات خودگردان فلسطینی در سال ۱۹۹۳ با چشم انداز ایجاد یک دولت مستقل در آینده برداشته شد. یاسر عرفات، رهبر تاریخی فلسطین پس از ۲۷ سال تبعید در سال ۱۹۹۴ به کرانه باختری بازگشت و دولت خودگردان فلسطینی را پایه گذاری کرد و در سال ۱۹۹۶ به عنوان نخستین رئیس آن انتخاب شد.

طبق پیمان اُسلو، کرانه باختری در سال ۱۹۹۵ به سه بخش تقسیم می شد: منطقه تحت کنترل فلسطینی ها، منطقه مشترک و ۶۰ درصد دیگر از کل زمینها که تحت کنترل ارتش اسرائیل بود و بنا بود به مرور به فلسطینیها واگذار شود.

سخت ترین مسائل به مذاکرات بعدی موکول شد. مسائل مورد بحث عبارت بود از مرزهای بین دو دولت، وضعیت قطعی اورشلیم و شهرک های اسرائیلی در کرانه باختری و همچنین حق بازگشت پناهندگان فلسطینی که در سال ۱۹۴۸ همزمان با تشکیل دولت اسرائیل اخراج شده بودند.

ترور اسحاق رابین در نوامبر سال ۱۹۹۵ به دست یک یهودی تندرو ضربه سنگینی به فرآیند اجرای پیمان اُسلو وارد کرد. گرچه شیمون پرز به عنوان رئیس دولت موقت برگزیده شد اما بنیامین نتانیاهو مخالف سرسخت این پیمان در راه بود. پیمان ۵ ساله اُسلو بنا بود جای خود را به یک پیمان دائمی بدهد اما دو هفته مذاکره در کمپ دیوید در ماه ژوئیه سال ۲۰۰۰ بی نتیجه ماند تا زخم کهنه درگیری از نو سر باز کند.

دو ماه پس از این شکست، فلسطینی ها که دولت مورد انتظار خود را در کار نمی دیدند و از رسیدن به آن تماماً نومید شده بودند دومین انتفاضه خود به نام انتفاضه اقصی را شروع کردند. اسرائیل نیز به نوبه خود درگیر جنگ در غزه شد و همچنین به شهرک سازی در کرانه باختری شتاب بخشد.

اکنون با گذشت بیش دو دهه از پیمان اُسلو، همچنان دیواری عظیم شهروندان این سرزمینها را از یکدیگر جدا می کند.